HC 6.2 Soa’s Flashcards
Noem verschillende voorbeelden van kenmerken waaraan je SOA’s herkend.
- Ulcus op de penis: syfillis
- Hard duwen op de urethra en dan komt er pus uit: druiper passend bij gonorroe
- Witte wratachtige plekken: condylomen.
Wat kun je zeggen over de incidentie van SOA’s?
De incidentie van SOA’s neemt toe ondanks alle moeite die we vanuit de WHO doen. In 2023 liep 2,7% van de Nederlanders ouders dan 16 een SOA op.
Welke groepen mensen zijn gevoelig voor SOA’s?
MSM, intraveneus drugs gebruikers, sekswerkers, transgenders, gedetineerden.
Wat zijn de meest voorkomende SOA’s?
- Chlamydia
- Genitale wratten
- Genitale herpes
- Gonorroe
Wat is een voorbehoedsmiddel dat beschermd tegen elke SOA?
Condoom
Waarom geef je voor het voorkomen van SOA’s niet preventief AB?
Omdat het niet werkt. Dit bevordert alleen maar meer resistentie. Bij HIV werkt preventie wel met behulp van PrEP.
Wat zijn kenmerken van SOA’s?
- infectieziekten, bij seksueel contact overgedragen
- via sperma, bloed, vaginaal vocht en bij contact van slijmvliezen
- vaginaal, oraal, anaal contact, seksattributen
- intraveneus drugsgebruik, zwangerschap (bepaalde behandelingen voor SOA’s kun je niet doen tijdens de zwangerschap, daarnaast kan het hebben van een SOA tijdens de zwangerschap leiden tot een prematuur kind), tatoeages
Welke klachten kun je hebben bij een SOA?
- urethritis
- fluor en vaginitis
- epididymitis
- pelvic inflammatory disease
- balanoposthitis
- proctitis
- genitale ulcera
- inguinale lymfadenitis
Het beestje zorgt niet voor de klachten, maar het immuunsysteem die optreedt tegen het beestje zorgt voor de klachten.
Hoe maken we een indeling onder de SOA’s?
- bacterieel (CT, NG, syfilis)
- viraal (HSV, HBV, HPV, HIV)
- parasitair (scabiës, pediculosis pubis)
Wat moet je uitvragen bij het SOA-consult?
Vraag bij soa-gerelateerde klachten naar:
- begin, aard, duur en beloop van de klachten
- tijd tussen eventueel onveilig seksueel contact en begin van de klachten
- seksuele contacten na het ontstaan van de klachten
Vraag bij vaginale klachten of klachten passend bij epididymitis of urethritis naar:
- afscheiding urethra, afscheiding uit de anus
- pijnlijk, branderig, geïrriteerd gevoel bij het plassen, jeuk of irritatie
- koorts, koude rillingen, andere algemene ziekteverschijnselen
- bij een vrouw: afscheiding, contactbloedingen, intermenstrueel bloedverlies, pijn in de onderbuik
- bij een man: pijn en zwelling van de bijbal, roodheid en zwelling van het scrotum
Vraag bij mogelijke proctitis naar:
- bloed, slijm of pus bij de ontlasting
- pijn bij defecatie
- diarree
- loze aandrang
- krampen
Wat voor LO en AO doe je bij het SOA consult?
Lichamelijk onderzoek:
- Als de patiënt geen klachten heeft, is lichamelijk onderzoek niet nodig.
- Verricht bij patiënten met soa-gerelateerde klachten lichamelijk onderzoek, zoals inspectie van het anogenitale gebied, speculumonderzoek, vaginaal toucher en/of (facultatief) proctoscopie.
Aanvullend onderzoek:
- afname ‘kweekmateriaal’
- afname bloed
- urineonderzoek
Wat zijn de kenmerken van chlamydia?
- Bacterieel
- Chlamydia trachomatis
- Seksueel contact, orogenitaal, moeder-kind
- Incubatie tijd 1-3 weken
Wat zijn de verwekkers van chlamydia?
