41: Ból: typy (again? WHY, Thor??) Flashcards
- ból przewlekly
- choroba sama w sobie (zaburzenia snu i apetytu, drazliwosc, zly nastroj, obnizone libido, meczliwosc, OBNIZENIE progu bolu??, uzaleznienia od lekow)
> receptorowy (nocyreceptorowy) = skutek pobudzenia specyficznych zespolow nocyreceptywnych
nienocyreceptorowy = neuropatyczny, psychogenny
- choroby/ dolegliwosci zwiazane z bolami przewleklymi receptorowymi
prz. rec:
> choroba zwyrodnieniowa stawow
> bole naczyniowe, glowy, trzewne
> choroba nowotworowa
- bol nowotworowy
- %, patogeneza
- 80% pacjentow z nowotworem
patogeneza:
- rozrost w narzadach otorebkowanych (bo torebka ma rec. czuciowe)
- naciekanie tkanek: nerwow, blon surowiczych
- rozrost -> martwica litych narzadow (np. trzustka)
- rozrost -> zamkniecie naczynia
- bol trzewny
- rozni sie od powierzchownego tym, ze… (c)
a. wywoluje go stymulacja (np. zapalenie i przekrwienie) tylko niektorych narzadow
b. rozlany = slabo zlokalizowany, *bol rzutowany
c. NIE ma korelacji pomiedzy uszkodzeniem a bolem (moze nawet byc BRAK uszkodzenia tkanki, ale bol jest)
sposob odbierania bolu przez nocyreceptory trzewne
- nocyreceptory trzewne wzdluz naczyn trzewnych
- przez niespecyficzny zapis intensywnosci bodzca
- przez obwodowa rekrutacje receptorow o szerokim zakresie progow pobudliwosci (sumowanie bodzcow - centralne)
* n X?
- bol neuropatyczny
- co to, najczestsze przyczyny, choroby
- charakter
- pierwotne uszkodzenie lub dysfunkcja u. nerwowego #1 urazy, infekcje, zaburzenia metaboliczne #1 choroby -> cukrzyca! półpasiec!
- samoistny (piekacy) lub napadowy
patofizjologia bolu neuropatycznego
I. uszodzenie -> (+) bradykininy, serotoniny, PG, NGF, cytokiny IL-6, TNF-a, RTF -> obnizenie progu bolowego
*moze powstac bol BEZ strukturalnego uszkodzenia nerwu (przez zapalenie)
II. uszkodzenie -> glej -> BDNF (brain-derived neuron factor) -> hamuje szlaki gly/GABA -> obniza prog bolowy
III. uszodzenie -> glej -> akt. mikroglej -> TNF-a, IL-6 -> bezposrednio depolaryzuje neurony
rozumne slowka opisujace odpowiedz na TNF-a
alodynia
hiperalgezja
prawo psychologiczne bolu przewleklego
BRAK wprost proporcjonalnego zwiazku miedzy bodzcem wywolujacym bol a reakcja (+sybiektywny czynnik)
- bol psychogenny
- bol patologiczny o podlozu psychologicznym = NIE ma przyczyn organicznych
a. bol histeryczny (konwersyjny, hipochondryczny
b. bol zwiazany z depresja (K>M!!!)
c. bol urojeniowy lub halucynacyjny
- bol psychogenny
> bol histeryczny (konwersyjny, hipochondryczny
- rozlany, ciagly bol, nie budzi w nocy, zmienna intensywnosc (chyba zalezna od nasilenia emocji)
- rozpoznanie to min. 1 czynnik:
> emocja -> bol (zaleznosc czasowa)
> mozliwosc unikniecia przez chorego nieporzadanej czynnosci lub uzyskania wsparcia ze strony srodowiska (????)
- bol psychogenny
> bol urojeniowy lub halucynacyjny
- konkretna urojeniowa przyczyna “wyjasniajaca” bol
- NIE wystepuje u dzieci
- zwykle w przebiegu: bipolar, schizofrenia, psychoz
alodynia
bol wywolany przez bodziec FIZJOLOGICZNY (?) przy zmianach progu bolowego
analgezja
zniesienia czucia bolu
anestezja
zniesienie wszystkich rodzajow czucia
hipo/hiperalgezja
-/+ wrazliwosc na bol
hiperpatia
np. w bolach wzgorzowych
- rozlany bol obejmujacy konczyne/polowe ciala
- etio: (+) progu bolowego i uposledzenie czucia!
