Krew Flashcards
Leukocytoza rodzaje i przyczyny
GRANULOCYTOZA
Zespoły rozrostowe układu krwiotwórczego
Zakażenia bakteryjne, wirusowe, pasożytnicze
Zatrucia lekami, substancjami chemicznymi
EOZYNOFILIA
Choroby alergiczne
Choroby pasożytnicze
Choroby układowe tkanki łącznej
MONOCYTOZA
Mononukleoza zakaźna
Ziarnica złośliwa
LIMFOCYTOZA
Grypa
WZW
Mononukleoza zakaźna
Leukopenia rodzaje i przyczyny
GRANULOCYTOPENIA
Zakażenia bakteryjne, wirusowe, pasożytnicze
Środki chemiczne, leki
Promieniowanie jonizujące
EOZYNOPENIA
Zespół Cushinga
Leczenie GKS
LIMFOPENIA
Po leczeniu GKS
Ziarnica złośliwa
Zespoły mielodysplatyczne
Charakteryzują się nieefektywną hemopoezą
mutacja i klonalny rozrostu komórek macierzystych szpiku -> powstają nieprawidłowe krwinki -> nie przedostają się do krwi obwodowej -> pancytopenia
Przyczyny: wpływ substancji toksycznych, leków mielotoksycznych, promieniowania jonizującego, zakażeń wirusowych
Mogą przejść w ostrą białaczkę szpikową
Ostre białaczki szpikowe
Komórki blastyczne przestają dojrzewać i zaczynają się intensywnie mnożyć -> rozrost komórek białaczkowych w szpiku -> zmniejszenie się populacji komórek pozostałych linii ->
→ Granulocytopenia- obniżenie odporności na zakażenia bakteryjne
→ Niedokrwistość- łatwe męczenie się, tachykardia
→ Małopłytkowość ze skazą krwotoczną
Stopniowo zanikają formy pośrednie w obrazie krwi obwodowej i szpiku (przerwa białaczkowa)
Objawy: osłabienie, utrata łaknienia, ubytek masy ciała, gorączka, obniżenie odporności, niedokrwistość, małopłytkowość ze skazą krwotoczną, powiększenie wątroby, śledziony, węzłów chłonnych, bóle stawowe, objawy neurologiczne
Stanowią zdecydowaną większość ostrych białaczek u dorosłych
Przewlekłe zespoły mieloproliferacyjne
Charakteryzują się proliferacją jednej lub kilku linii komórek
Rozrosty szpikowe -> zwiększenie dojrzałych produkcji dojrzałych elementów -> nadmiar komórek we krwi
Charakterystyczne powiększenie śledziony i wątroby
Skłonność do transformacji w ostrą białaczkę szpikową
* Czerwienica prawdziwa
* Pierwotne włóknienie szpiku - nowotworowa proliferacja megakariocytów wytwarzających PDGF -> miejscowe pobudzenie fibroblastów -> wytworzenia dużych ilości kolagenu i włókien retikulinowych
* Samoistna nadpłytkowość - klonalny rozrost komórek megakariocytarnych
* Przewlekła białaczka szpikowa - klonalny rozrost linii granulocytarnej (przez chromosom Philadelphia lub gen BCR/ABL) -> leukocytoza
* Przewlekła białaczka eozynofilowa
* Przewlekła białaczka neutrofilowa
* Mastocytoza układowa
Ostre białaczki limfoblastyczne
Choroba nowotworowa wywodząca się z prekursorów limfocytów linii B i T
Produkcja dużej liczby nieprawidłowych, niedojrzałych limfocytów (limfoblastów) -> naciek limfoblastów w szpiku -> zaburzona produkcja komórek krwi (krwinek czerwonych, białych i płytek)
Limfoblasty gromadzą się głównie w szpiku kostnym i krwi obwodowej, ale mogą też w mózgu, rdzeniu kręgowym, węzłach chłonnych (gdy ogranicza się do węzłów i nie nacieka szpiku - chłoniak)
Objawy ogólne (osłabienie, gorączka, utrata łaknienia, ubytek masy ciała)
