Hormony kory nadnerczy Flashcards
DHEA -Dehydroepiandrosteron.
- androgen z kory nadnerczy
- prohormon ulegający konwersji obwodowej do testosteronu
- nadmiar występuje u osób z wrodzonym przerostem nadnerczy (niedobór 21-hydroksylazy - spadek kortyzolu i aldosteronu -> wzrost DHEA)
- > maskulinizacja u kobiet oraz zaburzenia wodno-elektrolitowe
DHEA - zastosowanie.
- w bezrecepturowych suplementach diety
- podobno pomaga w chorobach układu sercowo-naczyniowego
- ale raczej działa tylko jako prekursor testosteronu
- NIE PODAWAĆ w raku prostaty
Działanie aldosteronu.
- poprzez receptor cytozolowy zwiększa ekspresję genów dla pompy sodowo-potasowej (ślinianki, nerki, jelito grube)
- > wzrost resorpcji jonów sodu, wydalanie jonów potasu i wodoru
- efekty niegenomowe -> remodeling mięśnia sercowego po zawale
HIPER -> alkaloza hipokaliemiczna
HIPO-> kwasica hiperkaliemiczna
Eplerenon.
- antagonista receptora mineralokortykosteroidowego
- zmniejsza remodeling i śmiertelność pacjentów po zawale
Spironolakton.
- antagonista receptora ineralokortykosteroidowego i diuretyk oszczędzający potas
- zmniejsza remodeling i śmiertelność pacjentów po zawale
!!! hamuje też receptory testoseronowy i progesteronowy - NIEselektywny
Spironolakton i Eplerenon - zastosowanie.
-zmniejszenie remodeligu po zawale
-nadczynność kory nadnerczy
-> zmniejszenie groźnej hipokaliemii
W długotrwałej terapii żeby zachować równowagę stosuje się diuretyki inne niż oszczędzające potas.
Aldosteron - zastosowanie.
- niestosowany doustnie
- bardzo dużo jest inaktywowanego w wątrobie
Fludrokortyzon.
- fluorowana pochodna kortyzolu
- średnio silne właściwości GKS i bardzo silne MKS
- stosowany doustnie w chorobie Addisona i innych przyczynach niedoboru aldosteronu
Fludrokortyzon - DN.
DN dla MKS:
- zaburzenia elektrolitowe (!hipokaliemia)
- obrzęki,
- nadciśnienie
- niewydolność serca
Dodatkowo DN od GKS.
-odstawiać stopniowo, żeby nie wywołać niewydolności kory nadnerczy
Endogenne GKS człowieka.
- Koryzol (egzogennie Hydrokortyzon)
- pewne działanie ma też prekursor Kortykosteron
GKS - klasyczny mechanizm działania.
- GKS wnikają do komórki, łączą się z receptorem cytoplazmatycznym
- > wymaga to odłączenia białek opiekuńczych od receptora
- fosforylacja i dimeryzacja kompleksu i translokacja do jądra
- oddziaływania jak czynnik transkrypcyjny
- jeśli działa na zasadzie transrepresji lub transaktywacji nie ulega dimeryzacji
- GKS kontrolują około 10% genomu
GKS - rodzaje receptorów.
- działają na receptory GR obecne w większości komórek
- reagują z receptorem dla MKS - MR znajdującym się w nerkach, śliniankach, jelicie grubym i niektórych obszarach OUN
GKS a ACTH.
- GKS hamują zwrotnie w długiej pętli powstawanie ACTH poprzez klasyczny mechanizm działania
- spadek transkrypcji genu POMC
GKS a aneksyna-1.
- aneksyna 1 = lipokortyna 1
- GKS powodują wzrost transkrypcji aneksyny 1
- aneksyna 1 hamuje aktywność fosfolipazy A2
- > hamuje produkcję prostanoidów = działanie przeciwzapalne
GKS - mechanizm transrepresji.
- gdy GKS-GR nie hamują bezpośrednio transkrypcji DNA, ale przez inne kompleksy transkrypcyjne
- np. kompleks AP-1, NF-KB, IFR-3
- > spadek produkcji cytokin prozapalnych, molekuł adhezyjnych i iNOS
GKS - mechanizm transaktywacji.
- gdy GKS-GR nie aktywują bezpośrednio transkrypcji, ale przez inne kompleksy transkrypcyjne
- np. Stat-5
- > zwiększenie eksprescji genów stymulowanych przez GH
GKS - szybki, niegenomowy mechanizm działania.
- ?nieswoiste oddziaływanie z błoną komórkową
- ?efekty niegenomowe GKS-GR działa na błonie komórkowej
- ?działanie przez receptor błonowy
- > szybki rozkurcz mięśni gładkich oskrzeli
- > szybkie zahamowanie wyrzutu insuliny
- > aktywacje NOS
Wymień działanie GKS - immunologiczno-krążeniowe.
