GI 1.1: upper abdominal pain Flashcards
Simptomi?
Mučnina i povraćanje (skoro u svima može biti, ništa nam ne znači)
RUQ kvadrant?
Jetra ili bilijarno (ugl. to)
Jetra (samo kapsula sadrži visceral pain fibres) –> bol samo ako se rasteže
Bolesti jetre?
- Akutni hepatitis
- Akutno zatajenje jetre (viralni hepatitis, alkohol, acitoaminofen toksičnost)
- Jetreni apsces (piogeni –> bakt. ugl. iz abd izvora (bowel leakage –> bakt u periotenalnoj cavity –> u portalnu venu i jetru, a bilijarne direktno–> češći u SAD, amebični –> Entamoeba histocolytica, egzotični dijelovi svijeta) –> simptomi: vrućica, leukocitoza
- Akutna romboza portalne vene –> vrućica, ugl. u cirozi ili hiperkoagulabilnom stanju (kronični su ugl. asimptomatski)
- Fitz-Hugh-Curtis sindrom (perihepatitis- upala kapsule i okolnog peritoneuma) –> klinička manifestacija PID (u seksualno aktivnih žena), zbog peritoneuma bol je jaka i ima pleuritičnu kvalitetu (provocira je duboka inspiracija) +/- reffered pain to desno rame, drugo: vrućica, leukocitoza
- Kronične bolesti ne uzrokuju bol
Drugi simptomi: žutica-konjugirana hiperbilirubinemija, hepatocelularni uzorak (AST i ALT povećanje, nekad alk fosfataza),
Bilijarno?
Češće od jetrenog
Ugl. lokalizirana na ruq (nekad može biti epigastrična), reffered to desno rame i desno subskapularno područje
- kamenac –> bilijarna kolika (kamenac koji se nalazi u bilijarnom outletu tijekom bilijarne kontrakcije –> kad se opusti, nema boli) –> intenzivna, tupa bol koja traje 30 min-1 h (par sati max), ugl. nakon masnog obroka, a nekima tijekom noći
- akutni kolecistitis (persistentna opstrukcija outleta zbog kamena) –> bol slična bilijarnoj koliki (ali intenzivnija i duža), ugl. masno jelo više od 1 h prije, Murphyjev znak: pri inspiriju, doktor radi duboku palpaciju gallbladder fossu –> pacijent prestane disati, drugo: vrućica, leukocitoza
- intrahepatičke: ne bole
- ekstrahepatični žučni vodovi (koledokolitijaza, akutni kolangitis, disfunkcija Oddijevog sfinktera)
- koledokolitijaza (ugl. u CBD) –> bol traje duže od kolike (>6 h, nije povezana s hranom), žutica (kolestaza –> bilirubin se vraća u krv) –> alk fosfataza i ggt povišeni, konjugirana hiperbilirubinemija (alt i ast blago)
- akutni kolangitis (inflamacija i bakt infekcija žučovoda ugl. zbog kamena, Charcotova trijada: RUQ pain, žutica, vrućica) –> kolestatski uzorak, za razliku od koledokolitijaze: leukocitoza (trenutna upala i infekcija)
- disfunkcija Oddijevog sfinktera: stenoza ili diskinezija –> bol poput bilijarne kolike 30 min-par sati (ali neke osobe čak imaju izvađen žučnjak) –> morfij pogoršava pritisak sfinktera i bol (povišena alk fosf i/ili AST/ALT zbog tranzijentne opstrukcije, labs se normaliziraju između napada)
Imaging za RUQ?
UZV (najbolje za hepatobilijarne):
- najsenzitvnija pretraga za kamence (hiperehoični foci koji imaju sjenu) –> u kolici, komplikacije kamenca: akutni kolecistitis (zadebljanje stijenke žučnjaka), koledokolitijazi (kamenac u CBD, ali je teško vidjeti od bowel gas pa manjak kamenca ne isključuje, CBD dilatacija), akutni kolangitis (CBD dilatacija)
- CBD diltacija i u akutnom kolangitisu te disfunkciji sfinktera
- jetra: apsces (okrugla masa)
- tromboza: Doppler UZV koji pokazuje manjak protoka u kž (može i isključiti vensku trombozu)
- hepatomegalija (u akutnoj jetrenoj bolesti)
UZV upper abdomena b.o.