Objawy związane z naciekami komórek białaczkowych szpiku kostnego (obniżenie odporności, niedokrwistość, skaza krwotoczna) i innych tkanek (powiększenie wątroby, śledziony, bóle kostne, zmiany w OUN)
Najczęstsza białaczka u dzieci
Chłoniaki nieziarnicze i Hodgkina
Choroby limfoproliferacyjne
CHŁONIAKI NIEZIARNICZE
Grupa chorób charakteryzująca się klonalnym rozrostem komórek limfoidalnych odpowiadających różnym stadiom rozwoju ontogenetycznego limfocytów B, T i NK
CHŁONIAK HODGKINA
Charakteryzuje się rozrostem tkanki ziarniczej z obecnością komórek Reed-Stenberga oraz jednojądrzastych komórek Hodgkina, które wywodzą się z komórek B centrów namnażania węzłów chłonnych
Tkankę ziarniczą tworzą głównie limfocyty Th, plazmocyty, neutroflie, eozynofile, makrofagi, fibroblasty
Etiologia: predyspozycje genetyczne, zaburzenia immunologiczne, zakażenia wirusowe (EBV)
Patomechanizm:
* utrata supresyjnego działania p53 -> powstanie nowotworowego klonu HL -> niekontrolowane wytwarzania cytokin -> dalsza proliferacja komórek
Objawy : zmiany w węzłach chłonnych, może wystąpić gorączka, świąd skóry, powiększenie śledziony i wątroby
Przewlekłe białaczki limfatyczne
Najczęstsza białaczka u dorosłych
nadmierne gromadzenie nieprawidłowych, monoklonalnych, dojrzałych limfocytów w szpiku
-> zmniejszenie ilości prawidłowych krwinek czerwonych, białych, płytek -> zmniejszenie produkcji przeciwciał -> ciężkie nawracające infekcje
Objawy: zmniejszenie masy ciała, gorączka, osłabienie, powiększenie wątroby, śledziony i węzłów chłonnych
Znaczna limfocytoza (nawet 98%)
Obecność cieni Gumprechta - zmacerowane komórki
Szpiczak mnogi
Nowotwór z limfocytów B - rozrost komórek plazmatycznych w szpiku syntetyzujących w nadmierne ilości nieprawidłowej immunoglobuliny jednego typu lub jej fragmentu
Etiologia jest nieznana (prawdopodobnie czynniki genetyczne)
Objawy: na początku niecharakterystyczne, w późniejszym okresie bóle kostne, złamania patologiczne
→ MOCZ
obecność łańcuchów lekkich i białka Bence’a-Jonesa
→ KOŚCI
Komórki plazmatyczne wytwarzają cytokiny aktywujące osteoklasty (wzrost ekspresji RANKL) -> obudzenie osteoklastów powoduje stopniowe niszczenie kości
Objawy: bóle kostne, złamania patologiczne
hiperkalcemia
→ NERKA
Wydalanie łańcuchów lekkich z moczem uszkadza komórki nabłonka cewek (obturacja) i prowadzi do rozwoju tzw. nerki szpiczakowej
→ ZABURZENIE ODPORNOŚCI KOMÓRKOWEJ I HUMORALNEJ
Zastępowanie komórek szpiku kostnego przez zmienione plazmocyty -> wypieranie prawidłowych komórek krwi -> niedokrwistość
→ UKŁAD KRWIONOŚNY
powikłania zatorowo-zakrzepowe
Niedokrwistości ogólnie
zmniejszenie stężenia hemoglobiny, hematokrytu i liczby erytrocytów we krwi poniżej wartości referencyjnych
OBJAWY
a) ogólne:
Centralne: tachykardia, tachypnoe
Obwodowe: wzrost syntezy EPO, centralizacja krążenia
Tkankowe i komórkowe: wzrost syntezy 2,3-DPG, wzrost przemian beztlenowych
Sercowo-naczyniowe: bladość powłok skórnych, błon śluzowych i spojówek, kołatania serca, duszności, bóle wieńcowe, czynnościowy szmer skurczowy nad sercem osłabienie, zmęczenie, bóle głowy, omdlenia, spadek tolerancji wysiłkowej
Niedokrwistości podział