- urogenitale infecties en conjunctivitis - serotypes D, E, F, G, H, I, J en K;
- trachoom - serotypes A, B en C; (ontsteking van het bindvlies van het oog)
- lymphogranuloma venereum- Serotypes L1, L2 en L3; (geeft ook schade aan de darmen, waarbij je pussige uitvloed kan zien, bij deze mensen wordt soms onterecht aan de ziekte van Crohn gedacht)
Wat zijn de symptomen van chlamydia?
- Man: uretritis, proctitis
- Vrouw: veranderde fluor, contactbloedingen, buikpijn, dyspareunie, cervicitis, uretritis, proctitis
- 70-95% van de Ct-infecties bij vrouwen verloopt asymptomatisch en >50% (25-100) bij mannen. Ongeveer 25% van de LGV-infecties verloopt asymptomatisch (Lanjouw 2015). Deze infecties kunnen zo onopgemerkt een reservoir vormen.
Waarom hebben vrouwen meer last van auto-immuunziekten en minder last van infecties en bij mannen andersom?
Vrouwen kunnen bijv. beter chlamydia opruimen dan mannen, doordat ze een krachtiger immuunsysteem hebben. Maar hierdoor is het immuunsysteem ook krachtig genoeg om auto-immuunziekten te krijgen.
Welke complicaties kunnen voorkomen bij chlamydia?
- Vrouw: PID (pelvic inflammatory disease), infertiliteit / EUG (extra-uteriene graviditeit), tubair ovarieel abces
- Man & vrouw: SARA (sexually acquired reactive arthritis)
- Man: epididymitis
Hoe doe je diagnostiek voor chlamydia?
- Man: NAAT/PCR 1e straals urine
- Vrouw: NAAT/PCR via vaginale selfswab
- Receptief anale seks < 6 maand/anale klachten: NAAT/PCR proctum
Wat is de behandeling van chlamydia?
Chlamydia trachomatis-infectie
- 1e keus: azitromycine 1.000 mg po, eenmalig
- 2e keus: doxycycline 100 mg po, 2 dd, 7 dagen
Rectale Chlamydia trachomatis-infectie
- Doxycycline 100 mg, 2 dd, 7 dagen
Zwangere vrouwen met Chlamydia trachomatis
- Azitromycine 1.000 mg po eenmalig of amoxicilline 500 mg po 3 dd 7 dagen
- In het eerste trimester mag je iemand behandelen alsof die niet zwanger is. In de 2e en 3e trimester moet je behandelen zoals bovenstaand.
LGV
- 1e keus: doxycycline 100 po, 2 dd, 21 dagen
- Alternatief: erytromycine 500 mg po, 4 dd, 21 dagen
Check of je cliënt op andere soa’s is getest en of dit nodig is.
Welke partners moet je waarschuwen bij chlamydia?
- Symptomatisch? partners laatste 4 tot 6 weken
- Asymptomatisch? partners laatste 6 maanden
Waarom hoef je als je geen klachten hebt niet getest te worden op chlamydia?
Omdat chlamydia geen infertiliteit geeft als het asymptomatisch voorkomt. Als je geen klachten hebt hoef je dus niks te doen en dus ook niet te behandelen. Het repareren van immunologische schade (waarbij je klachten ervaart) zorgt voor infertiliteit omdat er dan verbindweefseling plaats vindt.
Hoe doe je diagnostiek voor Gonorroe?
- NAAT/PCR
- grampreparaat (sneldiagnostiek man): druiper kleuren onder de microscoop.
- kweek + resistentie bepaling
- Man: NAAT/PCR 1e straals urine , kweek urethra uitstrijk
- Vrouw: NAAT/PCR selfswab vaginaal
- Receptief anale seks <6 maand/anale klachten/MSM: NAAT/PCR proctum
Nadeel van PCR: je kunt het niet gaan herhalen want als het beestje dood is dan kun je nog steeds RNA aantonen.
