HC 3.5 Seksuele dysfuncties Flashcards
Wat is het PLISSIT model en welke rol speelt dit model bij seksualiteit?
- Niveau 1: Permission(assesment): normaliseren en erkennen seksualiteit
- Niveau 2: Limited information (education)
o geruststelling en realiteitstoetsing
o zelfredzaamheid vergroten
o voorkomen chronische seksuele problemen - Niveau 3: Specific Suggestion(counseling)
o simpele gedragsadviezen
o timing van seks en meer tijd nemen - Niveau 4: Intensive Therapy (referral)
o ‘streeloefeningen’, psychotherapie, cognitieve gedragstherapie
o relatietherapie
70% kan met niveau 1-3 al behandeld worden. Je hoeft dus niet seksuoloog of psychotherapeut te zijn om problemen op te lossen.
Hoe werkt de seksuele responscyclus bij mannen en vrouwen?
Bij mannen bestaat de seksuele responscyclus uit 4 fases: verlangen, opwinding, orgasme en herstel. Je ziet dat er in die fases ook anatomisch dingen veranderen. De meest opvallende verandering is dat de penis stijf wordt. Daarnaast veranderd de bloedtoevoer naar de prostaat, de spanning in de bekkenbodem en de spanning in de anus.
Hetzelfde speelt ook af bij vrouwen. Dit is alleen minder duidelijk: omdat de clitoris wel groot wordt maar omdat het onder de huid zit minder zichtbaar is (clitoris wordt ook gevuld met bloed en zwelt op). Ook de lengte van de vagina veranderd, de stand van de uterus veranderd, ook de spanning in de bekkenbodem en de anus veranderd.
Hoe werkt erectie? Welke zenuwen spelen hierbij een rol?
In de slappe toestand is er ruimte in het sponsachtige weefsel. Als de arterie open gaat staan dan gaat de ruimte zich vullen met bloed. En als die zich heel erg vult dan worden de venen dichtgeduwd. Als de erectie heel lang duurt raakt het dus al zijn zuurstof kwijt en dit is pijnlijk. De volgende zenuwen zijn hierbij betrokken: n. cavernosus, pelvic plexus, sympathische en parasympatische zenuwen retroperitoneaal (deze spelen ook een rol bij het slap worden van de penis en het krijgen van een ejaculatie).
Hoe ontstaat lubricatie?
Als de bulbi en de corpus van de clitoris opzwellen, dan zal er op een gegeven moment vocht uittreden en dit zorgt voor lubricatie. Het bloed bij de vrouw wordt dus niet gevangen dus er is niet echt een erectie. Omdat het bloed dus kan wegstromen.
Hoe beïnvloeden de verschillende onderdelen van de seksuele responscyclus elkaar? En wat is het verschil tussen mannen en vrouwen bij de seksuele responscyclus?
Als er opwinding is en er gebeurt iets in het lichaam zal dat meer opwinding geven (het is circulair). Opwinding en verlangen beïnvloeden elkaar. Het kan ook zo zijn dat er eerst opwinding is en dan verlangen. Als het niet is hoe je zou willen kan het ook een remmend effect geven op verlangen: bijv. als je geen erectie krijgt of geen lubricatie. Of als je aan het eind niet de voldoening krijg die je verwacht kan ook je zin in seks verminderen.
Verschil tussen mannen en vrouwen in de seksuele responscyclus: bij mannen is er een refractaire periode en die wordt langer naarmate iemand ouder wordt. En vrouwen kunnen wel meerdere keren na elkaar een orgasme krijgen.
Welke factoren beïnvloeden een orgasme?
Hormonaal, psychologisch, ervaringen uit het verleden, vasculair of neurogeen. Deze factoren moeten opgeteld tot een orgasme komen.
In welke fasen van de seksuele respons cyclus zit er solobeleving?
In de fase van verlangen en orgasme zit er een solobeleving. De zin in seks kan ontstaan wanneer ze niet bij iemand zijn. Tijdens een orgasme kan iemand zich in zichzelf terugtrekken. Als je je niet op jezelf kan richten dan wordt het ook veel lastiger om een orgasme te bereiken of om opgewonden te raken.
