HC 3.1 Consultatie i.v.m. Geboorteregeling Flashcards
Wat waren de gevolgen van het starten van anticonceptiegebruik in de vorige eeuw?
Anticonceptiegebruik is opgekomen in de vorige eeuw en heeft te maken met individuele vrijheid, normen. Gevolgen van anticonceptie:
- Anticonceptie gaf sociologische en economische ontwikkeling: “ Birth control increases economic growth because of fewer dependent children, more women participating in the workforce, and less use of scarce resources.”
- Verlaging moeder & kindsterfte: “ By lengthening the time between pregnancies, birth control can improve adult women’s delivery outcomes and the survival of their children.”
Welke vorm van anticonceptie wordt het meest gebruikt wereldwijd en hoe zit dat in Nederland?
80% van de vrouwen wereldwijd maakt gebruik van anticonceptie. Vrouwen sterilisatie is wereldwijd de meest toegepaste methode (19.2%), gevolgd door het spiraaltje met 13,7%. Maar 2,4% van de koppels kiezen voor mannelijke sterilisatie. In Nederland is de pil de meest gebruikte vorm van anticonceptie. Het gebruik van hormonale anticonceptie in pil vorm neemt wel af met de tijd (van 1,5 miljoen gebruikers naar een miljoen gebruikers), het gebruik van het spiraaltje blijft wel constant. De daling komt met name door de media, en ze zetten dan ook andere middelen te koop.
Wie gaat er over het anticonceptiegebruik?
Met name de eerste lijn dus de huisartsen spelen een rol in anticonceptie.
Wat is de meest ideale vorm van anticonceptie?
Dit is een beschrijving van de optimale anticonceptie, maar dit bestaat niet.
- 100% betrouwbaar
- Geen negatieve effecten op gezondheid
- Eenvoudig te gebruiken (“fool-proof”)
- Goedkoop
- Toegankelijk
- Direct toepasbaar
- Reversibel
- Geen effect op seksualiteitsbeleving
- Toepasbaar door man en vrouw
Wat zijn de voor- en nadelen van coïtus interruptus?
Oudst bekende methode; “voor het zingen de kerk uit”
- Niet 100% betrouwbaar, niet eenvoudig te gebruiken, (“fool-proof”), het laat niet je seksualiteitsbeleving helemaal vrij en niet toepasbaar voor man en vrouw (je bent als vrouw in een redelijk afhankelijke positie).
- Geen negatieve effecten op gezondheid, Goedkoop, Toegankelijk, Direkt toepasbaar, Reversibel
Hoe wordt de betrouwbaarheid van anticonceptiemiddelen bepaald?
- Hoge betrouwbaarheid gewenst, hiervoor is wel acceptatie nodig van evt. nadelen.
- Betrouwbaarheid uitgedrukt in Pearl-Index: Aantal zwangerschappen (“failures”) per 100 gebuikersjaren
o Factoren die een rol spelen bij de failure rate: theoretisch vs praktisch; motivatie in “testfase”; coitusfrequentie, voltooid gezin (is er druk om zwangerschap te voorkomen?), leeftijd, socio-economische status.
Hoe betrouwbaar is de OAC, coïtus interruptus, steralisatie man/vrouw, volgens de Pearl-Index?
- OAC: theoretisch hele lage Pearl-index en praktisch een Pearl-index van rond de 10
- Coïtus interruptus: theoretisch een Pearl-index van rond de 5 en praktisch een Pearl-index van boven de 20.
- Waar de Pearl-index van beiden wel dicht bij elkaar liggen dat is bij de sterilisatie van de vrouw en de man.
Wat is de werking van hormonale anticonceptie?
Hoofdwerking:
- follikelontwikkeling en ovulatie verhinderen (onderdrukken LH piek) (door mn progestagene component)
- onderdrukken follikelontwikkeling (onderdrukken FSH stijging) (door oestrogene en progestagene component)
Nevenwerkingen (progestagenen):
- Transformatie van endometrium (verstoren proliferatie/differentiatie proces): maakt het onaantrekkelijk voor innesteling.
- Veranderingen in cervicaal slijmproductie: hierdoor wordt de cervix afgesloten voor zaadcellen. Het slijm wordt dikker en stug.
- Beïnvloeding tuba-motoriek/-peristaltiek: progesteron werkt remmend op glad spierweefsel, dis de beweging in de tubae wordt geremd.
