Hormony podwzgórza i przysadki Flashcards
Wymień analogii GHRH.
Sermorelina
Tesamorelina
Sermorelina - zastosowanie.
- diagnostyka niedoboru GH (brak wzrostu GH - schorzenie przysadki)
- terapeutycznie w niedoborze GH podwzgórzowym i w kacheksji AIDS
Tesamorelina - zastosowanie.
-zapobieganie lipodystrofii w czasie leczenie AIDS
Grelina -mechanizm działania.
- stymuluje uwalnianie GH niezależnie od GHRH
- działa za pośrednictwem własnego receptora
-próby użycia receptora do wpływu na wydzielanie GH i do regulacji apetytu
Somatostatyna - mechanizm działania.
- 14aa peptyd
- hamuje produkcję GH i wydzielanie soków jelitowych
- działa przez receptory SSTR1-SSTR5 (występują też na guzach nowotworowych)
- krótki okres półtrwania
Wymień analogii somatostatyny.
Oktreotyd
Lanreotyd
Pazyreotyd
Wapreotyd*
Analogi somatostatyny - mechanizm działania. Sposób podawania, na jakie receptory działa
- Oktreotyd i Lanreotyd - SSTR-2
- Oktreotyd podawany podskórnie co 8h, Lanreotyd domięśniowo raz w miesiącu
- Pazyreotyd - SSTR-1, SSTR-2, SSTR-3, SSTR-5
Analogi somatostatyny - zastosowanie.
- guzy lite (gruczolaki) przysadki
- nieoperacyjne guzy neuroendokrynne pp
- krwawienie z żylaków przełyku
- Pazyreotyd - przypadki akromegalii opornej na leczenie
Analogi somatostatyny - w guzach litych przysadki.
- dominują receptory SSTR-2 i SSTR-5
- w przypadku niepowodzenia chirurgicznego (metoda z wyboru)
- w połączeniu z agonistami receptora dopaminowego i antagonistami receptora GH
Analogi somatostyatyny - w guzach neuroendokrynnych pp.
- guzy nieoperacyjne
- zahamowanie wydzielania przez te guzy hormonów
- zmniejszenie towarzyszących objawów zespołu rakowiaka
Analogi somatostatyny w krwawieniach z żylaków przełyku.
- równie skuteczne jak ADH czy chirurgia
- zahamowanie produkcji czynników naczyniorozszerzających i obkurczenie tętnic
Wapreotyd.
- specjalny analog somatostatyny do leczenia krwawienia z żylaków przełyku
- pobudza SSTR-2 i SSTR-5 i słabiej SSTR-4
- podanie w bolusie a potem w wolnym wlewie
Analogi somatostatyny - DN.
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- kamica żółciowa
- zahamowanie insuliny -> hiperglikemia (cukrzyca)
Wymień agonistów dopaminy stosowanych w akromegalii.
Bromokryptyna (niewybiórczy)
Kabergolina (D2)
Lizuryd, Pergolid, Chinagolid, Terguryd (zwiększenie sygnalizacji)
Kabergolina - zastosowanie.
- agonista receptorów D2
- w guzach przysadki produkujących GH, PRL, TSH
Kabergolina - DN.
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- zawroty głowy
- długotrwałe stosowanie -> zaburzenie funkcji zastawek serca
Agoniści dopaminowi - działanie na GH.
- paradoksalne
- fizjologicznie zwiększają wydzielanie GH
- hamowanie GH w warunkach jego nadmiaru
Pegwisomant - mechanizm działania.
- analog GH (współzawodniczy z naturalnym hormonem)
- codziennie w zastrzykach podskórych
- pegylowany
- drogi, u pacjentów opornych na inną terapię
Leczenie niskorosłości przysadkowej i podwzgórzowej.
- suplementacja GH
- Somatropina (syntetyczny GH)
- Somatrem (analog GH)
Leczenie zespołu Larona.
- suplementacja IGF
- Mekazermina (syntetyczny IGF-1)
Połączenie IGF-1 i IGFBP-3.
Zastosowanie.
