H5.4: Rol van cel - cel contact bij tumorgenese Flashcards
ECM
basaal membraan + insterstitiële matrix
waaran hechten epitheliale cellen zich?
- onderling = adhesief
- aan een basaalmembraan
waarom is cel-cel contact belangrijk?
- nutrient opname en sap productie (darm)
- barriere (huid)
- gespecialiseerde epitheel cellen maken haar en talg
- hormoon secretie (endocrien), zweet, tranen, melksecretie (exocrien)
- zintuig (oor, cornea, oog)
basale lamina is een open structuur dus …
daar kunnen moleculen makkelijk doorheen bewegen, maar cellen natuurlijk niet
basaal membraan definitie
- hele georganiseerde laag van het ECM die onder de epitheelcellen liggen
- waar epitheelcellen zich ook aan hechten
- ook te vinden rond endotheelcellen en gladde spiercellen
waardoor wordt de basaal membraan gemaakt?
door de cellen die er bovenop liggen (epitheelcellen) en de cellen die er onderop liggen (mesenchymale cellen)
wat voor structuur is het basaal membraan?
kippengaas
waaruit is het basaal membraan vooral opgebouwd?
- type IV collageen
- laminine
integrines
gaan vanuit plasma membraan naar buiten en hebben interactie met basaal membraan ; ankerpunten van de cellen op het basaalmembraan
model basaal membraan
memoraid
BM vs interstitieel matrix
- bevatten dezelfde bouwstenen maar in een andere samenstelling
- worden tezamen de ECM genoemd
- maligne cellen lijken het vermogen te hebben om de compositie van intersitiele matrix aan te sturen post-invasie
ECM
memoraid
wat is een belangrijke eigenschap van epitheliale cellen?
ze zijn gepolariseerd
welke verschillende onderlinge hechtingen TUSSEN epitheel cellen zijn er?
- tight junctions
- adherens junctions
- desmosomen
- gap junctions
welke hechtingen liggen tussen het basaalmembraan en de onderkant van de epitheel cel?
hemi-desmosomen
tight junctions
de hoogste verbinding en de dichtste verbinding
kan er vloeistof door tight junctions?
nee
belangrijkste componenten van tights junctions
- CAR
- JAM
- claudin
- occludin
tight junctions functie
seals neighboring cells together in an epithelial sheet to prevent leakage of molecules between them
adherens junctions functie
joins an actine bundle in one cell to a similar bundle in a neighboring cell
gap junction functie
forms channels that allow small water-soluble molecules, including ions, to pass from cell to cell
desmosomen functie
joins the intermediate filaments in one cell to those in a neighbor
hemidesmosomen functie
anchors intermediate filaments in a cell to the basal lamina
waaruit bestaan een adherens junction?
- intra-cellulair component
- extra-cellulair component
via wat werken adherens junctions?
actine; aan de binnenkant van de cel zitten adherens junctions aan actine vast
waaruit bestaan de intermediaire filamenten van desmosomen?
keratine
E-cadherine
- shared component of adherens junctions en desmosomen
- ligt in het plasma membraan van een cel, bindt direct aan een identieke cadherine molecuul gebonden aan het plasmamembraan van de buur
wat voor binding is er tussen E-cadherines?
homophilic binding
waaraan binden E-cadherines?
- aan de binnenkant: intermediaire filamenten of actines
- aan de buitenkant: aan elkaar
waarvan is de cadherine functie afhankelijk?
Ca 2+
waar komt de naar E-cadherine vandaan?
epithelial cadherine
E-cadherine memoraid
memoraid
wat is een speciale functie van actine?
in embryonale ontwikkeling kan het samentrekken zodat een buisvorming epitheel kunnen maken
desmosomen zijn een soort
knoopjes in het celmembraan
wat heeft E-cadherine te maken met kanker?
het remt uitzaaiing van kankercellen: verlies van cadherines vaak betrokken bij metastasering
beta catenine
is ook onderdeel van Wnt-signaling complex, maar ook in het celmembraan omdat het onderdeel is van een linker molecule
desmosomen vs hemidesmosomen
E-cadherine vs integrine
waaruit bestaan integrine?
dimeer opgebouwd uit een alfa en beta keten
samenstelling dimeer bepaalt …
welk ECM eiwit gebonden wordt
hoe gebeurt de binding van eCM eiwit aan integrine?
via RGD sequenties
integrines wat voor soorten binden
heterotypisch
componenten interstitiele matrix
- collageen type I
- elastine
- fibronectine
- proteoglycanen
wat heb je nodig om van dysplasie naar metastasering te gaan?
- cellen verliezen hun polariteit
- verliezen verbinding aan cellen om zich heen
=> hierdoor kunnen ze migreren
als ze eenmaal interactie hebben met interstitiele matrix:
- genen opreguleren zoals integrines, zodat ze beter vast kunnen zitten aan interstitiele matrix
- proteinases produceren zodat ze kunnen verplaatsen en de bloedvaten kunnen invaseren
als ze vanuit het bloedvat op een andere plek naar buiten willen
- alles weer omgedraaid
tumorigenen stappen
- normaal: proliferatie en differentiatie normaal, cel-cel en cel-ECM normaal
- dysplasie: gestoorde differentiatie en proliferatie, verminderde cel-cel en cel-ECM
- carcinoma in situ: gestoorde differentiatie in alle lagen, BM nog niet doorbroken, verminderde cel-cel en cel-ECM
- imvasief carcinoom: autonome groei, tumorcellen penetreren omringende ECM, veranderde cel-cel en cel-ECM
- metastase: autonome uitgroei, gedeeltelijk herstel van cel-cel en cel-ECM