Niedokrwistość mikrocytarna
MCV<80 fl
Niedobarwliwa MCH <27 pg
Przyczyny:
Niedobór żelaza
Niedokrwistość syderoblastyczna
Talasemia
Choroby przewlekłe
Niedkorwistość normocytowa
MCV= 80-95 fl
Normobarwliwa
MCH= 27-32 pg
Przyczyny:
Niedokrwistości hemolityczne
Niedokrwistości aplastyczne
Niedkorwistości wtórne
Ostra utrata krwi
Niedokrwistość makrocytowa
MCV> 95 fl
Niedobór witaminy B12
Niedobór kwasu foliowego
Choroby wątroby
Mielodysplazja
Niedoczynność tarczycy
Niedokrwistości pokrwotoczne
Efekt nagłej bądź przewlekłej utraty krwi prowadzącej do rozwoju niedokrwistości syderopenicznej
* Ostra-> krwotoki związane z urazem
* Przewlekła-> krwawienia przewlekłe - ujawnia się, gdy dojdzie do niedoboru żelaza
Utrata powyżej 30% objętości krwi prowadzi do wstrząsu hipowolemicznego Morfologia
→ Hb i Ht początkowo wartości prawidłowe, następnie spadek stężenia i ujawnienie niedokrwistości normocytowej normochromicznej
→ Leukocytoza
→ Małopłytkowość, gdy ostra utrata krwi, nadpłytkowość, gdy przewlekła utrata krwi
→ Retikulocytoza w późniejszym okresie
Niedokrwistość aplastyczna
- Zaburzenia wytwarzania komórek krwi w szpiku
- Występuje pancytopenia – zmniejszenie liczebności wszystkich typów krwinek we krwi (ale może być też aplastyczna tylko czerwonokrwinkowa)
- Rozmaz szpiku – ubogokomórkowy, dominuje tkanka łączna i tłuszczowa Morfologia
→ Niedokrwistość normocytowa normobarwliwa
→ Leukopenia
→ Małopłytkowość
→ Spadek liczby retikulocytów
Przyczyny
a) wrodzone
b) nabyte, spowodowane promieniowaniem jonizującym, czynnikami chemicznymi, wirusami, bakteriami, nowotworami, lekami cyto- i tyreostatycznymi
Objawy: skaza krwotoczna, ciężkie zakażenia bakteryjne, obj. niedokrwistości
Niedokrwistość syderoblastyczna
Zaburzenie w wykorzystania żelaza do syntezy hemu i nieefektywną erytropoezą
Wysokie stężenie żelaza -> hemosyderoza i wtórna hemochromatoza
Charakterystycznymi komórkami są syderoblasty pierścieniowate (erytroblasty z żelazem niehemowym wokół jądra) Morfologia
→ Zmniejszone stężenie hemoglobiny
→ Małopłytkowość i leukopenia
→ Erytrocyty hipochromiczne
→ Mikrocytoza erytrocytów w niektórych postaciach wrodzonych, makrocytoza w postaciach nabytych
Podział niedokrwistości syderoblastycznych
1. uwarunkowane genetycznie, np. defekt syntetazy ALA 2. nabyte:
a) mutacje komórek macierzystych b) wtórne: niedobór witaminy B6, leki, toksyny, trucizny, ołów
Niedokrwistość z niedoboru żelaza
niedobór żelaza -> zaburzenia syntezy hemu i dojrzewania erytrocytów -> mikrocyty niedobarwliwe i annulocyty o cechach anizo- i poikilocytozy.
Najczęstsza postać niedokrwistości
Przyczyny
→ Niedostateczna podaż (dieta wegetraiańska)
→ Zwiększone zapotrzebowanie (ciąża, laktacja, okres dojrzewania)
→ Zaburzenia wchłaniania (resekcja jelita, choroba Leśniowskiego- Crohna, po gastrektomii, zmniejszona kwaśność soku żołądkowego)
→ Przewlekłe krwawienia (z przewodu pokarmowego, dróg rodnych, układu oddechowego)
→ Zaburzone wykorzystanie wchłoniętego żelaza
Hepcydyna - inhibitor ferroportyny -> białko transportujące żelazo poza jego magazyny, jest obecna na enterocytach i makrofagach.