IGFBP-3 (białko wiążące IGF)
- korzystne u osób z przeciwciałami przeciw IGF-1
- nie wywołuje hipoglikemii (a samo IGF może)
Z: kacheksja nowotworowa lub AIDS, eksperymentalnie w stwardnieniu bocznym zanikowym
Prolaktyna - fizjologia.
- stymulowana przez PRH, hamowana przez PIH (dopamina)
- jako jedyny hormon przysadki nie jest nadrzędny do innych hormonów, nie ma długiej pętli sprzężenia zwrotnego
- jej poziom jako jedyny wzrasta w przypadku uszkodzenia podwzgórza (brak sprzężenia ujemnego i brak tonicznej inhibicji)
PRL a receptory dopaminowe.
- PRL podlega tonicznemu hamowaniu pod wpływem neuronów dopaminergicznych
- antagoniści DA (schizofrenia) -> hiperPRL
- agoniści DA (Parkinson) -> hipoPRL
Metoklopramid.
- antagonista receptorów DA
- stosowany w przypadku niedoborów PRL
- dużo działań nieporządanych - próby zastąpienia go rekombinowaną PRL
Leczenie gruczolaków przysadki wydzielających PRL.
Wymień leki stosowane! (3)
- jedyny rodzaj gdzie nie preferujemy chirurgii tylko farmę
- stosujemy agonistów DA
Bromokryptyna
Kabergolina
Chinagolid
Bromokryptyna.
- niewybiórczy agonista DA
- stosowany w gruczolaku PRL
Kabergolina i Chinagolid.
DN.
- długo działające
- wybiórczy agoniści receptorów D2
DN: wymioty, zawroty głowy, zaparcia
Kabergolina - DN.
- stosowanie wysokich dawek (głównie w Parkinsonie)
- niewydolność zastawki trójdzielnej
Analogi TRH - działanie.
-wzrost uwalniania TSH
Neuromodulator
- przeciwbólowe
- przeciwdrgawkowe
- ochrona układu oddechowego wcześniaków
- neuroprotekcja (zwyrodnienie rdzeniowo-móżdżkowe)
Protyrelina.
- analog TRH
- stosowany w diagnostyce niewydolności tarczycy
Diagnostyka wtórnej niedoczynności tarczycy,
- wynika z niedoboru TSH
- brak wzrostu TSH po zastosowaniu Protyreliny
- wzrost T3, T4 po zastosowaniu Tyreotropiny
Tyreotropina (TSH) - zastosowanie.
- w leczeniu raka tarczycy i wola wieloguzkowego
- zwiększa pobór jodu I 131 przez komórki tarczycy
- > pozwala zmniejszyć dawkę użytego izotopu
- w przypadku wznowy podanie TSH zastępuje konieczność odstawienia suplementacji T3 (deprywacja hormonów tarczycy)
Kortykorelina - CRH - mechanizm działania.
Zastosowanie terapeutyczne.
- stymuluje powstawanie ACTH
- dostępny rekombinowany CRH (ptasi lub ludzki)
-rzadko stosowany w obrzęku mózgu (raczej GKS, ale ryzyka niewydolności kory nadnerczy)
CRH - zastosowanie diagnostyczne.
- Gruczolak przysadki (wysoki poziom ACTH, wysokie GKS)
- po stymulacji CRH dalszy wzrost ACTH i GKS - Gruczolak nadnerczy (wysokie GKS -> niskie ACTH)
- po stymulacji CRH nie wzrasta poziom ACTH - Ektopowa produkcja ACTH (np w ca drobnokomorkowym płuc). Bardzo duża ilość ACTH pobudza nadnercza do produkcji GKS, podanie CRH nie powoduje wzrostu ACTH
Kortykotropina.
Zastosowanie terapeutyczne.
- analog ACTH (zawiera 24 N-końcowe aminokwasy)
- krótszy łańcuch ma pełną zdolność stymulacji receptorów, ale jest mniej immunogenny
Z: rzadko stosowany w niewydolności kory nadnerczy (nie może być przyjmoway doustnie)
Kortykotropina - zastosowanie diagnostyczne.
- Brak wzrostu GKS po podaniu Kortykotropiny -> niewydolność nadnerczy (np. jatrogenna po sterydoterapii)
- Wzrost ACTH w wrodzonym przeroście nadnerczy
vs normalny ACTH w hiperandrogenizmie jajnikowym
Peksacerfont.
