HC 3.4 Seks tijdens de levensloop Flashcards
Wat hoort er bij de eerste levensfase qua seksualiteit?
- 0-25 jaar
- Lichamelijke ontwikkeling
- Ontdekken lichaam (kijken, voelen, ‘doktertje’ ,masturbatie)
- Eerste seksuele ervaringen v.a. 12 jaar
Wat moet er ontwikkeld worden in de seksuele ontwikkeling?
- Lichamelijke rijping
- Genderidentiteit
- Genderrolgedrag
- Seksuele oriëntatie
- Seksueel gedrag binnen waardensysteem (socialisatie)
- Integratie seksualiteit in persoonlijkheid en levensstijl
Wat zijn de voorwaarden voor gezonde seksuele ontwikkeling?
- Intacte seksuele anatomie/endocrinologie
- Intact brein
- Overeenkomend fenotypisch geslacht en genderidentiteit
- Affectrijk pedagogisch klimaat
- Positief voorbeeld gedrag tav relationeel gedrag
- Positieve boodschappen tav seksualiteit in informeel en formeel ‘curriculum’
- Mogelijkheid tot leeftijdsspecifiek consensueel ‘sexual rehearsel play
Wanneer heb je geen gezonde seksuele ontwikkeling?
- Geboren met ziekte, aandoening, beperking, (verst.) handicap
- Andere sociale ontwikkeling
- Verzorgd worden(lijf is niet van jou)
- Zelf lijf niet kunnen ontdekken
- Beschermd opgevoed
- Risico misbruik groter - Geen positieve omgeving/boodschappen, seksueel misbruik
- Negatief beeld van seks
- Geen eigen seksuele ontwikkeling
- Schaamte, taboe
- Geremd, niet genieten
- Grenzeloos
Wat kun je zeggen over seksueel gedrag prepuberaal?
- Weinig bekend
- Retrospectief onderzoek moeilijk
- Observaties van ouders onbetrouwbaar, ouders zien niet alles of willen niet alles zien.
- Cijfers per land zeer verschillend (VS lager dan NL/Zweden): ook verschillend per cultuur.
Wat kun je zeggen over de mediaan van 1e vaginale penetratieseks?
De mediaan van de 1e vaginale penetratieseks stijgt: van een leeftijd van 17 in 2012 naar een leeftijd van 18,7 in 2023.
Hoevaak komen seksuele problemen voor bij de man en hoevaak bij de vrouw?
- Bij de man: 1 op de 10
- Bij de vrouw: 1 op de 4
Wat is de relatie tussen seks en zwangerschap?
In de zwangerschap veranderd er van alles qua seksualiteit omdat het lichaam van de vrouw ook veranderd tijdens de zwangerschap. In het eerste trimester daalt de zin omdat vrouwen wat misselijk zijn en ook wat fysieke ongemakken ervaren. Daarnaast zie je dat de coïtusfrequentie afneemt. Maar opwinding is wel gemakkelijker aangezien de doorbloeding in het bekkengebied toeneemt. In het tweede trimester normaliseert alles en in het derde trimester daalt alles weer vanwege dat je buik groot is en mensen zijn ook bang een bevalling te veroorzaken (dat klopt niet).
Wat zijn de veranderingen die optreden bij seks na de partus?
- Tot 3 weken na partus kans op infecties verhoogd
- Vermoeidheid: hormonale veranderingen, emoties, nachtrust, aandacht baby
- Lactatie: prolactine verhoging (ovaria liggen stil)
o Prolactine zorgt voor lage oestrogenen: ‘atrofie’ van de vagina en lage androgenen: minder zin, minder o opwindbaar
o Extra vermoeidheid (aantrekkelijkheid)
o Oxytocine vrijgave: melkuitstoot, contracties uterus (‘seksueel’ gevoel geven) –> prettig, orgasme, verwarrend.
o Stoppen lactatie: binnen 4 weken alles weer als normaal - Eerste maanden na partus trager fysiologische seksuele reacties vrouw
o Vasocongestie
o Spiercontracties - Ingang vagina minder strak, minder intense beleving beiden
- Beschadiging vagina: grotere kans dyspareunie
- Grotere kans op seksuele problemen
o Zin daalt
o Seksuele activiteit daalt - Grotere kans op aanpassing: communicatie, gevarieerd repertoire, privétijd
Wat zijn de kenmerken van de derde levensfase omtrent seksualiteit?
- 55 –75 jaar
- Hormonale veranderingen: Overgang, penopauze (bij oudere mannen veranderd er ook iets aan hormonen maar dan minder snel)
- Verlies van de partner. Tweede kans?
o nieuwe relatie
o anticonceptie
o SOA
Welke rol spelen androgenen bij seksualiteit?
- Bij mannen en vrouwen hebben androgenen een faciliterende rol: bij een seksuele prikkel is er eerder een seksuele betekenis als je androgeen niveau op pijl is.
- Testosteron maakt brein + genitalia klaar voor seks (arousability, responsivity, gedachten/fantasieen, nachtelijke responsen, genitale sensitiviteit)
- Toch is het geen absolute factor! Grote misvatting, Lage androgenen: moeilijker, niet onmogelijk. Visuele prikkels werken dan beter ten opzichte van aanraking omdat die het androgene systeem omzeilen.
Veel onduidelijk bij vrouwen: lab onbetrouwbaar (wat zijn de normaalwaarden:?). Bekend: bij duidelijke oorzaak (vb ovariectomie, bestraling) –> dan wel overduidelijk neg invloed zin/opw (dan zijn de waarden natuurlijk heel laag).
Wat zijn de klinische kenmerken van een tekort aan androgenen?
Klinische kenmerken bij een tekort aan androgenen(m & v):
- energie/vitaliteitsverlies
- geen enkel seksueel resultaat ondanks veel stimulatie
- stemmingsstoornissen
- spierkrachtsverlies
- minder seksuele haargroei
Welke rol spelen oestrogenen bij seksualiteit?
- Kwaliteit vd huidvagina (tekort zorgt voor atrofie): dagelijks last
- Geen invloed lubricatie (na overgang duurt wel langer, dus de lubricatie ontstaat nog steeds). Bij voldoende stimulatie + seksuele opwinding –> voldoende lubricatie –> geen dyspareunie
- Oestrogeen maakt lijf klaar voor testosteron
- (trofische staat urogenitaal systeem, effect op stemming, geen direct effect seksuele responscyclus)
Hoe ontstaat dyspareunie na de menopauze?
- 20-30% postmenopausaal heeft vaginale droogheid
- Geen verschil in vaginale vasocongestie met/zonder Female Sexual Arrousal Disorder bij adequate seksuele stimulatie
- deels hormonaal bepaald (atrofie)
- deels opwindingsprobleem (lubricatie)
- de oestrogenen compenseren niet langer de gebrekkige opwinding. Gezondheid en huwelijksgeluk zijn betere voorspellers voor opw stoornis
- DUS: bespreek en behandel het opwindingsprobleem!
Hoe veranderd zin na de menopauze?
Na de menopauze kunnen er drie situaties optreden:
1. door verlaging Androgenen –> minder zin in seks
2. door verlaging E, ook verlaging SHBG –> Verhoging bio-available Androgenen –> meer zin in seks
3. door veranderingen in E –> overgangsklachten vb flushes –> minder zin in seks