(wiec jak by hipoalgezja?? tylko gorzej)
rodzaje reakcji na bol (5)
- PSYCHICZNA
- ruchowa
- wegetatywna
- hormonalna
- immunologiczna
reakcja psychiczna
- lek, depresja (#1 przewlekle bole)
1) - pobudzenie ruchowe/proba znalezenia pozycji ciala gdzie mniej boli
2. - zahamowanie ruchowe i zmniejszenie reaktywnosci na bodzce bolowe (
reakcja ruchowa
- ucieczka/obrona przed bodzcem (odruch wyprzedza swiadomosc)
- przykrcz miesni NAD ogniskiem bolu (bez swiadomosci) = OBRONA MIESNIOWA
* np deskowaty brzuch w zap. otrzewnej
* napieciowe bole glowy
* w dyskopatiach (mm. przykregoslupowe) - reakcja ruchowa z komponenta psychiczna - wyraz twarzy czy zaciskanie piesci, przytrzymanie reki nad miejscem bolu (ostanie - swiadoma reakcja, ogolnie to uwarunkowane osobniczo)
reakcja wegetatywna
(+) MAS ->zaburzenia czynnosci podwzgorza -> zaburzenie dzialania UKLADU AUTONOMICZNEGO
u. sercowy: objaw Mannkopfa-Rumpfa = (+) HR, bywa (+) P
u. oddechowy: ostry bol-> zatrzymanie oddechu, przewlekly -> zmiany rytmu oddechu
pokarmowy: hamowanie wszystkiego lub biegunka
moczowy: (+) czestosci diurezy
reeakcja hormonalna
(+) podwzgorze -> przysadka -> nadnercza -> ACTH, GH, endorfiny, aminy katecholowe, sterydy nadnerczowe
reakcja immunologiczna
bol przewlekly:
- > spadek odpornosci przez zaburzenia ukladu autoimmunologicznego (patrz MAS)
- > (+) ryzyka nowotworow przez obnizenie aktywnosci komorewk NK
Szczegolne postacie bolu
1. Hiperalgezja
= przeczulica (zwiekszona wrazliwosc na bol)
- czucia glebokie I powierzchowne
etio: zapalenie
1. PG, LT
2. przewodzenie antydromowe w odruchu aksonalnym -> uwalnianie SP, CGRP -> rozszerzenie naczyn -> obrek i (+) przepuszczalnosc tkanek => <b> zapalenie neurogenne </b>
3. uszkodzenie nerwu czuciowego -> samoistna generacja potencjalow -> bodzce bolowe
4. impulsacja bolowa -> zwrotne uwalnianie NA -> uwrazliwienie nocyreceptorow (???) *w bolach mm
Szczegolne postacie bolu
2. Zespol Sudecka
> mechanizm, typy
= odruchowa dystrofia wspolczulna
- kauzalgia
- nerwoból pourazowy
mechanizm: uszkodzenie nerwu -> aktywacja wlokien wspolczulnych
zespol sudecka
- objawy
*objawy: potliwosc, dermografizm, zmiany dystroficzne typu zaniku skory, mm, kosci, wlosow.
- ból i obrzęk kończyny
- zaburzenia krążenia w obrębie tejże kończyny
- zmiany troficzne (dystroficzne) skóry i mm
- osteoporoza w obrębie zajętej kończyny
zespol sudecka
- diagnostyka
- syntygrafia kosci (wzmozony wychwyt znacznika)
- RTG konczyn (osteoporoza)
- dermografia
punkty spustowe
- co ot, etio, w jakich zespolach/jednostkach chorobowych wystepuja
triggered
- nadwrażliwe obszary w obrębie brzuśca mięśniowego lub powięzi mięśnia.
- pod wpływem nacisku -> tkliwość, ból <b> promieniujący lub rzutowany </b>
etio: skutek m.in. stresu, przemęczenia, urazów i mikrourazów, zaburzeń układowych jak i pooperacyjnych, a także niewydolności mięśniowej. + napedzanie z NA przez zapalenie
> w hiperalgezji
w fibromatozie
Szczegolne postacie bolu
- Fibromialgia
- co to
= zespol przewleklej nadwrazliwosci neuronow OUN
- przewlekly, rozlany ból w układzie mm-szkiletowym z występowaniem punktów spustowych (MIN 11 z 18)
- K>M
Szczegolne postacie bolu
- Fibromalgia
- objawy
- obnizenie progu bolu
- zaburzenia snu
- zespol nadwrazliwego pecherza moczowego
- nietolerancja zimna
- zespol niespokojnych nog
- objawy wegetatywne: Raynauda, hipotensja
- zaburzenia emocjonalne (depresja, lek)
Bole glowy
- demografia
- najczestsze
- etio (klasyfikacja)
- K>M
- # 1 migrena lub klasterowy boletio:
1. wewnatrzczaszkowe - NACZYNIOWE = zatoki zylne, opona twarda w okolicy duzych naczyn zylnych, naczynia opony twardej, tetnice podstawy mozgu
2. zewnatrzczaszkowe - WSYSZTKO = skora, sluzowki, tt, zz, powiezie, mm
3. nerwy czaskowe: V, V II, I X, X
4. nerwy rdzeniowe: C2, C3
Bole glowy: szczegolne przypadki
I. migrena
- co wywoluje, demografia
- K>M, mlodzi
- uwarunkowanie genetyczne 70%
- czynniki moze? wywolujace: stres, swiatlo, owulacja, jedzzzzonko (jaja, sery, mleko, orzechy, seler, kakao, czekolada)
