Ściana - Różewicz Tadeusz Flashcards
Ściana - Różewicz Tadeusz
Odwróciła twarz od ściany
przecież mnie kocha
dlaczego odwróciła się ode mnie
więc takim ruchem głowy
można odwrócić się od świata
na którym ćwierkają wróble
i młodzi ludzie chodzą
w krzyczących krawatach
Ona jest teraz sama
w obliczu martwej ściany
i tak już zostanie
zostanie pod ścianą
ogormniejącą
skręcona i mała
z zaciśniętą pięścią
a ja siedzę
z kamiennymi nogami
i nie porywam jej z tego miejsca
nie unoszę
lżejszej niż westchnienie.
GENEZA UTWORU
Tadeusz Różewicz dokonywał recyklingu swoich utworów (określenie zasugerował sam poeta tytułem tomu z 1998 r. zawsze fragment. recycling) - dzięki powtórnemu wykorzystywaniu swoich tekstów dawał im niejako drugie życie i pozwalał na otwarcie kolejnych dróg interpreta-cyjnych. Tym samym dowodził, że poezja może zyskiwać nowe sensy dzięki temu, że zostanie umieszczona w innym kontekście. Wiersz Ściana jest jednym z takich utworów. Był bowiem drukowany dwukrotnie: najpierw w zbiorze Czerwona rękawiczka, a następnie w tomie Matka odchodzi. Umieszczając ten wiersz w różnych kontekstach, Różewicz umożliwił jego wielo-aspektowe odczytanie. W pierwszej edycji utwór postrzegano nawet jako erotyk. Jednak gdy znalazł się wśród wspomnień, listów, zdjęć i innych wierszy poświęconych matce, nabrał no-wego znaczenia. Cierpiąca bohaterka, której bezsilnie przygląda się podmiot liryczny, to matka bolejąca po stracie dziecka. Badacze twórczości Różewicza łączą powstanie tego tekstu z wy-darzeniem z roku 1946, kiedy to ekshumowano ciało rozstrzelanego w 1944 r. przez gestapo brata poety, Janusza. Dla jego matki było to wstrzą-sające przeżycie.
SAMOTNOŚĆ W CIERPIENIU
Obraz ogarniętej bólem matki to kolejny przykład nawiązania w literaturze polskiej do motywów stabat Mater Dolorosa i piety - zastygłej w bólu i rozpaczy kobiety, która utraciła swoje dziecko. Samotność w cierpieniu zostaje podkreślona symbolicznym odwróceniem się od świata. Ty-tułowa ściana oddziela matkę od rzeczywistości, wskazuje na kres jej egzystencji (po śmierci dziecka nie sposób wrócić do normalnego życia) i przywołuje na myśl ścianę straceń. Równie dramatyczna jest postać osoby mówiącej - w jej wyznaniu wybrzmiewa niezrozumienie, tęsk-nota, bezsilność, ale też oskarżenie samego siebie.
