HC 6.2 Aanleg lichaamsassen Flashcards
Vanaf wanneer is er al iets van een cranio-caudale as zichtbaar?
Twee weken na bevruchting zie je op moleculair niveau al een duidelijke cranio-caudale as. Iets later: rond de drie weken ze je het ook morfologisch aan bijv. de primitiefstreek die zich caudaal bevindt.
Hoe ontstaat de hoofd- en staartzijde bij embryo’s?
Bij muizen ontstaat er in het hypoblast een groepje gespecialiseerde cellen die naar een kant van de hypoblast bewegen. Deze cellen vormen de anterior visceraal endoderm. De AVE cellen maken remmende en stimulerende signaal moleculen. Zo ver mogelijk van de AVE (craniaal) vormt een groepje cellen in de epiblast de primitiefstreek (caudaal).
Waar staan met name de genen aan die onderscheid vormen tussen lichaam en hoofd?
In de neurale plaat: die de neurale buis wordt en die uiteindelijk het CZS gaat vormen.
Wat is naast de primitiefstreek en de AVE nog een organiserend gebied?
Het notochord die ontstaat uit de primitiefknoop.
Waarvoor is de AVE met name belangrijk?
Voor de ontwikkeling van de hersenen, hoofdregio en hart.
Waarvoor is het gen Otx2 belangrijk?
Definieert met name hoofd en definieert ook de hersenen, behalve de caudale hersenstam en het ruggenmerg. Otx2 remt via een pathway (m.b.v. Dkk1), het signaal molecuul: WNT, en dat definieert de hoofdregio. Waar WNT wel actief is vormt zich de romp.
Welke genen zijn nog meer belangrijk in AVE?
Als Lim-1 wordt uitgeschakeld bij muizen dan worden ze geboren zonder hoofd.
Hoe ontstaan wervels?
Wervels ontstaan uit somieten. Uit de somieten ontstaan naast wervels spierbundels (uit de myotomen) en onderhuids weefsel (uit de dermatomen). De somiet breekt een beetje open en de cellen die vrijkomen migreren richting het notochord en rond de neurale buis en deze cellen vormen het sclerotoom waaruit de wervels worden gevormd. Het resterende deel van de somiet wordt zowel myotoom als dermatoom.
Hoe worden somieten aangelegd?
Van craniaal naar caudaal en worden gevormd uit presomitisch paraxiaal mesoderm. De oudste somieten zijn al verder aangelegd dan de somieten die nog aan het ontstaan zijn. We noemen het post-somitisch stadium als de somiet is gesplitst in sclerotoom, dermatoom en myotoom.
Hoe snel groeien bij de mens somieten bij?
Iedere 6-7 uur zie je een nieuw somietenpaar.
Wat is de eerste cervicale en thoracale somiet?
Cervicaal is S5 en thoracaal is S13.
Waaruit bestaat een wervel?
Een wervel ontstaat uit sclerotomen van 2 somietparen waarbij de zenuwen naar de dermomyotomen tussen de wervels komen te liggen.
Hoe weten somieten wat voor wervel ze moeten worden?
De somieten weten al voor hun vorming wat ze gaan worden.
Hoe vindt de ontwikkeling van segmenten bij de fruitvlieg plaats?
Veranderingen in segmenten bij de fruitvlieg, Drosophila melanogaster (homeotische transformaties) worden veroorzaakt door mutaties in genen van het antennapedia-bithorax complex (= HOM-Ccluster). De volgorde, waarin de HOM-C genen op het DNA liggen, komt overeen (is co-lineair) met de positie waarin zij gedurende de ontwikkeling langs de cranio-caudale as worden geactiveerd. 3´gene (labial) is aanwezig in anterior larve structuren 5´gene (AbdB) is aanwezig in posterior larve abdomen
Hoe bepaald het gen Ubx het verschil tussen segment T2 en T3 bij de fruitvlieg?
Bij deze genen gaat het met name over de anterieure genen. En met name je meer caudaal komt hoe meer homeotische genen aan staan. Als gen 2 te vroeg aan gaat heb je een voorbeeld van een posterieure homeotische transformatie.
Hoe zit het bij zoogdieren omtrent de Hom-C genen?
Zoogdieren hebben 4 clusters met genen die sterk lijken op de Hom-C genen: HOX A, B, C en D clusters (deze clusters liggen ook op 4 verschillende chromsomen).
- 39 Hox genen bij zoogdieren
- Net als de HOM-Cgenen, is de cranio caudale expressie van Hox-genen colineair met de positie van het betreffende gen op het chromosoom: de genen die aan de meest 3’ kant liggen komen het meest craniaal tot expressie (de genen zijn genummerd van laag (craniaal) naar hoog (caudaal)).
- Hox genen met zelfde getal (e.g. HoxA1, HoxB1 en HoxD1) zijn homoloog en kunnen elkaars functie overnemen. (Ook homologie met drosophila HOM-C genen: HoxA1 is homoloog met ‘lab’)
- Hox genen zijn transcriptiefactoren die bij alle dieren een belangrijke rol spelen in het bepalen van craniocaudale positionele identiteit van cellen
Hoe vindt de opeenvolgende activatie van hox-genen plaats?
De activatie van Hox-genen hangt samen met veranderingen in de ‘verpakking’ van het DNA door de nucleosomen: van een compacte (ontoegankelijke) organisatie naar een lossere (toegankelijke en afleesbare) organisatie. De Hox-gen clusters worden gedurende de vroege embryogenese van de 3’ naar de 5’ zijde ‘uitgepakt’.
Wat is de hox-code?
Somieten krijgen hun Hox-code bij hun geboorte: Hox genen ‘vertalen’ tijdstip van geboorte in segmentele identiteit. Hox-code in somieten is afhankelijk van tijdstip van ontstaan van hun ontstaan vroege somieten = craniaal = ‘lage’ Hox code, late somieten = caudaal = hoge code.
Leidt het uitschakelen van individuele hox-genen tot grove veranderingen in het skelet?
Uitschakelen van individuele Hox-genen leidt niet tot grove veranderingen in het skelet. Dit kan worden verklaart doordat vertebraten 4 Hox-clusters hebben. Paraloge Hox-genen (bv. HoxA3, HoxD3) kunnen elkaars functie (deels) overnemen.
Welke Hox mutaties komen bij mensen voor?
Met name mutaties in lage nummers, dan zie je met name afwijkingen in het craniale gebied. Dit zijn afwijkingen in structuren die ontstaan uit de kieuwbogen: dus afwijkingen in de onderkaak en in het oor. Bij hoge nummers zoals A13 en D13, krijg je afwijkingen aan de ledematen en in je anale regio (dit is vaak het hand-voet-genitaal syndroom).