Bole glowy: szczegolne przypadki
I. migrena
- objawy
BOL: narasta, pulsujacy, jednostronny, czesto aura: sensacje wzrokowe lub wegetatywne
objawy towarzyszace (czesciej <b> miedzy </b> napadami) = zaburzenia wegetatywne > bole brzucha i klatki piersiowej > zaburzenia rytmu serca > zaburzenia snu > omdlenia > biegunki
Bole glowy: szczegolne przypadki
I. migrena
- etiopatogeneza
- teorie biochemiczne
> substancje wazoaktywne
> endorfiny - teorie naczynio-ruchowe
aura: SKURCZ naczyn (niedokrwienie, zaburzenie widzenia)
pozniej: patologiczny ROZKURCZ naczyn (tetniacy bol przez uderzenie fali tetna o zwiotczone sciany naczyn)
~obrzeki okolo-naczyniowe (rzadkie)
Bole glowy: szczegolne przypadki
I. migrena
- typy migreny
- klasyczna z aura = oczna
- zwykla = bez aury
- stan migrenowy
Bole glowy: szczegolne przypadki
I. migrena
- migrena zwykla: objawy prodromalne, w czasie napadu, po napadzie
- prodromalne objawy:
> zmiany nastroju: sennosc, lek, niepokoj
> wegetatywne: zmiany laknienia i pragnienia, slinotok, zaparcia/biegunki/wielomocz
> zmyslowe: nadwrazliwosc czuciowa, zaburzenia sluchu i wzroku - napad:
> bol glowy narasta od rana, tepy
> nudnosci, nietolerancja czuciowa
+/- objawy wegetatywne - ponapadowy
> sennosc, moze jescze pobolewac nie za bardzo
Bole glowy: szczegolne przypadki
I. migrena
- migrena klasyczna: objawy prodromalne, w czasie napadu, po napadzie
- prodromalne objawy
- aura po okresie prodromalnym (zwiastunow) od kilku minut do pol godziny: (OCZNE)
> mroczek migoczacy
> ubytki w widzeniu
> omamy - napad bolowy (ALBO JEGO BRAK!)
- ponapadowy
Bole glowy: szczegolne przypadki
I. migrena
- stan migrenowy
- napady wystepuja jeden po drugim lub utrzymuja sie przez kilka dni
obraz kliniczny: > adynamia (= bezsilność) > bladosc > zaburzenia swiadomosci, psychiczne > +/- objawy oponowe > goraczka > uporczywe wymioty
WYMAGA POBYTU W SZPITALU
Ból głowy Hortona
- demografia, czynniki wyzwalajace
= klasterowy/gromadny ból głowy
- sredni wiek, M!>K
- brak powiazan dziedzicznych
- wywolany przez: alkohol, wazodylacje
Ból głowy Hortona
- patogeneza
patogeneza:
- rozszerzenie naczyn tt szyi
- patologia klebka szyjnego
- patologia podwzgorza
Ból głowy Hortona
- objawy
BOL: napadowy, pulsujacy, jednostronny, moze promieniowac do zuchwy, karku, objemuje oczodol
- objawy glownie wiosna/lato, co 1-3 dni po 45-60 min w okresach miesiaca = KLASTERY
- objawy towarzyszace: +/- objaw Hornera, pocenie sie POLOWY twarzy, zaczerwienienie twarzy, lzawienie
- wrazliwosc na ucisk w okolicy rozgalezen tt. szyjnej wewnetrznej
Zespol szyjny gorny
- demografia, czynniki wyzwalajace, od czego zalezy
= migrena szyjna, kregowopochodny bol glowy
- K!, starsi
- czesto w z-lach depresyjno-hipochondrycznych
- napady zaleza od pory dnia (NIE roku jak b.g.H) - w nocy silne
- wywoluje ruch/dlugie unieruchomienie glowy
Zespol szyjny gorny
- objawy
BOL: napadowy, tepy, umiarkowany, jedno/obustronny;
okolicy potylicy i karku, promieniuje na czolo = OBJAW Zdejmowania Kasku
objawy towarzyszace: ograniczenie ruchomosci kr. szyjnego, nudnosci i omdlenia, zlewne poty, zawroty glowy, kolatanie serca, drzenie rak
Zespol szyjny gorny
- patogeneza
- zwyrodnienie/zaburzenie/uraz kregoslupa szyjnego
- czynnik naczyniowy
- czynnik hormonalny (MENOPAUZA)
Napieciowy bol glowy
- demografia, %
= zwykly naczyniowo-ruchowy bol glowy
- K>M
- 90% wszystkich bolow glowy
- nie uwarunkowany genetycznie
- mlodzi (bo u pacjentow z “LABILNYM ukladem emocjonalnym” = u mopow)
Napieciowy bol glowy
- objawy, co wplywa na bol, roznicowanie od innych zespolow bolowych
BOL: napadowy, niepulsujacy, umiarkowany, narastajacy, t.j. “KLESZCZE” na glowie
*narasta przy pochylaniu, kaszlu, defekacji, w zimnie!
BEZ objawow wegetatywnych
- OBECNE punkty spustowe (czepiec i kark) -> zawroty glowy po draznieniu
Napieciowy bol glowy
- patogeneza
- emocje -> nadmierne napiecie mm glowy
- teoria naczyniowo-ruchowa = zla regulacja naczyn czepca i ich wtorny skurcz
- endorfiny i uklad monoaminoergiczny