- przeciwzapalne
- przeciwuczuleniowe
- immunosupresyjne
- przeciwobrzękowe (uszczelnienie naczyń)
- wzrost reaktywności naczyń na aminy katecholowe
- zwiększenie liczby płytek
- przejściowe zwiększenie krwinek białych (przewlekle -leukopenia)
Wymień działanie GKS - metaboliczne!
- nasilenie glukoneogenezy i glikogenogenezy (procukrzycowe)
- nasilenie lipolizy (wywołanej przez aminy katecholowe)
- resztkowe działanie MKS
- antagonizm witaminy D
Wymień działanie GKS - hormonalne.
-antagonizm witaminy D
-resztkowe działanie MKS
-osłabienie wewnątrzwydzielniczej funkcji gonad
-zwiększenie reaktywności na aminy katecholowe
-
Wymień działanie GKS na układ nerwowy, pokarmowy i oddechowy.
- euforia
- przewlekle stosowane dają objawy psychotyczne
- zmniejszenie reaktywności organizmu
- > zwiększenie radzenia sobie ze stresem
- działanie przeciwwymiotne
- zwiększenie reaktywności oskrzeli na aminy katecholowe
Wymień wskazania do zastosowanie GKS! (bez immunologicznych)
- choroba Addisona
- astma oskrzelowa
- zespół nefrotyczny
- choroba Leśniowskiego-Crohna
- nowotwory (białaczki i ziarnice)
- choroby skóry
- obrzęk mózgu (zmniejszenie stanu zapalnego i przepuszczalności naczyń - redukcja ciśnienia wewnątrz czaszkowego)
- ARDS
Wymień wskazania do zastosowanie GKS! (immunologiczne)
- kolagenozy
- wstrząs anafilaktyczny
- uczulenie na lek
- choroba posurowicza
- pacjenci po przeszczepach
- choroby autoimmunologiczne
- schorzenia o podłożu alergicznym - nieżyt nosa
- choroby o podłożu zapalnym - RZS
GKS - stosowanie przewlekłe DN (niemetaboliczne i niehormonalne).
- zakażenia bakteryjne i grzybicze
- zaostrzenie choroby wrzodowej
- upośledzenie gojenia się ran
- jaskra
- zaćma
- zakrzepica
- wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego (przewlekle GKS dają pseudoguza OUN)
- psychiczne (stany hipomaniakalne, euforia, depresja)
-po odstawieniu nagłym -> objawy niewydolności kory nadnerczy
GKS - stosowanie przewlekłe DN (metaboliczne i hormonalne).
Katabolizm białek
- upośledzone gojenie się ran
- atrofia mięśni
- rozstępy skórne
- obrzęki
- cukrzyca
- nadciśnienie tętnicze i hipokaliemia (działanie MKS)
- po odstawieniu nagłym -> objawy niewydolności kory nadnerczy
- jatrogenny zespół Cushinga
GKS - roztropna terapia.
- w przypadku terapii długoterminowej
- jednorazowa dawka co 48h
- zmniejszenie ilości DN
GKS - przeciwwskazania.
- ostre choroby zakaźne
- czynna forma gruźlicy*
- stany pooperacyjne
- choroba wrzodowa XII-nicy
- obrzęk śluzowaty
- Cushing
- cukrzyca
- nadciśnienie
- jaskra
- zaćma
- osteoporoza
- psychozy
- ciąża
- miastenia
Wymień GKS i ich relatywne siły działania. (7)
Hydrokortyzon (1) Prednizon (4) Prednizolon (4) Metyloprednizolon (5) Triamcynolon (5) Deksametazon (~20) Betametazon (~25)
Wymień inhibitory syntezy hormonów nadnerczowych! (4)
Aminoglutetymid
Metyrapon
Ketokonazol
Trilostan
Aminoglutetymid.
- inhibitor CYP11A1 (cholesterol -> pregnenolon)
- > hamuje powstawanie wszystkich hormonów kory nadnerczy
- inhibitor aromatazy (-> estrogeny)
Z: rak sutka z przerzutami, nowotwory nadnerczym choroba Cushinga
Metyrapon.
- inhibitor 11B-hydroksylazy
- hamuje powstawanie MKS i GKS
Z: choroba Cushinga
Ketokonazol.
- lek przeciwgrzybiczy
- inhibitor 17,20-liazy steroidowej
- hamuje powstawanie androgenów nadnerczowych
Z: pomocniczo w raku prostaty, zespół Cushina
DN: ginekomastia
Trilostan.
- inhibitor dehydrogenazy 3B-hydroksysteroidowej
- niestosowany u ludzi
