ZO 3.5 Zwangerschap en seksualiteit Flashcards
Je bent huisarts en op je inloopspreekuur komt mevrouw Sisaket, 24 jaar, net nieuw in je praktijk, bij je op consult. Je zag in je elektronische dossier dat ze bij de nurse- practitioner was geweest voor een zwangerschapstest, 3 maanden geleden. Deze was positief. Normaal zie je iedere zwangere minstens eenmaal wanneer bekend is dat ze zwanger is, echter is dat bij deze vrouw om onduidelijke redenen niet gebeurd. Je hebt ook geen idee wie de vader is. Na je vraag wat het probleem is waarvoor ze bij jou een afspraak heeft gemaakt mompelt ze met angstige blik dat ze buikpijn heeft. Als jonge dokter zou je het liefst meteen de hoofddimensies van de klacht willen uitvragen, en ook zou je eigenlijk meteen wel willen weten hoe het zit met die zwangerschap. Gelukkig ben je getraind genoeg om je in te houden en gaat eerst in op haar wel zeer angstige blik en vraagt: ’ik zie dat je erg angstig bent…’…waarop ze alleen nog maar kan knikken en haar blik naar beneden afwendt. Ze heeft duidelijk moeite om haar verhaal te vertellen.
1. Stel dat ze zwanger zou zijn, waar zou ze allemaal bang voor kunnen zijn.
- dat ze een miskraam krijgt.
- dat het kind niet gezond is.
- dat de dokter er achter komt dat ze geslachtsgemeenschap heeft gehad en dat gaat afkeuren, want eigenlijk denkt ze dat dat niet mag als je zwanger bent.
- dat de dokter inwendig onderzoek gaat doen, wat zeer moeizaam zal gaan omdat ze vaginistisch is en ze is door zelfinseminatie zwanger geworden.
- dat de dokter inwendig onderzoek gaat doen, wat zeer waarschijnlijk pijn zal gaan doen, want de geslachtsgemeenschap deed ook al zo’n pijn, en ze heeft natuurlijk ook buikpijn.
Je vertelt haar dat je hebt gelezen dat ze een positieve zwangerschapstest had, 3 maanden geleden. Je verontschuldigt je dat je haar hierover nog niet hebt gesproken ook al weet je niet goed waarom dat niet is gebeurd. Je helpt haar om over de angst te praten door te vragen of de angst misschien te maken heeft met de zwangerschap. Waarop ze weer knikt. Je vraagt nu met een open vraag deze keer of ze je wilt vertellen waar ze bang voor is en ze vertelt je ‘ ik ben bang dat het niet goed is met de baby’…
2. Welke valkuil zou je kunnen terecht komen bij de zwangere vrouw met buikpijn en angst dat het niet goed is?
Dat je er vanuit gaat dat de buikpijn op zich al de oorzaak van de angst is.
Wat is het effect van seks tijdens de zwangerschap?
Seks, dat wil zeggen geslachtsgemeenschap, maar ook andere aspecten van seks zoals het krijgen van een orgasme of het beleven van opwinding, geen negatieve invloed hebben op de zwangerschap. Het zal de gezondheid van de baby niet schaden, het kan geen miskraam opwekken, ook zal er niet een bevalling door opgewekt kunnen worden, dus de baby gaat er ook niet te vroeg van geboren worden. Er zijn zelf onderzoeken die aantonen dat seks en lichamelijke intimiteit juist heel belangrijk zijn tijdens de zwangerschap. Ook is er bekend dat het lichaam anders kan reageren dan men gewend was en dat kan soms tot verwarrende situaties leiden tussen twee partners.
Beschrijf achtereenvolgens mogelijke oorzaken voor de buikpijn(a), de vaginale pijn(b) en de onbestemde gevoelens die haar stemming je bezorgen(c). Probeer ook een verband te leggen tussen de drie(d).
a. Miskraam, fysiologische contracties, EUG, PID, torsie van het ovarium, niet-gynaecologische oorzaken.
b. Vaginale infectie (candida, bacteriële vaginose, herpes, chlamydia, gonorroe, condylomata,), opwinding-/lubricatieproblemen, primaire of secundaire vaginistische reactie.
c. Misschien is de zwangerschap ongepland en/of ongewenst. Misschien is de zwangerschap tot stand gekomen door seksueel geweld. Misschien is er ondanks een gewenste en geplande zwangerschap toch sprake van seksueel of relationeel geweld en overweegt ze misschien daarom om de zwangerschap af te breken. Misschien wil ze wel zwanger blijven maar voelt ze zich machteloos ten opzichte van haar vriend en kan ze het geweld niet stoppen en heeft ze hier hulp voor nodig. Ze is bang dat hij haar in haar buik gaat schoppen. Of jij bent bang dat ze in haar buik geschopt gaat worden of erger. Misschien heeft ze eerder iets meegemaakt, seksueel misbruik, een geheime abortus provocatus, een verzwegen geslachtsziekte.
d. Door de stress van de onveilige relatie heeft ze voortdurend een gespannen onderbuik. Door deze situatie voelt ze ook geen zin in seks en vochtig worden lukt al helemaal niet meer. Haar spieren rond de ingang van haar vagina zijn gespannen en haar vagina is niet vochtig genoeg, waardoor penetratie zeer stroef verloopt.
Wat zou je kunnen doen? Hoe rond je het gesprek af? Welk advies zou je mevrouw willen geven en welke afspraken zou je met haar kunnen maken?
Je vertelt haar dat je je ernstig zorgen maakt en dat je denkt dat het goed zou zijn als ze wat extra gesprekken kan hebben met een vrouw over haar problemen. Misschien dat deze haar kan helpen haar relatie te verbeteren. Misschien is je nurse-practitioner goed geschoold voor dit soort gesprekken. Er is ook een instantie (de FIOM) waar ze terecht kan voor deze gesprekken. Verder verricht je uiteraard een korte anamnese gericht op de pijn en herhaal je de zwangerschapstest. Afhankelijk van je inschatting verricht je wel of geen inwendig onderzoek. Sowieso vraag je haar om morgen terug te komen om verder te praten en de buikpijn in de gaten te houden, en te zorgen dat ze bij een verloskundige en een maatschappelijk werker terecht komt.