Wat zijn de kenmerken van hormonale anticonceptie?
- Combinatie progestativum en oestrogeen leidend tot hypo-gonadotrofie. Oestrogeen toegevoegd, mn. ter stabilisering endometrium; ethinyl-estradiol (50 μgr – 20, 10 μgr). Want als je alleen progestativum geeft krijg je een tekort aan oestrogenen die normaal gesproken door de follikels werden geproduceerd. Dit leidt tot bloedingen omdat er minder slijmvlies zit in de baarmoeder en vlak daaronder zitten er bloedvaten dus dan krijg je doorbraakbloedingen. Daarnaast als bijkomend effect wordt je FSH nog verder weggedrukt.
- Progestageen is afgeleid van nor-testosteron, daarom hebben ze ook een androgene werking (daarom bij sommige preparaten meer acne tijdens pilgebruik), 2 e en 3e generatie synthetisch progestageen minder androgeen.
- Er zijn monofasische en meerfasepreparaten preparaten.
Wat zijn de voordelen van hormonale anticonceptie?
- Cyclusregulatie
- Minder bloedverlies (doordat het slijmvlies minder goed wordt aangelegd) en dysmenorroe (minder bloedverlies kan leiden tot minder pijnklachten, minder bloed geeft minder pijnklachten)
- Minder androgeen effect (SHBG): de oudste pillen hadden een minder androgeen effect. Dit heeft te maken met dat de pil in je lever het steroïd hormoon bindend eiwit laat oplopen. Hierdoor krijg je een tamelijk hoog SHBG gehalte. Dit bindt alle steroïden waaronder je androgenen. Dit is dus ook een positief effect bij mensen met PCOS, want deze hebben ook een verhoogd aantal androgenen.
- Minder endometriumca, ovariumca;
Wat zijn de nadelen van hormonale anticonceptie?
- Tromboserisico verhoogd (DVT, toegeschreven aan oestrogene component: verhoging stollingsfactoren zoals V, VII, VIII, X, fibrinogeen. Progestageen 2e generatie mogelijk beter “counteractors” dan van 3e generatie. Dus de nieuwste progestagenen die counteren de stollingsfactoren minder goed.
- Cardiovasculaire aandoeningen risico mogelijk verhoogd (door relatief lage oestrogene dosis (normaal gesproken wordt rondom de ovulatie en tijdens de luteale fase je oestrogeen best hoog, dit bereik je niet bij de pil: dit is een stabiele lage hoeveelheid), androgene werking van de pil, dyslipidemie; maar lijken sterker geassiocieerd met leeftijd, roken e.d.)
- Cerebrovasculaire accidenten (arteriële trombose, geassocieerd met oestrogene component; zeer zeldzaam)
Wat zijn de neveneffecten hormonale anticonceptie op je lichaam?
- Metabolisme: verstoorde gluc. tolerantie test, (geen DM!). Je hebt een veranderde insuline gevoeligheid maar geen suikerziekte.
- Serum lipiden: verhoogt triglyceriden, HDL/LDL ratio (LDL stijgt) ; afhankelijk van “androgeniciteit” van de progestageen.
- Binding globulins: TBG, SHBG; CBG: deze eiwitten worden hoger waardoor van andere hormonen de vrije fractie lager wordt.
- Lever adenoma: waarschijnlijk door hogere oestrogene component
- Stolling: oestrogenen verhogen stollingsfactoren V, III, X en Fibrinogeen; verlagen Prot.C, Prot.S en antithrombine-III
Wat is het kankerrisico van hormonale anticonceptie?
- Mammacarcinoom risico lijkt verhoogd (overall OR 1.1-1.2), m.n. bij jonge gebruikers, maar effect verdwijnt na staken. Bij deze jonge mensen is de kans op borstkanker al heel erg klein.
- Ovarium ca. en endometrium ca.: significant beschermend effect.
- BRCA-I/II genmutatie: onzeker, nog te weinig robuuste data; OAC lijkt beschermend tegen ovarium carcinoom, (nog) hoger risico op mammacarcinoom is onduidelijk
- Benigne leverafwijkingen en hepatocellulair ca: lijkt verhoogd, echter wrsch. vooral bij 1e generatie OAC , zijn a priori zeer zeldzame aandoeningen
Wat zijn de klachten die hormonale anticonceptie kunnen geven?
Veelal ”insteleffecten” ; na 3 mnd. meestal over. Ga dus niet te snel switchen.
