Kemik İliği Hastalıkları Patolojisi Flashcards

1
Q

eritrosit hastalıkları iki grupta incelenir

A

anemi
polisitemi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

anemiler üç grupta incelenir

A

kan kaybı anemisi
hemolitik anemiler
eritropoez eksikliği anemileri

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

hemolitik anemiler sekiz grupta incelenir

A

herediter sferositoz
orak hücreli anemi
talasemiler
G6PD eksikliği
paroksismal nocturnal hemoglobinüri
immün hemolitik anemiler
mekanik travma anemileri
sıtma

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

eritropoez eksikliği anemileri beş grupta incelenir

A

demir eksikliği anemisi
kronik inflamasyon anemisi
megaloblastik anemiler
aplastik anemi
myeloftizik anemi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

beyaz küre hastalıkları iki grupta incelenir

A

neoplastik olmayan hastalıklar
neoplastik proliferasyonlar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

neoplastik olmayan hastalıklar üç grupta incelenir

A

lökopeni
reaktif lökositoz
reaktif lenfadenit

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

neoplastik proliferasyonlar üç grupta incelenir

A

lenfoid neoplazmlar
myeloid neoplazmlar
histiyositik neoplazmlar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

kanama bozukluklarında neler var

A

yaygın damar içi pıhtılaşma
trombositopeni:
-immün trombositopenik purpura
-heparine bağlı trombositopeni
-trombotik mikroanjiyopati
pıhtılaşma bozuklukları
faktor VIII ve VVF kompleks eksikliği

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

transfüzyon komplikasyonlarında neler var

A

allerjik reaksiyonlar
hemolitik reaksiyonlar
transfüzyona bağlı akut akciğer hasarı
enfeksiyöz komplikasyonlar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

en sık eritrosit hastalığı

A

anemi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

en sık görülen lökosit hastalığı

A

proliferasyon

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

en önemli proliferasyonlar

A

lösemi ve lenfoma

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

en sık trombosit hastalığı bulgusu

A

kanamalar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

en sık dalak hastalığı bulgusu

A

splenomegali

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

en önemli timus hastalığı

A

timoma

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

hem periferik kan hem kemik iliği değerlendirmesinde çeşitli yöntemler kullanılabilir

A

hücre sayımları
ışık mikroskobi
histokimya
immünohistokimya
flow sitometri
moleküler çalışmalar
genetik değişiklikler

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

kemik iliği biyopsisi için

A

uygun bir mandrenli iğne ile
pelvis krista iliaka superior posterior sternum ve tibiaya girilerek
korteks altındaki medulla örneklenir

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

kemik iliği aspirasyonunda sıvı haldeki ilik hücreleri alınırken

A

kemik iliği biyopsisinde kemik trabekülleri ve arasındaki ilik dokusu kesilerek çıkarılır

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

kemik iliği aspirasyonu lam üzerine yayılır, boyanır ve hematologlar & patologlar tarafından değerlendirilebilir
aspirasyon incelemesi hazırlanan lam sayısıyla sınırlıdır

A

kemik iliği biyopsisi ise her biyopsi gibi doku takibine alınır, kesitler hazırlanır
biyopsi materyalini patologlar değerlendirir
biyopsi dokusuna önce hematoksilen eozin boyanır
gerektiğinde başka incelemeler yapılabilir: histokimya, immünhistokimya, moleküler çalışmalar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

kemik iliği incelemesinde değerlendirme

A

kemik iliği sellülaritesi: hematopoetik ve yağ hücreleri
hematopoetik seriler: eritroid, granülositik, trombositik
malign hücreler: hematopoetik/metastatik
kemik iliği fibrosisi: gümüşleme ile retikülin boyası
kemik iliği demir depoları: Prusya mavisi ile demir boyası
diğer kemik iliği patolojilerinin varlığı
gerektiğinde histokimya/immünohistokimya incelemeleri

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

anemide eritrosit kitlesi azalır, kanın oksijen taşıma kapasitesi düşer

A

anemi sebepleri:
-kanama
-eritrosit yıkım artışı
-eritrosit yapım azlığı

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

anemide gelişen olaylar

A

periferik kan ve kemik iliği birlikte değerlendirilmeli
çoğunlukla kemik iliğinde eritroid öncül hiperplazisi ve periferde retikülosit artışı görülür:
-hiperplaziyi böbrekten salgılanan eritropoetin sağlar
-şiddetli anemide ekstramedüller hematopoez gelişebilir

anemi var ama kemik iliğinde eritroid hiperplazi yoksa:
-kronik inflamasyon anemisi
-böbrek yetmezliğine bağlı anemi
-kemik iliğini infiltre eden benign/malign hastalıklar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

anemilerde değerlendirme parametreleri:

A

eritrosit morfolojisi:
-boyut: normositer/mikrositer/makrositer
-renk: normokromik/hipokromik
metrik ölçümler:
-MCV: mean corpuscular volume (ortalama eritrosit hacmi)
-MCH: mean corpuscular hemoglobin (ortalama eritrosit hemoglobini)
-MCHC: mean corpuscular hemoglobin concentration (ortalama eritrosit hemoglobin konsantrasyonu)
-RDW: red cell distribution width (eritrosit dağılım genişliği)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

