B&K.2+3_P.053

Question 1

‘II+III.
‘53.2
‘3.0
व्यपदेश m.

Answer 1

‘NAME-DROPPING’
व्यपदेश m. vyapadeśaḥ व्यपदेशः 1 Representation, information, notice; अलं वै व्यपदेशेन धनुरायच्छ राघव Mb.3.99.49. -2 Designation by name, naming. -3 A name, an appellation, a title; एवं व्यपदेशभाजः U.6. -4 A family, race; अथ को$स्य व्यपदेशः Ś.7; व्यपदेशमाविलयितुं किमीहसे जनमिमं च पातयितुम् Ś.5.21. -5 Fame, reputation, renown; also in adjectival senses; व्यपदेशकुले जाताः पूजिताश्चाप्यभीक्ष्णशः Rām.4.64.21.; Ms.7 168. -6 A trick, pretext, excuse, device; भारतव्यपदेशेन ह्याम्नायार्थश्च दर्शितः Bhāg.1.4.29. -7 Fraud, craft. -8 Concealment, dissimulation; Māl.7.

Question 2

‘II+III.
‘53.8
‘3.1
तडाग m./n.

Answer 2

तडाग m./n. taḍāgaḥ तडागः गम् 1 A pond, deep pool, tank; स्फुटकमलोदर- खेलितखञ्जनयुगमिव शरदि तडागम् Gīt.11; Ms.4.23; Y.3. 237. -2 A tank. -3 A trap for catching deer.

Question 3

‘II+III.
‘34.7
‘2.0
तडाग m./n.

Answer 3

तडाग m./n. taḍāgaḥ तडागः गम् 1 A pond, deep pool, tank; स्फुटकमलोदर- खेलितखञ्जनयुगमिव शरदि तडागम् Gīt.11; Ms.4.23; Y.3. 237. -2 A tank. -3 A trap for catching deer.

Question 4

‘II+III.
‘53.9
‘3.1
कलभ m.

Answer 4

कलभ m. kalabhaḥ कलभः (भी f.) [कल्-अभच् Uṇ.3.122; करणे शुण्डया भाति; भा-क, रस्य लत्वम् Tv.] 1 A young elephant, cub; ननु कलभेन यूथपतेरनुकृतम् M.5; द्विपेन्द्रभावं कलभः श्रयन्निव R.3.32;11.39;18.38. Bhāg.8.2.23. -2 An elephant 3 years old. -3 A young camel; the young of any other animal. -4 A particular fragrant substance used as an unguent, कलभः करिपोतके । अङ्गलेपन वस्तूनां विशेषे$पि पुमान् भवेत् । Nm.

Question 5

‘II+III.
‘34.19
‘2.0
स्वास्थ्य n.

Answer 5

स्वास्थ्य n. svāsthyam स्वास्थ्यम् 1 Self-reliance, selfdependence. -2 Fortitude, resoluteness, firmness; स्वास्थ्यं भद्र भजस्वार्य त्यज्यतां कृपणा मतिः Rām.4.1.12. -3 Sound state, health. -4 Prosperity, well-being, confortableness. -5 Ease. satisfaction, spirits; लब्धं मया स्वास्थ्यम् Ś.4. = स्वस्थता f.

Question 6

‘II+III.
‘53.10
‘3.1
स्वस्थता f.

Answer 6

स्वस्थता f. well-being, health, ease ; = स्वास्थ्य n.

Question 7

‘II+III.
‘53.12
‘3.1
पातालगङ्ग m.

Answer 7

पातालगङ्गा f. = “ the Ganges of the lower world” => पाताल n. + -गङ्गा f. ‘Ganges’ => ‘the Ganges of the lower world (that comes up from the middle of the earth or dry land (स्थलमध्यगतः ))’
\
पाताल n. pātālam पातालम् [पतत्यस्मिन्नधर्मेण पत्-आलञ्; cf. Uṇ.1.114] 1 The last of the seven regions or worlds under the earth said to be peopled by Nāgas. the seven regions are:-अतल, वितल, सुतल, रसातल, तलातल, महातल and पाताल. -2 The lower regions or world in general; मा मेति व्याहरत्येव तस्मिन् पातालमभ्यगात् R.15.84;1.8; पातालान्न विमोचितो बत बली नीतो न मृत्युः क्षयम् Subhāṣ. -3 An excavation, a hole. -4 Submarine fire. -5 (In astrol.) The fourth house or sign from that in which the sun is present. -लः 1 A kind of instrument for distillation or the calcination and sublimation of metals. -2 N. of Jupiter’s year (of 361 days). -Comp. -गङ्गा the Ganges of the lower world. -ओकस् m., -निलयः, -निवासः, -वासिन् m. 1 a demon. -2 a Nāga or a serpent-demon. -तलम्, -मूलम् the bottom of Pātāla. -मुखम् a great hollow (महागर्त); यत्त्वद्य पातालमुखे पतन्तं पाणौ गृहीत्वा प्रतिसंहरेत Mb. 3.268.4. -मूलम् the centre or gravity; आस्ते पातालमूलस्थः शेषो$शेषसुतर्चितः V. P.2.5.2. -यन्त्रम् See पातालः (1).