- Hoofdpijn: vaak spanningshoofdpijn, starters, te maken met EE onttrekking (je ziet de hoofdpijn dus met name in de stopweek). Cave: migraine met aura, deze mensen hebben een verhoogd risico op cerebrovasculaire incidenten dus deze mensen kun je beter geen combinatiepil geven !
- Onregelmatige bloedingen: spotting tgv < EE (door de slijmvlieslaag heen breken)
- Libidovemindering: stress, angst (meer op basis van: heb ik de pil wel ingenomen?)
- Stemmingswisseling (P.M.S.); onttrekking P e/o EE, je kan dan je pil langer doorslikken om het te voorkomen. Als dit onafhankelijk van de stopweek is: relatief “E rijkere” pil en/of ”P-armer” geven.
- Gewichtstoename: Niet evidence-based aangetoond, lifestyle change?
Waar moet je over adviseren omtrent hormonale anticonceptie?
- Bij keuze voor anticonceptie afwegen: betrouwbaarheid, acceptabiliteit, gebruiksgemak.
- Bij keuze voor hormonale anticonceptie (“Pil”) mee afwegen:
o Betrouwbaarheid door innamefouten
o Gebruiksgemak
o Veiligheid : interferentie van andere medicamenten (metabolisme) of (relatieve ) contra-indicaties.
Wat zijn de kenmerken van de Nuva Ring?
De NuvaRing is een plastic ring waarin hormonen zitten (combinatie van ethinylestradiol (oestrogeen) en etonogestrel (progesteron)). De ring wordt vaginaal ingebracht. Er is sprake van continue slow release, waardoor een constante spiegel wordt bereikt. Bovendien is er geen first pass effect zoals bij orale inname. Hierdoor is er een lagere dosering nodig, wat voordelen kan hebben voor het tromboserisico. De hormonen komen in het vaginale slijmvlies terecht. Na drie weken gebruik kan een stopweek ingelast worden. De Pearl-index van deze vaginale ring is 0,4, het middel is dus zeer betrouwbaar. Omdat dezelfde hormonen als in de anticonceptiepil worden gebruikt, gelden ook hier dezelfde risico’s. De vrouwen die deze ring gaan gebruiken, laten deze drie weken zitten en halen hem er dan een week uit. Hij kan eruit worden gehaald bij coïtus, maar moet er dan zo snel mogelijk weer in.
Wat zijn de kenmerken van de EVRA pleister?
De EVRA pleister is een pleister die bestaat uit drie lagen die ethinylestradiol en norelgestromin bevat. Men plakt eenmaal per week een pleister en kan na drie weken een stopweek inlassen. Doorgebruiken is mogelijk. Er mogen geen huidverzorgende producten gebruikt worden en bij baden en douchen kan de pleister loslaten. Deze manier van anticonceptie is niet populair.
Wat zijn de kenmerken van een Implanon?
Daarnaast kan men ook een implantaat plaatsen, een Implanon, een staafje dat subcutaan in de sulcus brachialis wordt ingebracht. Het depot bevat progestativa, in de vorm van etonogestrel. Het onderdruk met name de ovulatie (de LH-piek), remt ook follikelgroei. Een bijwerking is spotting (bloedverlies), wat enkele maanden kan aanhouden. Daarnaast kan het bloedingspatroon veranderen. Wanneer dit optreedt geef je oestrogenen. Een Implanon is uiterst betrouwbaar; de Pearl-index is lager dan 0,1. Er is geen compliance probleem, maar voor het inbrengen is wel enige ervaring vereist. Een staafje werkt drie jaar lang.
Wat zijn de kenmerken van de prikpil?
De prikpil (Depo Provera) is een intramusculaire injectie met medroxyprogesteron. Hierbij vormt zich een reservoir van progesteron, wat in de maanden hierna afgegeven wordt. Dit moet eens per drie maanden worden gedaan. Vrijwel volledige onderdrukking van ovulaties, in beperkte mate ook van follikelontwikkeling. De nadelen hiervan zijn het optreden van doorbraakbloedingen. Er wordt niet altijd een amenorroe bereikt. Er is hierbij wel geringe eigen oestrogeenproductie, hierdoor kun je op de lange termijn lastkrijgen van een verminderde botdichtheid. De injectie moet eens per drie maanden herhaald worden. Een ander nadeel is dat de werking van de prikpil één tot twee jaar aan kan houden.