anemilerde ayırıcı tanı;
demir eksikliğinde

A

demir seviyesi
demir bağlama kapasitesi
transferrin satürasyonu
ferritin konsantrasyonu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
anemilerde ayırıcı tanı; hemolitik anemilerde
plazma direkt bilirubini haptoglobin laktat dehidrogenaz
26
anemilerde ayırıcı tanı; megalobasltik anemilerde
vitamin B12 düzeyi folik asit düzeyi
27
anemilerde ayırıcı tanı; anormal hemoglobinlerin varlığında
hemoglobin elektroforezi
28
anemilerde ayırıcı tanı; antikor aracılı hemolitik anemilerde
Coombs Testi
29
anemilerde ayırıcı tanı; sadece anemi varsa
periferik kanda yapılan testler ayırıcı tanı için büyük ölçüde yeterli olur
30
anemilerde ayırıcı tanı; anemi trombositopeni ve/veya granülositopeni ile birlikteyse
sadece periferik kan incelemesi yetmez kemik iliğinin de değerlendirilmesi gerekir
31
kronik anemilerde önce kompanzatuar mekanizmalar çalışır
kardiyak output artışı (kalp ve akciğerin sınırları dahilinde) Hb'den daha fazla oksijen bırakılması
32
anemide bulgular
halsizlik, yorgunluk, solgunluk, efor kapasitesinde azalma hemolitik anemilerde sarılık etkisiz hematopoez varsa kronik demir birikimi sorunları hatalı eritrosit yapımı ve aşırı kemik iliği hiperplazilerinde kemik deformiteleri, büyüme geriliği ve kaşeksi
33
anemilerde morfoloji özet
mikrositik (demir eksikliği, Talasemi) makrositik (folik asit veya vit B12 eksikliği) normositik fakat şekil anormallikleri mevcut (herediter sferositoz, orak hücreli anemi)
34
anemilerde klinik özet
akut: -nefes darlığı -organ yetmezliği -şok kronik: -solukluk -yorgunluk -halsizlik hemolizli: -sarılık ve safra taşları etkisiz eritropoez: -aşırı demir yükü -kalp ve endokrin yetmezlik şiddetli ve konjenital: -büyüme geriliği -kemik deformiteleri
35
hemolitik anemiler grubu
herediter sferositoz orak hücreli anemi talassemiler G6PD eksikliği immün hemolitik anemiler
36
hemolitik anemi tanım, patogenez
tek bir hastalık değil bir grup anemidir eritrosit yıkımı hızlanmıştır eritrosit 120 günlük ömrünü tamamlayamaz etiyoloji oldukça geniştir anemi - dokularda hipoksi - böbrekten eritropoetin salınım artışı - kemik iliğinde eritroid hiperplazi - periferik kanda retikülosit artışı - şiddetli anemide ekstramedüller hematopoez
37
herediter sferositoz
eritrosit membranındaki alfa-spektrin, beta-spektrin, ankirin, band 4.2 ve band3 ile ilgili herediter kusurlar nedeniyle eritrositler küre halini alır kapiller dolaşımda elastikiyeti azalan eritrositler hemolize uğrar şekil bozukluğu olan eritrositler dalakta erken yıkıma uğrar -splenektomi klinik düzelmeye katkı sağlar
38
herediter sferositoz; morfoloji- periferik kan
yaymada eritrositlerin ortasındaki solukluk yoktur eritrosit diskoid değil sferiktir hücrelerde şekil farklılıkları (anizositoz) görülür splenektomi sonrası eritrositlerde nükleer kırıntıların (Howell-Jolly Cisimcikleri) oranı artar
39
herediter sferositoz morfoloji
ilik hipersellülerdir: -kompanzasyon -eritroid hücre oranı artar eritrosit yıkımı artar: -dalak büyür -kolelitiyazis gelişir
40
orak hücreli anemi tanım
herediter hemoglobin yapısal bozukluğudur en sık görülen ailevi hemoglobinopatidir beta-globin zincir yapı bozukluğu HbS denilen hemoglobin oluşumuna yol açar HbS'li eritrositlerin hemoglobin şekli bozulur ve hücre orak biçimini alır
41
orak hücreli anemi patogenezi
HbA'da beta-globinin 6. aminoasiti olan glutamate yerine valin gelir ve HbS ortaya çıkar Taşıyıcılarda HbA'nın bir kısmı HbA kalır bir kısmı HbS olur (ne kadar çok HbS o kadar çok hastalık) HbS oksijeni bıraktığında hatalı aminoasit nedeniyle anormal polimerler ortaya çıkar ve eritrositin şekli bozulup orak halini alır Eritrosit tekrar oksijenlenince eritrosit normal haline döner ancak bu durum tekrarlandıkça hücre yapısında kalıcı hasar olur ve sonunda hemoliz gelişir
42
orak hücreli anemi; hastalığın seyrini etkileyen faktörler
hastalığın seyrini HbS'nin durumu belirler; -heterozigotlarda Hb dağlımı %40 HbS, %60 HbA civarıdır ve klinik hafiftir (taşıyıcılık) -yenidoğanda HbF hakimdir ve ilk 5-6 ay hastalık kliniği olmaz -eritrosit dehidrasyonu HbS yoğunluğunu arttırıp kliniği tetikler -mikrodolaşımdan geçiş süresi uzarsa klinik tablo belirginleşir, bu yüzden akımın yavaş olduğu dalak ve kemik iliği daha çok etkilenir
43
orak hücreli anemi; morfoloji ve gidiş