- antagonista receptorów typu 1 CRH
- lek anksjolityczny, zmniejsza stany lękowe
Fizjologiczne działanie GnRH.
- stymuluje uwalnianie FSH i LH
- uwalniany pulsacyjnie ( u mężczyzn ze stałą częstotliwością)
- u kobiet na początku cyklu uwalniany z niską częstotliwości -> FSH
- bliżej środka cyklu częstotliwość się zwiększa -> LH
- znaczny wzrost GnRH -> wyrzut LH i owulacja
Pulsacyjne działanie GnRH a leki.
- leki długo działające powodują down-regulację receptorów (desensytyzacja)
- farmakodynamiczni agoniści stają się funkcjonalnymi antagonistami!!!
Wymień agonistów receptora GnRH! (7)
Gonadorelina Buzerelina Gozerelina Leuprorelina Tryptorelina Histrelina Nafarelina
Wymień antagonistów receptora GnRH! (3)
Cetroreliks
Ganireliks
Abareliks
Gozerelina.
- superagonista receptorów GnRH
- wywołuje większy efekt niż endogenne GnRH
Gonadorelina.
- czas półtrwania 5min
- jedyny agonista który faktycznie nadaje się do pobudzania receptorów
- podawany w pompie w bolusach co 60-120 min
- leczenie niepłodności wynikającej z niedoczynności podwzgórza
- stosowany w ocenie wydolności przysadki
Leuprorelina, Histrelina, Nafarelina, Gozerelina - drogi podania.
- funkcjonalni antagoniści receptorów GnRH
- powodują down-regulację
Leuprorelina i Histrelina - raz dziennie domięśniowo.
Nafarelina - spray donosowy.
Gozerelina - raz w miesiącu, forma wolno uwalniana.
Leuprorelina, Histrelina, Nafarelina, Gozerelina - zastosowanie.
Leczenie schorzeń zależnych od androgenów i estrogenów:
- endometrioza
- włókniaki macicy
- przedwczesne dojrzewanie płciowe
- rak gruczołu krokowego.
Terapia raka gruczołu krokowego agonistami GnRH - haczyk.
- początkowo agoniści długodziałający powodują wzrost produkcji LH -> testosteronu
- rak jest hormonozależny więc może dostać okresu szybkiego wzrostu
- dopiero potem pojawia się czynnościowy antagonizm
- początek terapii przebiega w OSŁONIE np. antagonistów testosteronu
Agoniści GnRH - DN.
Związane ze zmniejszeniem stężenia hormonów płciowych:
- uderzenia gorąca
- bóle głowy
- zaburzenia nastroju
- spadek libido
Cetroreliks i Ganireliks.
- antagoniści receptora GnRH
- stosowane w procedurach sztucznego zapłodnienia
- konieczność wygaszenia endogennej produkcji hormonów
Abareliks - zastosowanie.
- antagonista receptora GnRH
- długi okres działania
- leczenie zaawansowanego raka prostaty
- 1 razowe wstrzyknięcie domięśniowe = farmakologiczna kastracja (spadek testosteronu)
- utrzymuje się około roku
Abareliks - DN.
- anafilaksja (wyrzut histaminy)
- wydłużenie QT (arytmie)
Degareliks.
- nowy antagonista receptora GnRH
- stosowany w leczeniu raka prostaty (nie ma DN Abareliksu)
Wymień preparaty gonadotropin! (4)
Menotropina (FSH i LH z moczu)
Urofolitropina (FSH z moczu)
Folitropina rekombinowana (ludzkie FSH)
Gonadotropina kosmówkowa (hCG z moczu kobiet ciężarnych)
Gonadotropiny - zastosowanie.
-FSH do wywołania owulacji
-Menotropina w hipogonadyzmie hipogonadotropowym u mężczyzn
-Gonadotropina kosmówkowa do wywołania stąpienia jąder
-wywołania owulacji ->
kilkukrotnie Menotropina (dojrzewanie pęcherzyka) + jednorazowo Gonadotropina kosmówkowa (uwolnienie owulatu)