Question 8

‘I.66.13
1.13
अस्तमनवेलायाम् (f. Loc. sg.)

Answer 8

अस्तमनवेलायाम् (?) JHA has अस्तमयवेलायाम् - BOTH अस्तमनवेला AND अस्तमयवेला ARE [ND] but JHA translates अस्तमयवेलायाम् as ‘at the time of sunset’ (अस्त m. = ‘home, the setting of the sun’)
\
अस्तमन n. astamana noun (neuter) setting (Monier-Williams, Sir M. (1988))
\
अस्तमय m. setting (of the sun) ; अस्तमय m. disappearance, vanishing, perishing (said of the senses)

Question 9

‘II+III.
‘53.14
‘3.1
अस्तमन n.

Answer 9

अस्तमन n. (a corruption of astam-/ayana- q.v), setting ; astamana noun (neuter) setting (Monier-Williams, Sir M. (1988))

Question 10

‘II+III.
‘53.14
‘3.1
अस्तमनवेलायाम् (f. Loc. sg.)

Answer 10

अस्तमनवेलायाम् (?) JHA has अस्तमयवेलायाम् - BOTH अस्तमनवेला AND अस्तमयवेला ARE [ND] but JHA translates अस्तमयवेलायाम् as ‘at the time of sunset’ (अस्त m. = ‘home, the setting of the sun’)
\
अस्तमन n. astamana noun (neuter) setting (Monier-Williams, Sir M. (1988))
\
अस्तमय m. setting (of the sun) ; अस्तमय m. disappearance, vanishing, perishing (said of the senses)

Question 11

‘II+III.
‘53.14
‘3.1
सुकोमल mfn.

Answer 11

सुकोमल mfn. very soft or tender
\
FROM
कोमल adj. komala कोमल a. [कु-कलच् मुट् च नि˚ गुणः; cf Uṇ.1.16] 1 Tender, soft, delicate (fig. also); बन्धुरकोमलाङ्गुलिम् (करम्) Ś.6.13.; कोमलविटपानुकारिणौ बाहू 1.21; संपत्सु महतां चित्तं भवत्युत्पलकोमलम् Bh.2.66. -2 (a) Soft, low; कोमलं गीतम्. (b) Agreeable, pleasing, sweet; रे रे कोकिल कोमलैः कलरवैः किं त्वं वृथा जल्पसि Bh.3.1. -3 Handsome, beautiful. -लम् 1 Water. -2 Clay, earth. -3 Silk. -4 Nutmeg. -ला A kind of date; मुकुष्टाः कोमलास्तत्र वारणीयाः प्रयत्नतः Śālihotra of Bhoja 268.

Question 12

‘II+III.
‘53.18
‘3.1
समावास m.

Answer 12

समावास m. dwelling-place, residence, abode, halting-place, encampment ; samāvāsaḥ समावासः 1 A residence, habitation, dwelling-place. -2 Halting-place, encampment.

Question 13

‘I.82.25
1.17
कलेवर mn.

Answer 13

कलेवर mn. the body etc.; ([ confer, compare Latin cadaver])

Question 14

‘II+III.
‘53.19
‘3.1
कलेवर m.n.

Answer 14

कलेवर m.n. kalevaraḥ कलेवरः रम् The body; यावत्स्वस्थमिदं कलेवरगृहम् Bh.3.88; H.1.44; अन्तकाले च मामेव स्मरन्मुक्त्वा कलेवरम् Bg.8.5; Bv.1.13,2.43.

Question 15

‘II+III.
‘53.26
‘3.1
किमन्यत् ।

Answer 15

किमन्यत् ।

“What else?” - I.E. “What other choice do we have?”