ilk 6 ay klinik öykünün sonra kronik hemolitik anemi periferik kanda oraklaşmış eritrositler kemik iliğinde eritroid hiperplazi periferik kanda retikülosit artışı splenomegali, zamanla otosplenektomi fonksiyonel veya cerrahi splenektomiyle klinik düzelme ve enfeksiyonlara yatkınlık hemoliz, bilirubin artışı ve kolelitiyazis kan nakillerine bağlı hemosiderozis
44
orak hücreli anemi; morfoloji ve klinik
mikrovasküler tıkanıklıklar, iskemi ve infarktüsler -kalp, karaciğer, böbrek bozuklukları -kemikte anatomik değişiklikler, yüz şekil değişikliği -zaman zaman iskemik, ani, ağrılı krizler -pnömoni zemininde akciğer infarktüsü -inme: serebral enfarktüs -retinopati
45
orak hücreli anemi; klinik ve seyir
tanı: hemoglobin elektroforezinde HbS destek tedaviyle uzun yıllar hayat mümkün enfeksiyonlara karşı profilaksi gerekli tedavi: hidroksiüre ile DNA sentez inhibisyonu kemik iliği nakliyle şifa şansı
46
Talasemi tanım
hemoglobinde alfa veya beta globin gen mutasyonları olur: -normal HbA globinleri alfa2beta2 globinlerin eşleşmesi bozulunca hem eksik olan hem de eşsiz kalan globin sorun oluşturur genetik kusurlu olan globin zincirine göre alfa ve beta Talasemi olmak üzere iki Talasemi tanımlanır
47
Beta-Talassemi patogenez
beta-globin mutasyonu üretim hiç yoksa beta0, azalmışsa beta+ olarak kodlanır Hatalı HbA sentezi: mikrositer ve hipokrom eritrositler etkisiz eritropoez: karşılıksız globin zincirlerinin hücre zarına çökmesi ve eritrositlerde apopitoz vücutta demir birikimi: diyetle demir emilimi artması ve uygulanan tedavilerle
48
Alfa-Talassemi genel bilgi
alfa-globin genlerindeki delesyonlardan kaynaklanır 4 alfa-globin geni de kaybedilirse intrauterin ölüm alfa-globin genlerinin kaybı diğer globinlerin oransal artışına yol açar
49
Talasemi hafif uç
beta-talasemi minör, alfa-talasemi taşıyıcı: -periferik kanda hipokrom, mikrositer, düzgün eritrositler -hedef eritrosit: ortası koyu renkli erirositler
50
Talasemi ağır uç
Beta-talassemi major: -periferik kanda: hipokrom, mikrositer eritrositler, anizositoz, poikilositoz -ilikte şiddetli eritroid hiperplazi ve kemik deformiteleri -şiddetli ekstramedüller hematopoez bulguları -etkisiz hematopoez ve hemosiderozis
51
Talasemi ortada
beta-talassemi intermedia ve HbH hastalığı diğer tabloların ortasında bir görünüm
52
Glukoz 6 Fosfat Dehidrogenaz Eksikliği; tanım
normal şartlarda eritrositleri oksidatif zararlı etkilerden koruyan mekanizmalar vardır, bunlardan biri de glutatyonun indirgenmesidir glutatyon senteziyle ilgili bir bozukluk varsa eritrositler oksidatif hasarlara duyarlı hale gelir ve hemolize uğrar bunun en sık görülen şekli G6PD eksikliğidir X kromozomuna bağlı olarak geçer
53
G6PD eksikliği; patogenez
eritrosit oksidan bir etkiyle karşılaşınca hemoglobin denature olur, çökelek oluşturur (sitoplazmada Heinz cisimcikleri) eritrosit hücre zarı hasar görür ve intravasküler hemoliz olur ayrıca hasarlı eritrositler dalakta ortadan kaldırılır ekstravasküler hemoliz de olur
54
İmmünohemolitik Anemi; tanım
eritrosit membran unsurlarına karşı antikorlardan kaynaklanır antikorun hangi ısıda çalıştığına ve altta yatan nedene göre: -sıcak antikorlu immünohemolitik anemiler: primer veya sekonder -soğuk antikorlu immünohemolitik anemiler: akut veya kronik
55
immünohemolitik anemi; Coombs Testi
immünohemolitik anemi testi için kullanılır
56
direkt Coombs testi
test edilen hastanın eritrositi inkübasyon: hasta eritrositleri ile insan Ig ve komplemanına karşı antikorlar -pozitif test: antikor hasta eritrositlerinde aglütinasyon oluşturur
57
indirekt Coombs testi
test edilen hastanın serumu inkübasyon: hastanın serumu ile önceden belirlenmiş yüzey determinantları bulunan eritrositler -pozitif test: hasta serumu eritrositleri aglütine eder
58
Sıcak antikorlu immünohemolitik anemi
eritrositlere karşı 37 derecede aktive olan otoantikorlar dalakta makrofajlar eritrositler "gagalar", eritrositler sferosit halini alır, hemolize uğrar ve/veya makrofajlarca ortadan kaldırılır (eritrofagositoz) hafif anemi, orta derece splenomegali
59
Soğuk antikorlu immünohemolitik anemi
eritrositlere karşı 30 derece altında aktive olan otoantikorlar el, ayak, kulak gibi distal bölgelerde antikor ve kompleman eritrositlere bağlanır ama intravasküler hemoliz olmaz kan vücudun daha sıcak yerlerine geçince eritrosite bağlanan antikor ayrılı ama kompleman bağlı kalır komplemanla işaretli eritrositler dalakta yıkılır (ekstravasküler hemoliz) ayrıca etkili olan antikorun IgM olması eritrositler arası çapraz bağlanmalara, aglütinasyona ve kapiller blokaja neden olur (el ve ayaklarda soğukluk, morarma - Reynaud Fenomeni)
