HC 4.5 Seksualiteit en kanker Flashcards
Hoe wordt de seksualiteit verstoord bij kanker?
Seksualiteit kan verstoord zijn bij kanker omdat:
- minder verlangen
- er gaat iets mis met de opwinding: door veranderingen aan bloedvaten en/of zenuwen door operatie, bestraling of chemo
- verandering van het lichaamsbeeld
- Minder makkelijk krijgen van een orgasme.
Naast kanker zijn er verscheidene andere chronische ziekten die seksuele dysfunctie kunnen geven
Welke factoren zijn verantwoordelijk voor het feit dat seksualiteit een veel voorkomend probleem is bij kanker?
- Normen: maatschappij, geloof, cultuur
- Biologische factoren: gevolg ziekte (indirect/direct), gevolg behandeling
- Psychologische factoren: lichaamsbeeld, zelfbeeld, aanpassingsvermogen, individuele betekenis seksualiteit
- Sociale factoren: relationele vaardigheden, rolverwisseling/-verwarring, levensfase, betekenis seksualiteit in relatie, partner factoren. Bijv. degene die altijd seksueel initiatief nam is nu ziek geworden, dus ontstaat het dat er lange tijd geen seks plaatsvind, daarnaast reageren mensen anders op stress: dit kan effect hebben op de seksuele relaties
Wat zijn de effecten van kanker op seksualiteit?
- Vermoeidheid
- Pijn
- Angst
- Depressie
- Zelfbeeld
- Anatomie
- Conditie
- Therapie bijwerkingen
- Partner
Daarnaast moet je je voorstellen dat iemand met kanker vaak in het ziekenhuis is. Die setting is niet heel sexy en ook niet zo gericht op privacy.
Wat is het effect van sommige medicatie op de seksualiteit?
Heel veel medicatie die wordt gegeven kan effect hebben op de erectie. Daarnaast staan met name bijwerkingen voor vrouwen vaak niet vermeld op de bijsluiten. Er zijn medicamenten die invloed hebben op de lubricatie.
Welke middelen hebben invloed op de erectie?
- Bètablokkers
- Anti-aritmica
- Antipsychotica
- 5alfa-reductase remmers
- Spironolacton
- Ranitidine
- Levodopa
- Amlodipine
- Enalapril
- Oxycodon
- HCT
- Anti-epileptica
- Aromatase remmers
- HIV medicatie
Welke middelen hebben invloed op de lubricatie?
Anticholinergica
Welke middelen hebben invloed op de zin in seks?
- GnRH agonist of antagonist
- SSRI
- Statines
- 5alfa-reductase remmers
- Anticonceptiva
Welke middelen hebben invloed op ejaculatie of orgasme?
- Alfa blokkers: tamsulosine: het zet de blaashals open en zorgt voor retrograde ejaculatie.
- SSRI’s: zorgt voor een verandering van de tijd waarin je een ejaculatie bereikt.
Wat is de omvang van seksuele problemen bij kanker?
- 40-100% van kanker patiënten ervaren een mate van seksuele dysfunctie
- Problemen verdwijnen niet altijd na behandeling: door resteffecten, ander perspectief van het leven, partnerrelatie verziekt is.
- Bijna alle kankerbehandelingen kunnen seksuele functie veranderen
- Belangrijke factor voor kwaliteit van leven
- 70% van patiënten kan verbetering ervaren door interventie.
Wat is het effect van kankertherapie bij de man op de seksualiteit?
- Chemo/hormonale therapie: erectiele dysfunctie, verminderd libido (door daling testosteron), ejaculatie klachten (door zenuwbeschadiging), gynaecomastie (als vrouwelijk hormoon hoger is dan mannelijk hormoon), penis/testis atrofie, infertiliteit (chemo heeft een negatief effect op de spermatogenese)
- Bestraling/brachytherapie: mictieklachten, erectieklachten (bij bestraling in het bekkengebied neem je vaak de bodem van de penis mee), darmklachten, penis/testis atrofie. Mictieklachten en verhoogde aandrang werken negatief op de seksuele beleving.
- Chirurgie: mictieklachten, erectieklachten, body image (door bijv. aanleg stoma), pijn, ejaculatieklachten, penis verkorting (bij het verwijderen van de prostaat), peniele kromstand (komt wat vaker voor bij prostaatoperaties).
Wat is de relatie tussen abdominale chirurgie en seksuele dysfunctie?
- Het wordt vaak genegeerd.
- Het is moeilijk te definiëren, daarom wisselt het erg in de literatuur, hoeveel klachten er uiteindelijk optreden.
Wat zijn de anatomische redenen waardoor er klachten ontstaan na abdominale chirurgie?
Bij de prostaat lopen de zenuwen die zorgen voor vasodilatatie in de penis en zorgen voor een erectie (n. cavernosus). Dichterbij de darm loopt de pelvic plexus, deze kan je ook beschadigen als je daar opereert. Als je dichter bij de wervelkolom gaat opereren om aangedane klieren weg te halen dan kan je zenuwen beschadigen die zorgen voor ejaculatie. Toch zijn er ook klachten die ontstaan na bekkenbodemchirurgie die je niet kan verklaren door anatomie.
Wat zijn de verschillende oorzaken voor impotentie?
- 10% pelvic related operations
- 33% door atherosclerose
- 25% door diabetes
Wat is RALP en wat is het risico hiervan?
Prostaatkanker wordt veel vroeger ontdekt. Dus mannen worden ook eerder geopereerd, dit gebeurt laparoscopisch met een robot. Je beschadigd vaak de zenuwtakjes en soms beschadig je de gehele zenuw. Soms is het nodig omdat er tumor zit en soms is het doordat je het niet goed kunt zien.
Welke seksuele klachten ontstaan er na RALP?
- Minder zin in seks door erectieklachten en orgasme klachten
- Neurogene erectieklachten door letsel neurovasculaire bundel (slappe penis bij seksuele opwinding)
- Aspermie door wegnemen vesicula seminalis (‘droog orgasme’)
- Climacturie door wegnemen prostaat en sphincter insufficiëntie (urineverlies bij orgasme)
- Anorgamsie (niet klaar kunnen komen)
- Veranderd orgasmegevoel door aspermie en BB veranderingen.
- Teleurstelling door minder seksueel functioneren
- Pijn door bekkenbodem hypertonie
- Kleinere penis door wegnemen prostaat en afnemen nachtelijke erecties. Minder nachtelijke erecties zorgt ervoor dat het weefsel wat fibroser wordt en hierdoor wordt de penis kleiner.