Hamuje:
- transport żelaza z enterocytów do systemu żyły wrotnej wątrobowej -> redukcja wchłaniania żelaza
- wyjście żelaza z makrofagów
Morfologia
→ Początkowo Hb i żelazo w normie -> spadek żelaza dostępnego do erytropoezy -> spadek stężenia żelaza we krwi i wzrost wiązania żelaza przez transferynę -> niedokrwistość.
→ Mikrocyty niedobarwliwe, annulocyty
→ Poikilocytoza i anizocytoza krwinek czerwonych
→ Płytki krwi w normie lub wzrost
→ Leukopenia (ok.10% pacjentów)
→ Zmniejszone stężenie żelaza w surowicy
→ Spadek stężenia ferrytyny
→ Spadek wysycenia transferryny żelazem
→ Wzrost TIBC
→ Zmniejszenie stężenia hepcydyny
→ Szpik: bogatokomórkowy, brak hemosyderyny i syderoblastów w szpiku
Objawy: typowe dla niedokrwistości, dodatkowo: paznokcie łyżeczkowate, zajady w kącikach ust, zanikowe zapalenie języka, zmiany zanikowe nabłonka przewodu pokarmowego, zaburzenia połykania (zespół Plummera-Vinsona), niebieskawe zabarwienie twardówek (objaw Oslera), nieprawidłowe łaknienie (spaczony apetyt)
Niedokrwistość megaloblastyczna
Niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego (zab. synteza DNA) -> zaburzenie dojrzewania erytrocytów -> nieprawidłowe erytrocyty megaloblastycznych (niedokrwistość megaloblastyczna)
Przyczyny niedoboru witaminy B12
Niedobór czynnika Castle’a (zanikowe zapalenie śluzówki żołądka, rozległe resekcje żołądka)
Zaburzenia wchłaniania (choroba Leśniowskiego- Crohna)
Zakażenie bruzdogłowcem szerokim
Dieta wegańska
Przyczyny niedoboru kwasu foliowego
Zespół złego wchłaniania
Niedobory pokarmowe
Objawy niedoboru witaminy B12
1. Zaburzenia hematologiczne
Łagodna makrocytarna niedokrwistość -> megalocytoza, anizocytoza, poikilocytoza krwinek czerwonych, zmniejszenie liczby płytek, leukocytów, WZROST liczby granulocytów wielopłatowych
Szpik bogatokomórkowy
2. Zaburzenia neurologiczne (demienilizacja neuronów rdzenia kręgowego i kory mózgowej)
Zaburzenia czucia wibracji, niestabilność chodu, bolesne parestezje rąk i stóp, zaburzenia psychiczne
3. Zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego
Biegunki, zanikowe zapalenie języka (język Huntera)
Niedokrwistość Addisona-Biermera (ANEMIA ZŁOŚLIWA)
Autoprzeciwciała skierowane przeciw komórkom okładzinowym błony śluzowej żołądka oraz przeciw wytwarzanemu przez te komórki czynnikowi wewnętrznemu Castle’a -> zaburzenie wchłaniania witaminy B12
Objawy niedoboru B12 + zanikowego nieżytu żołądka (bezkwaśności)
Zwiększone ryzyko rozwoju raka żołądka
Niedokrwistości hemolityczne
Nasilony rozpad krwinek, skrócony czas ich życia poniżej 50 dni
Hemoliza wewnątrznaczyniowa lub pozanaczyniowa (śledziona, wątroba)
Morfologia
→ We krwi obwodowej normocyty normochromiczne, wzrost stężenia LDH, bilirubiny pośredniej i wydalania z moczem urobilinogenu, RETIKULOCYTOZA (mech. kompensacyjny)
PRZYCZYNY:
Wady wewnątrzkrwinkowe związane z wrodzonym lub nabytym zaburzeniem
- struktury błony komórkowej erytrocyty (sferocytoza)
- procesów metabolicznych w krwince czerwonej (niedobory enzymatyczne, np.
dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej, kinazy pirogronianowej)
- struktury hemoglobiny (niedokrwistość sierpowata)
- talasemie
Nabyte
- mechaniczne - sztuczne zastawki serca, protezy naczyniowe
- toksyczne- substancje chemiczne, trucizny, jady roślinne lub zwierzęce, pasożyty
- immunologiczne - przetoczenie krwi niezgodnej grupowo, hemolityczna choroba noworodków, niedokrwistości autoimmunohemolityczne
PRZYKŁADY:
- sferocytoza wrodzona
- nocna napadowa hemoglobinuria
- niedokrwistość sierpowatokomórkowa
- talasemia (genetyczna wywołana nieprawidłową syntezą łańcuchów Hb)
Niedokrwistości wtórne
NIEDOKRWISTOŚCI WTÓRNE (objawowe)
Choroby przewlekłe
Choroby nerek- niedobór EPO, retencja toksyn mocznicowych
Choroba alkoholowa
Zaburzenia endokrynologiczne
Niedokrwistość chorób przewlekłych
Pobudzenie odporności komórkowej -> zwiększona produkcja cytokin i hepcydyny -> zmniejszona produkcja erytrocytów, retikulocytów, mało żelaza i transferyny, dużo ferrytyny
Patomechanizm
Cytokiny wytwarzane przez limfocyty T (interferon gamma) i monocyty/makrofagi (TNF-alfa, IL-1,
IL-6) są odpowiedzialne za:
1. Zmniejszenie produkcji erytrocytów w szpiku wskutek
a) Zmniejszenia dostępności żelaza dla erytropoezy
b) Upośledzenia odpowiedzi linii erytropoetycznej na EPO
c) Zmniejszenie wytwarzania EPO w nerkach
2. Skrócenie czasu przeżycia erytrocytów
Czerwienica prawdziwa
Zespół mieloproliferacyjny (ukierunkowany na komórki układu czerwonokrwinkowego)
Często związana z mutacją genu kinazy tyrozynowej JAK2
Znaczny wzrost liczby dojrzałych krwinek czerwonych z towarzyszącym zwiększeniem liczby krwinek białych i płytek krwi
Może ulec transformacji w przewlekłą białaczkę szpikową lub zwłóknienie szpiku
Następstwa:
* wzrost objętości krwi krążącej i jej zwiększona lepkość (zab. krążenia, zatory)
* sprzyja rozwojowi choroby wrzodowej PP
* świąd skóry – zwiększona liczba kom tucznych
* chudnięcie, nadmierne pocenie
* purpurowosinicze zabarwienie twarzy, dłoni, stóp, płatków uszu, warg
W badaniach: wzrost hematokrytu, wzrost liczby erytrocytów (anizocytoza, hipochromia) i leukocytów, nadpłytkowość
Rozpoznanie (jak występują wszystkie większe i jedno mniejsze, lub A1 i dwa mniejsze)
- kryteria większe
A1. Stężenie hemoglobiny M>18 g/dl, K>16,5 g/dl
A2. Obecność mutacji JAK2
- kryteria mniejsze
B1. Szpik bogatokomórkowy z nadmierną proliferacją w trzech liniach komórkowych: erytrocytarnej, granulocytarnej i megakariocytów B2. Obniżone stężenie EPO we krwi
B3. Wzrost endogennych kolonii erytroidalnych in vitro
Czerwienice wtórne
Spowodowane przez wzrost wydzielania EPO
A. Wywołanie niedotlenieniem tkanek – w przebiegu chorób płuc, wrodzonych wad sinicznych, torbielowatości nerek, wodonercza
wzrost wydzielania EPO ->wzrost liczby erytrocytów
B. Niezwiązane z niedotlenieniem tkanek – nowotwory nerek i wątroby (EPO wytwarzane przez guzy), również w chorobie Cushinga, guzach wirylizujących
Objawy:
o Wzrost objętości i lepkości krwi → upośledzone utlenowanie tkanek i zastoje krwi → bóle, zawroty głowy, szum w uszach, zatory
o Zaburzone ukrwienie śluzówki przewodu pok. → GIS