60
Travmatik Hemolitik Anemi mekanik travmaya bağlı hemolitik anemi
Travmatik hemoliz kusurlu kalp kapakları - türbülans - hemoliz maraton vb spor aktiviteleri - mikrotravma -hemoliz Mikroanjiyopatik hemoliz yaygın damar içi pıhtılaşma: küçük damarlarda tıkanma, eritrositlerde geçiş zorluğu - hemoliz malign hipertansiyon, SLE, trombotik trombositopenik purpura (TTP), hemolitik üremik sendrom (HUS), yaygın kanserler - mikroanjiyopatik hemoliz
61
travmatik hemolitik anemi
hemolitik üremik sendrom -enfeksiyon, gebelik, kanser gibi altta yatan bir neden -vasküler endotel hasarı ve trombüsler -böbrek hasarı ve yetmezliği -periferik kanda travmatik parçalanmaya uğramış eritrositler
62
Sıtma; sıtma türleri
etkenlere göre beş türü vardır: p. falciparum, p. vivax, p. ovale, p. malariae, p. knowlesi her türün farklı morfolojik ve klinik bulguları vardır hemolitik anemi, intravasküler hemoliz, hemoglobinemi, hemoglobinüri ve sarılık yaparlar hepatosplenomegali oluştururlar falciparum sıtması eritrositlerin yüzey elektrik yükünü değiştirip beyin damarlarında tıkanmaya yol açar
63
azalmış eritropoez anemileri grubu
demir/B12/folik asit eksikliği anemileri kronik inflamasyon anemisi aplastik anemi myeloftizik anemi
64
demir eksikliği anemisi tanım
dünyadaki en sık besin eksikliği: demir eksikliği demir eksikliğinin en önemli sonucu: anemi
65
demir metabolizması
vücuttaki toplam demir %80 hemoglobinde, %20 myoglobin ve enzimlerde demir depo havuzu: karaciğer, dalak, kemik iliği, iskelet kasında hemosiderin ve ferritine bağlı demir şeklinde -serum ferritin iyi bir depo göstergesi demir plazmada ferritin ile taşınır: normal transferrin demir satürasyonu %33 vücudun güçlü bir demir tutma eğilimi vardır
66
demir eksikliği etiyolojisi
kronik kan kaybı: -batı dünyasında en önemli sebep -peptik ülser, kolon kanseri, hemoroid -menoraji, metroraji, endometrial kanser düşük demir alımı: -gelişmemiş ülkeler ve vejeteryanlarda önemli -gebelik ve bebeklikte ihtiyaç artışı -çölyak hastalığı ve gastrektomiye bağlı emilim bozukluğu olabilir
67
demir eksikliği anemisi; patogenez
sinsi gelişir (çünkü demir depoları var) Demir eksikliği anemisi sonucunda: -mikrositer anemi -iş ve biliş performansında düşme -immün fonksiyonlarda azalma Klinik tablo: -çoğu kez hafif ve asemptomatik -şiddetli vakalarda halsizlik, solukluk, kayıtsızlık -uzun süren vakalarda tırnaklarda düzleşme, kaşık tırnak (koilonişya), toprak yeme (pika)
68
demir eksikliği anemisi; laboratuavar
eritrosit indeksleri: -hipokrom -mikrositer serum demiri düşer ferritini düşer transferrin satürasyonu düşer demir bağlama kapasitesi yükselir (demir açlığı) eritropoetin seviyesi artar ancak buna kemik iliği cevabı yetersiz
69
kronik inflamasyon anemisi tanım
inflamasyonla seyreder ve kronik hastalıklara eşlik eder, bu nedenle kronik hastalık anemisi de denir -kronik mikrobiyal enfeksiyonlar -kronik immün hastalıklar -neoplazmlar *temelinde Sistemik inflamasyonun eritropoezi baskılaması yatar yüzeysel olarak demir eksikliği anemisine benzer: -hipokrom mikrositer anemi
70
kronik inflamasyon anemisi; patogenez
karaciğer -> IL-6 gibi inflamatuar faktörler sentezler -> IL-6 hepsidin seviyesini yükseltir -> hepsidin demir emilimini azaltır kronik inflamasyon -> böbrekte eritropoetin sentezini düşürür -> eritrosit üretimi azalır kronik inflamasyondaki bu mekanizmalar bir yandan anemiye neden olur ama diğer taraftan demire bağımlı mikroorganizmaların çoğalmasını inhibe ederek enfeksiyonla savaşa katkı verir
71
kronik inflamasyon anemisi; klinik
eritrositler hafif hipokrom ve mikrositer demir eksikliği anemisindeki gibi: serum demir seviyesi düşer demir eksikliği anemisinin aksine: -kemik iliği demir deposu artar -serum ferritini artar -total demir bağlama kapasitesi düşer eritropoetin ve demir verilerek anemi düzeltilebilir ama etkin tedavi için altta yatan neden düzeltilmelidir
72
Megaloblastik Anemiler; tanım- etiyoloji
eritrositler normalden büyüktür en önemli nedenler: -folik asit eksikliği -Vitamin B12 eksikliği DNA replikasyonu için gereken folik asit ve vit B12 eksik olduğu, diğer taraftan RNA sentezi normal yürüdüğü için nucleus- sitoplazma oranı bozulur ve yapılan eritrositler de hızla apoptozise gider nükleik asit yapımı bozulduğundan eritrosit dışı hücreler de etkilenir
