kolon tümörleri Flashcards
kolorektal kanser Türkiye oran
tüm kanserler içinde
kadınlarda 3.
%7.8
erkeklerde 4.
%7.5
kolon tümörleri yavaş büyür ve semptomatik hale geldiklerinde genellikle hastalık ileri evreye varmış durumdadır
prognoz ise tanı anındaki evreyle yakından ilişkilidir
coğrafi dağılım; diyet, çevresel maruziyet ve genetik yatkınlık ile ilişkilidir
sporadik KRK için en büyük risk faktörü yaş
en sık çekim %19
sonra %14.5 ile çıkan kolon
sağ kolon tümörleri sık yani
kolorektal kanserlerin %95’ini adenokarsinomlar oluşturur
çoğunlukla polip zemininde gelişen kanserler
çoğu karsinom adenomu takip eder
erkek hastada mikrositer anemi
kolorektal kanserin belirtisi olaiblir
rastlantısal (sporadik) kalın barsak kanseri
en sık gözlenen tip
tüm kalın barsak kanserlerinin yaklaşık %70’ini oluşturur
ailesel kalın barsak kanseri
yaygındır fakat tanımlanmış genetik bozukluk yok
tüm kalın barsak kanserlerinin yaklaşık %25’i
kalıtsal kalın barsak kanserleri
tüm kalın barsak kanserlerinin yaklaşık %5’i
Herediter Non Polipozis Kolorektal Kanser (HNPCC) ve Familyal Adenomatöz Polipozis (FAP) bu gruptadır
tanımlanmış bir gen mutasyonu ve aile hikayesi görülür
etiyoloji
- çevresel faktörler
- genetik etki
değişen derecelerde etki ederler
genotoksik çevre şartlarının etkisi uzun yıllar içinde ortaya çıkar
iki etki de displazi ve adenom aşamalarını geçerek etki eder - yani direkt tümör oluşturmazlar
genetik etkiler:
hastalar kolon kanseri geliştirecek bozukluklarla doğarlar
çevresel faktörler, ilave vuruşlar ile malign gelişime yol açarlar
bazen de çevresel faktörler çoğul somatik mutasyonları oluştururlar
genetik etkinin 3 ana sınıfı tanımlı:
1- protoonkogen bozuklukları
2- tümör suprese eden gen aktivitesi kaybı
3- DNA tamiri yapan gene ait anormallikler
gen kromozom
**K-ras
p53
çevresel faktörler
diyette bol yağ tüketimi
diyette az lifli gıda tüketimi
çevresel karsinogen ve mutagenler:
-mangal ve kızartma kökenli heterosiklik aminler
-bakteriyel metabolizma
bira tüketimi
diyette düşük selenyum
koruyucu faktörler
sarı-yeşil yapraklı sebzeler
A vit zengin gıdalar
C ve E vit
selenyum
folik asit
aspirin ve diğer NSAİİ’ler
fiziksel aktivite
düşük kilo
buğday kökenliler, selüloz, fiber
kalsiyum ve vit D
risk faktörleri
yaş
adenomatöz polipler
aile hikayesi
inflamatuvar barsak hastalığı
yaş
- dekadda pik yapar
50 yaşında birinin 80 yaşında CA olma ihtimali %5 ve bu hastalıktan ölme ihtimali %2
adenomatöz polipler
toplumda kanserlerin çoğu adenomatöz poliplerden gelişir
bunlar displastik epitelden gelişmiş makroskopik kitlelerdir
pedünküle veya sefildirler
tübüler, villoz ya da tübülovilloz
malign potansiyeli olan benign lezyonlar
aile hikayesi
sporadik kanser
FAP
LYNCH Sendromu
diğer herediter sendromlar
sporadik kanser
kanserli hastanın 1. derece akrabasında kanser gelişme riski 2-3 kat daha fazladır
eğer kanser 45 yaş altında gelişmişse bu risk daha fazladır
Familyal Adenomatöz Polipozis
otozomal dominant
APC geni inaktivasyonuna bağlı gelişir
15-20’li yaşlardan itibaren 100-1000lerce polip gelişir
kolon alınmazsa poliplerin geliştiği dekadda kolon CA mutlaka gelişir
Herediter nonpolipozcis kolorektal kanser sendromu (LYNCH)
otozomal dominant
kolonda seyrek adenomlar vardır
2., 3. ve 7. kromozomlarda bozukluk vardır
-biri 1. derece en az 3 akrabada kolon CA
-en az iki nesilde kolon CA
-50 yaş altında en az 1 kolon CA
HNPCC’li bireyler over, uterus, mide, ince barsak ve böbrek kanseri gibi diğer kanserlerin gelişimi yönünden de yüksek riskli:
-ailenizde 3 veya daha fazla kolorektal kanser veya HPNCC ilişkili kanser (over, uterus, mide, ince barsak ve böbrek kanseri gibi) tanısı alan akrabanız varsa ve bu hastalardan ikisi 1. derece akraba ise
-birbirini takip eden iki kuşakta kanser varsa
-ailenizde en az 1 kişide kolorektal kanser veya HNPCC ilişkili kanser tanısı 50 yaşından önce konmuşsa
hastalıkla ilgili aile hikayesi olan insanlar 20-30 yaşlarından başlanarak her 2 yılda bir, 40 yaşından sonra ise her yıl tercihen kolonoskopi ile incelenmelidir
40 yaşından önce veya hastalığı olan en genç yakın akrabasına tanı konan yaştan 8-10 yıl önce başlanmalıdır
ülseratif kolit
7-10 yıldan itibaren risk her yıl artar
en yüksek risk pankolitli hastalardadır
gözle fark edilen, displazi eşlik eden lezyon ve kitle en riskli oluşumlardır
Crohn hastalığı
hastalığın süresi ile bağlantılıdır
displazi gelişen segmentte görülür
kolon kanseri semptomları
uzun süre şikayet yapmazlar
belirtiler çıktığında yerleşim bölgesine göre farklılıklar gösterirler
hematokezya belirti olabilir
kilo kaybı ve barsak tıkanması geç bulgulardır