Czerwienica rzekoma
Inaczej zespół Geisbocka, przyczyną jest konstytucjonalnie uwarunkowany spadek objętości osocza
Występuje u mężczyzn z nadciśnieniem i hiperlipemią
Zaczerwienienie twarzy chorego sugeruje nadkrwistość
Wartości Hb, Ht i erytrocytów we krwi obwodowej są pozornie zwiększone wskutek zmniejszenia objętości osocza
Skazy płytkowe
MAŁOPŁYTKOWOŚĆ
Przyczyny
a) Zaburzenia procesów tworzenia się płytek
Hipo-/aplazja szpiku
Włóknienie szpiku
Nieefektywna trombocytopoeza (niedobór witaminy B12, kwasu foliowego)
Pierwotne niedobory trombopoetyny
Leki mielosupresyjne
Nacieki nowotworowe szpiku
b) Przyspieszona eliminacja płytek
Hipersplenizm
Choroby immunologiczne (małopłytkowość samoistna, choroby układowe tkanki łącznej)
Odczyny immunologiczne (polekowe, pozapalne)
Nieimmunologiczne zużycie płytek (DIC, zakrzepowa plamica małopłytkowa, zespół hemolityczno-mocznicowy)
Masywny krwotok
Pierwotne zaburzenia metabolizmu płytek
TROMBOPATIE
Zaburzenia jakościowe płytek
Liczba płytek prawidłowa lub zmniejszona
Wrodzone zaburzenia krzepnięcia
Zaburzenia osoczowych czynników krzepnięcia charakteryzują się wydłużeniem czasu kaolinowo-kefalinowego APTT przy prawidłowych wartościach INR
Hemofilia A i B
Hemofilia A - niedobór cz. VIII, Hemofilia B - niedobór cz. IX
Choroby sprzężonyme z płcią, dziedziczonymi autosomalnie recesywnie, a gen odpowiadający za produkcję czynnika VIII i IX znajduje się na żeńskim chromosomie X
Objawy: rozległe krwawe wylewy podśluzówkowe, podskórne, domięśniowe, śródstawowe, śródczaszkowe, z przewodu pokarmowego, dróg moczowych oraz uporczywe krwawienia zewnętrzne po niewielkich urazach
Badania: przedłużony czas APTT, prawidłowy protrombinowy, prawidłowa ilość płytek krwi.
Choroba von Willebranda
Najczęstsza skaza krwotoczna
Dziedziczona autosomalnie dominująco (gen na krótkim ramieniu chrmomosomu 12)
Skaza jest spowodowana brakiem lub obecnością nieprawidłowego czynnika vWF stanowiącego fragment kompleksu z czynnikiem VIII
Zaburzeniu ulega hemostaza pierwotna i wtórna
Objawy: podbiegnięcia na skórze i błonach śluzowych, krwiaki oraz krwawienia w obrębie błon śluzowych, przewodu pokarmowego, dostawowe Klasyfikacja:
Są 3 typy, 1 lekki - najczęstszy, 2 nieprawidłowości funkcjonalne i strukturalne vWF, 3 z nieoznaczalnym stężeniem vWF
Nabyte skazy osoczowe
Wtórne zaburzenia biosyntezy czynników krzepnięcia - związane z niedoborem wit. K
Zespół rozsianego wykrzepiania śródnaczyniowego DIC
Wewnątrznaczyniowa aktywacja procesu krzepnięcia i wtórnie fibrynolizy
Prowadzi do zużycia czynników krzepnięcia (głównie fibrynogenu, czynników V i VIII) oraz płytek
Przyczyny: urazy tkankowe, powikłania położnicze, choroby nowotworowe, zakażenia bakteryjne, wirusowe, oparzenia, ukąszenia węży, OZT
Obraz kliniczny: skaza krwotoczna (krwotoki narządowe, wylewy podskórne i podśluzówkowe), odkładanie się złogów włóknika w naczyniach włosowatych i drobnych naczyniach tętniczych
Wydłużenie czasu KK, zwiększenie wartości INR, obniżone stężenie fibrynogenu, zwiększone stężenie D-dimerów (produkty degradacji fibryny), małopłytkowość