73
Megaloblastik anemiler; morfoloji
Kemik iliği: -hipersellülerdir -eritroid öncüller büyük, nucleus immatürdür -granülositik öncüller immatürdür, nucleus sitoplazma uyumu bozulur, nükleer lobülasyon artar -megakaryositik öncüller anormal büyük, nükleer lobülasyonları garip olur Periferik kanda: eritrositler büyük, nötrofiller hipersegmente, trombositler dev ölçülerde olur
74
Folik asit eksikliği anemisi; etiyoloji
en önemli nedenler: -diyetle alım eksikliği -metabolik ihtiyaç artışı (gebelik, kronik hemolitik anemi) -emilim bozuklukları folik asit birçok gıdada mevcuttur ancak pişirme sırasında 10-15 dk'da parçalanır ve kullanılamaz hale geçer
75
Folik asit eksikliği anemisi; patogenez- klinik
Folik asit eksikliğinde DNA replikasyonu bloke olur ve megaloblastik anemi gelişir: -tanı/ayırıcı tanı için serum düzeyi belirlenmelidir Klinik seyir sinsidir -nonspesifik anemi bulguları görülür -eşlik eden vitamin eksiklikleri de bulunabilir (alkoliklerde) -GİS hücreleri de hızlı çoğalan hücreler olduğundan anemi yanı sıra epitel değişiklikleri olur (kırmızı ve düz dil gibi)
76
Vitamin B12 Eksikliği Anemisi; etiyoloji
folik asitin tersine pişirmeye dirençlidir, birçok gıdada bulunur barsak florası tarafından da sentezlenir karaciğerde uzun süreli depolanır eksikliği için çok uzun süre alınmaması gerekir
77
Vitamin B12 eksikliği anemisi; B12 emilimi
tüm gastrointestinal sistem sağlıklı olmalıdır -tükürükte haptokorrin -midede intrensek faktör -duodenumda pankreatik proteazlar -distal ileumda kubilin -ileumda emilim -plazmada kobalamin -karaciğer ve diğer hücrelerde işlenme
78
Vitamin B12 eksikliği anemisi; klinik
genel anemi bulguları: -solukluk, yorulma, çarpıntı, dispne... -epitel bozuklukları nedeniyle kırmızı dil -etkisiz eritropoez ve hücre yıkımı nedeniyle sarılık nörolojik bozukluklar: -uyuşma, denge bozukluğu, pozisyon hissi kaybı parenteral vit B12 verilmesi anemiyi çok hızlı düzeltir, nörolojik bulguların düzeltilmesi inatçıdır ve her zaman başarılı olmaz
79
Aplastik Anemi; tanım
kemik iliği kök hücreleri baskılanmıştır ismi anemi olsa da her üç seri hücreleri etkilenir (pansitopeni) -saf eritroid aplazi farklı bir durumdur nedeni: -ilaçlar -otoimmün nedenler -radyoterapi ve kemoterapi uygulamaları
80
Aplastik Anemi; patogenez
patogenez tam bilinmemektedir Kemik iliği öncüllerinde ekstrensek immün baskılanma: -ilaç, enfeksiyon veya başka bir nedenle kök hücrede antijenin değişim/ hasar -> T hücre cevabı -> kök hücre öldürücü sitokin salınımı -immünosupresif tedavi %60-70 hastada işe yarar Kemik iliği öncüllerinde intrensek bozukluk: -kök hücrelerde telomeraz bozuklukları -> hücrelerin erken ölümü -> eş zamanlı olarak immün mekanizma
81
Aplastik Anemi; klinik-tanı
her yaş ve cinste olabilir anemi, nötropeni, trombositopeni belirti ve bulguları myelofitizik anemilerde olduğu gibi kemik iliğini dolduran bir faktör bulunmaz Splenomegali olmaz prognoz ve tedaviye cevap değişken
82
Myeloftizik Anemileri
kemik iliğinin benign veya malign hücreler tarafından işgaline bağlı hematopoetik hücrelerin baskılanmasıdır -metastatik karsinomlar -granülomatoz hastalıklar: tüberküloz ve diğerleri -lipid depo hastalıkları ismi anemi olsa da hem eritrosit hem trombositler etkilenir, granülositler nispeten korunur tedavi: altta yatan nedene göre
83
Polisitemi; tanım
eritrosit kitle artışı absolü veya rölatif olabilir Absolü çoğalma: -kesin/gerçek sayısal artış -eritroid öncüllerde otonom çoğalma Rölatif çoğalma: -susuzluk, kusma, ishal, aşırı diüretik sonucu artış
84
primer absolu polisitemi
polisitemia vera -klonal myeloid bir neoplazmdır
85
sekonder absolu polisitemi
eritropoetin seviyesini arttıran nedenler: -akciğer hastalıkları, yüksek irtifa, siyanotik kalp hastalıkları, dayanıklılık sporları -eritropoetin salgılayan tümörler
86
myeloid neoplazmlar; tanım
hematopoetik öncül hücrelerden kaynaklanan malign neoplazmlardır önce kemik iliği ve periferik kanı, sonra diğer organları tutarlar
87
Myeloid neoplazmlar üç ana gruba ayrılırlar
1) Akut Myeloid Lose, myeloid hücre gelişiminin bir döneminde duraklayıp çoğalan blastlar 2) Myeloproliferatif Hastalıklar (MPH) değişen oranlarda blast içeren matür myeloid hücre proliferasyonu 3) Myelodisplastik Sendromlar (MDS) değişen oralarda blast içeren diferansiye ancak displastik hücre artışı
88