Wanneer spreek je van seksuele dysfunctie?
Adequate stimulatie, het moet langer dan 6 maanden aanwezig zijn, heb je er last van (lijdensdruk). We zien dat de lijdensdruk meestal hoger is bij jongere mensen.
Welke seksuele problemen zijn er?
- Verlangen/opwindingsfase: verminderde zin in seks
- Opwindingsfase/plateaufase: lubricatie verlies, erectiele dysfunctie, dyspareunie, vaginisme (onmogelijkheid om iets in de vagina te brengen)
- Orgasmefase: anorgasmie, aspermie (an/retrograde ejaculatie), premature/vertraagde ejaculatie, climacturie (urineverlies tijdens orgasme)
- Herstelfase: dissatisfactie, pijn, dyspareunie, priapisme (langdurige erectie), peristent sexual arousal disorder (PSAD: continue stimulatie van de clitoris).
Waar vraag je naar bij anamnese naar seksuele problemen?
- Tijd: levenslang(primair) of verworven(secundair)
- Context: gegeneraliseerd of situationeel (partner, solo, etc)
- Tijdslijn
- Repertoir: manueel, oraal, penetratie, anaal, vaginaal
- Last: mild, matig, ernstig
- Oorzaak
o Vasculair
o Neurogeen
o Endocrien
o Iatrogeen: medicatie, operatie
o Psychogeen
o Mixed
Welke klachten van seksuele dysfunctie zie je bij vrouwen?
Vrouw (57-85jr)
- Verminderde zin 43%
- Lubricatie verlies 39%
- Anorgasmie 34%
- Dysparunie 17%
Welke klachten van seksuele dysfunctie zie je bij mannen?
Man (57-85jr)
- Erectiele dysfunctie 37%
- Verminderde zin 28%
- Premature ejaculatie 28%
- Anorgasmie 20%
Hoeveel procent van de vrouwen heeft geen orgasme bij penetratieve seks?
70%. De penis stimuleert niet de clitoris tijdens penetratieve seks. Het stimuleert wel de achterkant van de urethra (G-spot) en de cervix. Vaak is er dus nog wel extra stimulatie nodig voor een orgasme bij de vrouw.
Wat is het verschil in opwinding tussen partnerseks en soloseks?
Er is een verschil in opgewonden gebieden tussen soloseks en partnerseks. Bij soloseks is er meer opwinding rondom de genitalia en bij partnerseks is het gehele lichaam meer opgewonden. Als er iets gebeurt is in die gebieden zoals een nare ervaring of iemand krijgt geen erecties meer dan zijn deze gebieden niet meer zo erogeen als daarvoor.
Hoe vaak hebben mannen een nachtelijke erectie?
Mannen hebben 3-6x een nachtelijke erectie die 30-60 min duurt. Dit gebeurt gedurende de REM slaap. Het meten van nachtelijke erecties kan je onderscheid bieden tussen psychogene en somatogene erectieklachten. Bij vrouwen kan je opwinding meten door middel van een infrarood camera. En bij mannen meet je het door drukverandering.
Hoe hebben hormonen invloed op de seksuele responscyclus?
- Klachten van een te laag testosteron: eerst minder zin in seks, pas later komen de erectieklachten. Testosteron speelt een rol bij zowel verlangen opwinding als orgasme.
- Serotonine heeft een rol bij het orgasme en het heeft invloed op de zin in seks: door SSRI’s wordt het orgasme uitgesteld en verlaagd het de zin in seks.
Wat is de rol van de bloedvaten in de seksuele responscyclus?
PDE5 zet cGMP om in GMP. Dit enzym wordt geremd door viagra. Dit zorgt ervoor dat de dilatatie wat langer vasthoudt. Dus viagra helpt alleen maar als er al dilatatie is van de bloedvaten. Erectie ontstaat omdat de calciumkanalen worden beïnvloedt. Als iemand seksueel gestimuleerd wordt geeft de n. cavernosus NO af, waardoor de gehele cascade gestimuleerd wordt.
