H5.5: Metastasering Flashcards
begin invasie van de matrix mechanismeL verplaatsen van epitheliale cel naar buiten het BM naar bindweefsel daar omheen
- begint met losmaken van interceullulaire junctions (tight junstions, hemidesmosomen, desmosmen, gapjunctions) o.a. door verlies van E-cadherine
- begin van migratie door de BM (detachment) met proteolyse (afbraak van BM)
- begin met matrixafbraak, waarin metalloprotease (MMP-9) een hoofdrol heeft.
metalloprotease (MMP-9)
- protease
- hoge expressie in invasieve tumoren
- klieft collageen type IV
invasie van de matrix
- voltooien afbraak van de ECM met proteases, vrijkomen van angiogene-, chemtactische- en groei bevorderende factoren
- verplaatsing van tumorcellen door ECM en manipulatie van ECM tbv tumor stroma vorming
EMT: epitheliale mesenchymale transitie
- epitheelcel verandering die cruciaal is voor invasie
- epitheelcel gaat de klassieke epitheliale eigenschappen verliezen en gaat eigenschappen van stromale of mesenchymale cellen opreguleren
- hierdoor kan een cel beter invaderen en uitgroeien
- heel veel genen moeten up/down gereguleerd worden
wat voor EMT veranderingen?
- vormverandering
- eiwitexpressie verandert
welke transcriptiefactoren zijn belangrijk bij EMT die de up/down regulatie reguleren?
- ZEB
- Twist
- Snail
invasering betekent niet automatisch dat er daarna meta is, is niet aan elkaar gekoppeld
bv ;
- basaalcelcarcinoom van huid; invasief, maar meta vrijwel nooit
- bijniercarcinoom: meta bijna nooit
tumor die bij heel klein al meta
melanoom
metastase def.
het vermogen om zich te verplaatsen EN te VESTIGEN
wat bepaalt de kans op meta?
- tumor type
- grootte
- intrinsieke eigenschappen
- stage
- morfologie
- immuun response
- invasie
3 hoofdgroepen van manieren van metastasering
- lymfatische verspreiding
- hematogene verspreiding
- anders: transcoelomisch (in lichaamsholtes) en/of seeding
lymfatische verspreiding
- tumor groeit lymfevat in
- lymfevat draineert naar lymfeklier toe
- daar kan tumor zicht nestelen
meeste urologische tumoren (blaas, prostaat, uterus, cervix) metastaseren het eerst naar
lymfeklieren in het kleine bekken
tumoren in penis of vulva metastaseren eerst naar
lymfeklieren in de lies
testis tumor metastaseert naar eerst
lymfeklieren naast abdominale aorta
hoofd-hals tumoren metastaseren naar
lymfeklieren in hoofd-hals
mamma tumoren en melanomen van rug/arm metastaseren eerst naar
oksel
als lymfogene metastasering heel uitgebreid is,
komt uiteindelijk in ductus thoracicus. die mondt uit in supraclaviculaire lymfeklier
bronchustumoren gaan eerst naar… en dan naar …
eerst intrabronchiale klieren en dan naar hilaire klieren etc
lymfevaten komen uit
aan de buitenkant van de lymfeklier: randsinus. daar begint dus ook de uitzaaiing
tijdens operatie bij bv borst wil de chirurg bij het allereerste lymfevaatje kijken of er subtiel meta is. hoe?
- radioactieve stof inspuiten in het gebied waar je gaat opereren: kijken naar waar die radioactieve stof zit opgehoopt
in de lymfeklier is metastase
licht
in transit metastase
een uitzaaiing van kanker die zich verspreidt via lymfevaten tussen de oorspronkelijke tumor en de dichtstbijzijnde lymfeklieren, maar die de lymfeklieren zelf nog niet heeft bereikt. Dit komt vooral voor bij huidkankers zoals melanoom. dus je hebt onderweg al een vastloping.
skip metastasering
bepaalde lymfeklieren worden overgeslagen
eerste lymfeklier die een lymfbaan tegenkomt =
sentinel node
hoe kan skip metastase voorkomen?
als er bv al eerder in het gebied is geopereerd kan het zijn dat de lymfedrainage is verstoord
lymfangitis carcinomatosa
- massaal tumor deposities in lymfevaten
- de term pleuritis carcinomatosa wordt ook wel gebruikt maar verwijst dan naar pleuraholte
tumordeposits
je ziet een tumorgroei buiten het orgaan, maar niet in een duidelijke lymfeklier structuur dus er is
hoe kan tumordeposits ontstaan?
- in transit metastase
- lymfeklier waar metastase in is geweest en de metastase is zo gegroeid dat de hele lymfeklier is vernietigd dus je ziet de rets van de lymfeklier niet meer
betekent een vergrote lymfeklier nabij een primaire tumor altijd metastase?
nee.
- tumor produceert allerlei stoffen die een immuunreactie laten plaatsvinden en vaak leiden deze stoffen ertoe dat lymfeklieren reactief gaan vergroten
entmetastasering voorbeelden
- pleuraholte, bv pleuradoorgroei longtumor: pleuravocht, pleuritis carcinomatosa
- peritoneumholte bv door doorgroei maagtumor: ascites, peritonitis carcinomatosa
- pericardholte, bv bij maligne mesothelioom
- steekkanaal buikwand metastase na naald biopsie van levertumor
er kan ook door het nemen van een biopt uitzaaiing zijn door priktraject door
hematogene metastasering
leidt vooral tot eindfase en dood van pt, vooral via grote vaten
routes hema meta
- v cava
- v porta
- mediaanlijntype bv bij schildklier en prostaat, die vooral naar/langs de wervelkolom meta
hema meta mechanisme
- tumor gaat bloedvat in (wil nog niet zeggen dat het meteen metastaseert)
- EMT en daarna MET
welke tumoren verspreiden liever hema dan lymf/
sarcoom
papillair schildkliercarcinoom
lymf
folliculair schildklier carcinoom
hema