AML, MPH, MDS'nin aralarındaki sınır keskin değildir
MPH ve MDS her zaman AML'ye dönüşüm riski taşır aynı hastada hem MDS hem MPH bulguları olabilir
89
Akut Myeloid Lösemi; Tanım
daha çok ileri yaş (ortalama 50) hastalığıdır çok heterojen bir gruptur kemik iliğinin blastlarla infiltrasyonu ve normal hematopoetik hücrelerin yetmezliğine bağlı bulgular görülür nadiren kemik iliği ve periferik kan tutulumuyla eş zamanlı/öncesinde/sonrasında yumuşak doku kitlesi oluşturabilir -granülositik sarkom
90
AML; patogenez
myeloid hücre diferansiyasyonunu yöneten genlerde mutasyon -kemik iliğindeki myeloid öncül hücrelerin (blastlar) diferansiyasyonu bozulur -blastlar kemik iliğinde birikir -normal hematopoez baskılanır, sitopeni bulguları görülür -blastlar periferik kanda görülür -karaciğer, dalak, yumuşak doku ve diğer organlar tutulabilir
91
AML; sınıflama
AML sınıflaması; morfolojik, histokimyasal, immünofenotipik ve karyotipik özelliklere göre yapılır -prognozla en ilişkili olan karyotipik özelliklerdir WHO AML'yi 4 ana gruba ayırır: -spesifik bir genetik bozukluğa eşlik eden AML'ler -MDS'dan gelişen displazili AML'ler -genotoksik tedavi sonrası AML'ler -diğer üç gruba girmeyen AML'ler (AML, NOS) -> AML, NOS geniş bir gruptur ve hakim olan hücre tipine göre morfolojik ve immünofenotipik olarak isimlendirilir
92
AML; immünofenotip
Çoğu AML'de; -myeloid fenotiplere ait belirteçlerin biri veya birkaçı gösterilebilir: CD13, CD14, CD15, CD34, CD64, CD117 -hematopoetik kok hücre fenotipi olarak CD34 pozitifliği sıktır -birçok AML'de CD117 pozitifliği olur belirteçler immünohistokimya ile dokuda, flow sitometri ile periferik kan veya kemik iliği hücreleri üzerinde belirlenebilir
93
AML; klinik
anemi, nötropeni ve trombositopeniye bağlıdır bazı durumlarda deri (lösemia kutis) ve yumuşak doku (granülositik sarkom) tutulumu Genel olarak prognoz iyi değildir; -prognoz alt tiple bağlantılıdır -konvansiyonel terapiyle ortalar uzun dönem sağ kalım tüm tipler için ortalama %15-30 -kemik iliği nakli modern ve umut verici tedavi şekli
94
AML; morfoloji
tanım: kemik iliği hücrelerinin en az %20'sinin blastlardan oluşması Hakim olan hücreler alt tipe göre; myeloblast, monoblast, eritroblast, megakaryoblast olabilir Akut promyelositik lösemide blast sitoplazmalarında Auer Çomaklarının görülmesi
95
Myelodisplastik Sendromlar -MDS-; tanım
klonal bir kök hücre hastalığıdır myeloid seride matürasyon eksikliği/bozukluğu görülür etkisiz hematopoez görülür: -ilik normo/hiposellüler -periferik kan sbtopenik kemik iliğinde klonal artış gösteren hücreler stabil değildir her zaman ek mutasyonlarla AML'ye dönüşebilir idiyopatik olabilir kemoterapi ve/veya radyoterapi sonrası gelişebilir
96
MDS; patogenez
Epigenetik faktörler: -DNA metilasyonları -histon modifikasyonları RNA ekleyici mutasyonlar Transkripsiyon faktörleri: -hücresel diferansiasyonda bozulma Tümör supressor gen TP53 mutasyonları Diğer mutasyonlar: -monozomi 5, monozomi 7, delesyong 5q, delesyong 7q, delesyong 20q, trizomi 8, JAK2
97
MDS; morfoloji
kemik iliği genellikle hipersellüler ilikteki hücreler morfolojik olarak anormal: -anormal demir birikimini gösteren, anormal eritroid öncüller (ring sideroblastlar) -granülositlerde nükleer ve sitoplazmik matürasyon bozuklukları -megakaryositlerde atipi ve matürasyon bozukluğu blast oranı %20'nin altında
98
MDS; klinik
gerçekte AML kadar sık bulunur ancak daha sinsi seyir nedeniyle tanı konulan vaka sayısı gerçekten az olabilir çoğu hasta 50-70 yaş arasında eksikliği olan hücrelerde ilgili klinik şikayetler görülür %10-40 vaka AML'ye dönüşür prognoz değişkendir
99
Myeloproliferatif Hastalıklar (Neoplazmlar) MPH; tanım-patogenez
hematopoetik hücre çoğalmasında tirozin kinaz ve growth sinyal yolaklarında mutasyon var: -growth factor bağımlılığı ortadan kalkar -tedavide tirozin kinaz inhibitörleri iş görür -kan hücreleri aşırı üretilir kemik iliği ve periferik kan hipersellülerdir dalak, karaciğer, lenf nodlarında neoplastik ekstramedüller hematopoez olur (hepatosplenomegali ve lenfadenopati)
100
MPH; sınıflama
birbirine çok yakın 4 alt tip tanımlanır bu tipler hakim olan hücreye göre isimlendirilir: -Kronik Myeloid Lösemi -Polisitemia Vera -Primer Myelofibrozis -Esansiyel Trombositemi
101
Kronik Myeloid Lösemi; tanıtıcı özellikler