LUQ?
Slezena:
- splenomegalija (+rana sitost)
- -> uzrok: port hipertenzija zbog ciroza, limfom, leukemija, infekcija, mijeloproliferativni poremećaji, hemol anemija
- -> palpabilna (normalna ugl. nije)
- -> jaka bol zbog infarkta (okluzija splenične art ili ogranka trombom ili embolusom) –> faktori rizika: hiperkoagulabilno stanje (malignitet, antifosfolipidni sindrom), embolično stanje (a fib)
- -> apsces, ugl. hematogeno (infekt endokarditis), drugi simptomi: vrućica koja ne prestaje s antibioticima, leukocitoza
Imaging: UZV i CT
Epigastrična bol?
Želudac, atipične prezentacije ezofagealnih i srčanih bolesti –> dispepsija: bol u epigastričnom području +/- drugi simptomi: postprandijalna epigastrična punoća, žgaravica, mučnina
-srčana ishemija atipično (žene, stariji, dijabetičari), faktori rizika: CAD i faktori rizika za CAD: dijabetes, htn, hiperlipidemija, pušenje –> ako imaju dispneju ili simptome pri naporu –> posumnjati na srčano –> ECG, a troponini ako treba
-GERB: žgaravica (retroperiton ili epigastrična burning pain+regurgitacija) –> ugl. nakon jela ili navečer pri supinalnom ležanju, liječe ih antacidi, neki imaju kronični kašalj (kiselina iritira larinks)
- Pankreas: +/- reffered pain to the back
- -> akutni pankreatitis: jaka, perzistentna bol –> idiopathic, gallstones, trauma, steroidi/šok, mumps, autoimuno, scorpion, hipetrigliceridemija/hiperkalcijemija, ercp, lijekovi)
- gallstones najčešći, a drugi alkohol
- serumska amilaza i lipaza povišene 3 x
- -> kronični pankreatitis
- bol prvo postprandijalna pa stalna
- steatoreja (masna, smrdljiva stolica)
- uzrok: kronični alkoholizam
- nema visokih povišenja u amilazi i lipazi
- -> egzokrini pankreatični rak
- bol gora po noći, u nekih postprandijalno
- gubitak težine, žutica (pogotovo u glavi) –> opstrukcija CBD –> akolična stolica, tamni urin
- Courvosierov znak: ne-tender palpabilni žučnjak u osobe sa žuticom
- s rakom glave koji radi opstrukciju: povišena alk fosfataza, ggt, konjugirana hiperbilirubinemija, blago povišen ast/alt
Epigastrična bol, a uzrok je želudac?
Strukturalne bolesti: gastropatija, gastritis, peptični ulkus, karcinom,
- upper GI bleeding+dispepsija –> želudac
- gastropatija: oštećenje želučane sluznice bez upale (NSAID, alkohol, kemoterapija, kokain-vazokonstrikcija –> ishemija) (upper GI bleeding+dispepsija)
- gastritis: upala želučane sluznice –> može krvarenje, ali rijetko teško (H. pylori, rjeđe sekundarn autoimuno: autoimuni metaplastični atrofični gastritis –> antibody mediated uništenje parijet st –> s vremenom perniciozna anemija)
- PUD (dispepsija u želučanom postprand, a duodenalnom na prazan želudac), ima i krvarenja, faktori rizika za PUD: H. pylori, NSAID
- Karcinom želudca: dispepsija+gubitak težina+fe deficiency anemija zbog okultnog gubitka krvi, rjeđe melena i hematemeza, faktor rizika: H. pylori
- NAJČEŠĆI UZROK DISPEPSIJE: funkcionalan (bez uzroka)
- workoup: amilaza, lipaza, UZV, CT
Imaging za dispepsiju?
EGD (za faktore rizike za rak: >60 god, gubitak kilaže; jasno upper GI krvarenje), ako ne treba EGD: ureaza breath test i antigen stool test