25-60 yaş arası erişkin hastalığı aşırı miktarda eritroid, granülositik ve megakaryositik hücre üretimi Hücreler matürasyon gösterirler Lökositoz; 100.000/mL'yi geçer -nötrofil, metamyelosit, myelosit, bazofil, eozinofil, platelet artışı kemik iliği hipersellüler dalakta kırmızı pulpada aşırı genişleme, splenomegali
102
KML; karakteristik bulgu
t(9;22) Philadelphia Kromozomu BCR-ABL füzyon geni tirozin kinaz aktivitesi kontrolden çıkar sürekli bölünme olur
103
KML; klinik
sinsi ve nonspesifik: yorgunluk, halsizlik, kilo kaybı, karında şişkinlik (dalak büyüklüğü) genelde yavaş seyirli: tedavisiz bile olsa 3 yıl sağ kalım zamanla: akselere faz -> blast krizi -> tükenme fazı ilerlemesi -akselere fazda anemi, trombositopeni, blast artışı -blast krizinde blast oranı %20 artar ve AML'ye dönüşüm -tükenme fazında şiddetli kemik iliği fibrozisi
104
KML; tedavi
etiyolojideki kontrolsüz tirozin kinazı denetleyen tirozin kinaz inhibitörleriyle tedavi çok başarılı -tedavinin hayat boyu devamı gerekli -ancak zamanla ek mutasyonlar tedavinin faydasını azaltabilir yeni kuşak BCR-ABL inhibitörleri kök hücre nakli
105
Polisitemia Vera; tanım
tirozin kinaz JAK2 mutasyonlarıyla ilişkilidir: -eritroid, granülositik ve megakaryositik hücrelerde kontrolsüz artış olur belirti ve bulgular eritroid hücre kitlesindeki artışa bağlıdır reaktif polisitemilerden ayırmak gerekir: -reaktif polisitemide eritropoetin düzeyi yüksek olur -polisitemia vera eritropoetinden bağımsızdır
106
Polisitemia Vera; genel özellikler
Kan hacmi ve viskozitesi artar: -eritrosit 6 milyon/mL, hct %60 artar -granülosit 50.000/mL fazla -platelet 400.000/mL fazla kemik iliği hipersellülerdir, zamanla fibrosis ve tükenme gelişir hafif/orta derecede hepatosplenomegali olur sadece flebotomiyle uzun sağ kalım mümkün zamanla myelofibrozis, nadiren AML dönüşüm görülebilir
107
Polisitemia Vera; klinik
orta erişkin yaş hastalığıdır, sinsi seyreder hastalar pletorik (fazla kanlı) hatta siyanotiktir neoplastik bazofillerden salınan histamin kaşıntı ve peptik ülsere yol açar çeşitli tromboz ve kanamalar klinik sorunlar oluşturur: -baş ağrısı, çınlama, hematemez, melena -kalp, dalak, böbrekte infarktüsler yüksek hücre yapımı/yıkımı: gut
108
Primer Myelofibrozis; tanım
kemik iliğinde retikülin fibril artışı şeklinde gider fibrozistir Fibrozis kemik iliğini tıkar ve normal hematopoezi azaltır Histolojik görünüm diğer myeloproliferatif hastalıkların tükenme fazında ortaya çıkan fibrozisle aynıdır: -aradaki fark burada olayların fibrozis olarak başlamasıdır Hemen tüm vakalar JAK2 mutasyonlarından kaynaklanır
109
Primer Myelofibrozis; patogenez
neoplastik megakaryositlerden salgılanan fibrojenik faktörlerin fibrozise yol açtığı düşünülür: -PDFG -TGF-b kemik iliğinde fibrozis ilerledikçe karaciğer, dalak ve lenf nodlarında ekstramedüller hematopoez: -ekstramedüller hematopoez eritrosit ihtiyacını karşılayamaz ve anemi gelişir
110
Primer Myelofibrozis; morfoloji
Periferik kanda: -eritrosit şekil bozuklukları: poikilositler, gözyaşı hücreleri, nükleuslu eritroid öncüller -immatür beyaz hücreler: myelosit, metamyelosit -anormal plateletler Kemik iliği: -başlangıçta hipersellüler/normosellüler -geç dönemde hiposellüler -yaygın fibrozis (retikülin) Dalak: -splenomegali (4000 gr) -hematopoez -infarktüsler
111
Primer Myelofibrozis; klinik seyir
60 yaş üzeri hastalar yorgunluk, halsizlik, kilo kaybı, gece terlemesi ilerleyici anemi ve splenomegali hiperürisemi, gut tedavi diğer MPH'lardan zor ortalama sağ kalım 4-5 yıl enfeksiyon, tromboz, kanama, AML'ye dönüşüm ile ölüm
112
Plazma hücre neoplazmları; tanım
malign plazma hücre proliferasyonlarıdır: -monoklonal immünoglobülin salgılarlar (%1 kadar vakada Ig salgısı olmayabilir) -salgılanan Ig'ler tanı için belirteç görevi görür -Ig'ler ve parçacıkları çeşitli patolojik sorunlar oluştururlar bu hastalıklar topluca lenfoid neoplazilere bağlı ölümlerin %15 kadarının sebebidir
113
Plazma hücre neoplazmları; M proteini
kanda tespit edilen monoklonal Ig, özel olarak M proteini olarak adlandırılır tam Ig şeklindeki M proteinlerinin molekül ağırlığı yüksektir: -sadece plazmada bulunur -böbrek hasarı olmadıkça idrara geçemez Monoklonal Ig'lerin hafif zincir kısımları ise idrara geçer (Bence Jones Proteini)
114
Plazma hücre neoplazmları; klinik antiteler
Multiple myelom (plazma hücre myelomu): -en sık; iskelet sistemi lezyonları Soliter myelom (plazmasitom): -kemik veya yumuşak dokuda tek kitle Smoldering myelom: -yüksek M proteini, hastalık belirtisi yok Önemi belirsiz monoklonal gammopati (MGUS): -düşük M proteini, hastalık belirtisi yok Lenfoplazmositik lenfoma: -yüksek düzeyde IgM -Waldenström makroglobulinemisi
115
Multiple Myeloma; tanım
ileri yaş (ortalama 70) hastalığı Siklin D1 ve D3 ile ilgili translokasyonlardan kaynaklanır (kromozom 14) saldırgan seyirli vakalarda MYC translokasyonları da olur M proteini (%60 IgG) tanıda önemli monoklonalite olmazsa olmaz: kappa veya lambda hafif zincir hafif zincirler idrara geçer (Bence Jones Proteinürisi)
116
Multiple Myeloma; istenmeyen sonuçlar
esas olarak kemik iliğini tutar ancak başka yerlerde de olabilir: -çok sayıda litik kemik lezyonları yapar -vertebra, kafatası, kaburgalar, pelvis, femur, klavikulayı tutar -kemik yıkımı ve hiperkalsemi, hiperkalsemiye bağlı böbrek ve sinir sistemi bulguları yapar -böbrek tübüllerinde Tamm Harsfall protein tıkaçları, taş oluşumu, amyloid birikimi, Bence Jones proteinürisi, pyelonefrit humoral immüniteyi bozar: -B hücre fonksiyonlarının bozulması ve enfeksiyon duyarlılığı
117
Multiple Myeloma; morfoloji
kemiklerde 1-4 cm çaplı, zımba deliği şeklinde, litik lezyonlar kemik iliğinde normal görünümde ancak monoklonal plazma hücre artışı
118
Multiple Myeloma; immünohistokimya
neoplastik plazma hücreleri CD38 ve CO138 gibi antijenlerle işaretlenir hafif zincir olarak ya kappa ya da lambda zinciri gösterirler plazma hücreleri B hücresi oldukları halde CD20 negatiftirler
119
Multiple Myeloma; prognoz
değişkendir: -ortalama sağ kalım 4-7 yıl -tedavi edilmeyen multiple myelomata 12 ay üzeri sağ kalım nadirdir -smoldering myleom yıllarca asemptomatik tam şifa edilemez ancak başarılı tedaviler var: -proteazom inhibitörleri, lenalidomid, bifosfanatlar, kemik iliği nakli
120
Lenfoplazmasitik Lenfoma; tanım
ileri yaş (6-7. onyıl) hastalığı yüzeyel olarak KLLenfoma/KLLösemiye benzetilebilir prolifere olan hücreler plazma hücre diferansiasyonu gösterir aşırı IgM salınımı hiperviskozite sendromuna yol açar (Waldenström makroglobulinemisi) multiple myelomun aksine böbrek yetmezliği, amiloidoz gibi hafif zincirlere bağlı sorunlar görülmez kemik yıkımı olmaz hemen her vakada MYD88 mutasyonları var
121
Lenfoplazmasitik Lenfoma; morfoloji
kemik iliğinde lenfosit, plazma hücresi ve plazmasitoid lenfosit infiltrasyonu hücrelerde B hücre (CD20) ve plazma hücre CD38) belirteçleri
122
Lenfoplazmasitik Lenfoma; klinik
genellikle ileri evrede tanı konur kemik iliği, lenf nodu, karaciğer, dalak tutulumlarıyla gider ileri evrede sinir sistemini de tutar halsizlik, yorgunluk, kilo kaybı, lenfadenopati, hepatosplenomegali kemik iliği infiltrasyonuna bağlı sitopeni bulguları IgM fazlalığına (Waldenström makroglobulinemisi) bağlı hiperviskosite bulguları: -görme bozukluğu, baş ağrısı, dalgınlık, çınlama, işitme kaybı, trombosit fonksiyon bozuklukları (kanamalar, kryoglobulinemi, Reynaud Fenomeni) şifa elde edilemeyen, yavaş ilerleyici seyir
123
histiyositik neoplazmlar iki grup
gerçek histiyositik lenfomalar langerhans hücre histiyositozları
124
Langerhans hücre histiyositozu; tanım, sınıflama
histiyositoz genel bir isim olup dendritic hücreler ve monosit/makrofajların da arasında bulunduğu benign ve malign proliferasyonları ifade eder langerhans hücreleri epidermiste antijen işleyip T hücrelerine sunan dendritic hücrelerdir langerhans hücre histiyositozları iki gruba ayrılır: -multisistemik: genellikle 2 yaş altında; deri, karaciğer, dalak, lenf nodu ve diğer organ tutulumları -unisistemik: genellikle adölesan ve sonraki dönemde, en çok kemik bazen diğer organ tutulumları
125
Langerhans hücre histiyositozu; özellikler
Multisistem LLH (Letterer Size Hastalığı): -saldırgan seyreder, kemoterapiyle 5 yıl sağ kalım %50 Tek sistem LLH (Eozinofilik Granülom): -tek veya çok odaklı, genellikle kemik, bazen deri/ akciğer/ mide tutulumu -tek sistem tek odak olduğunda çok sakin seyir, genellikle tek kemik -tek sistem çok odak olduğunda biraz daha yaygın ancak yine sakin seyir: *Hand Schüller Christian Kompleksi: çocuk hastalarda, kranium, hipotalamus tutulumu, diabetes insipidus, egzoftalmus
126
Langerhans hücre histiyositozu; tanı
klinik ve radyolojiyle tanıdan şüphelenildiğinde biyopsi yapılmalıdır lezyonda langerhans hücreleri eozinofil lökosit ve lenfosit infiltrasyonu langerhans hücrelerinde immünohistokimyasal olarak S100, langerin ve CD1a pozitif elektron mikroskopide Birbeck granülleri var