Gedragsproblemen bij Dementie

Question 1

Wat is de definitie van een probleemgedrag?

Answer 1

Probleemgedrag is alle gedrag dat gepaard gaat met lijdensdruk of gevaar voor de persoon met dementie of voor mensen in zijn of haar omgeving

Question 2

Welke factoren leiden volgens het bio-psycho-sociale model tot gedrag (12)?

Answer 2

• Cognitieve disfunctie
• Persoonlijkheid
• Voorafgaand psychische problemen
• Genetica
• Omgeving
• Sociale interactie
• Zorgverlener disstress
• Somatische problemen
• Delier
• Pijn
• Medicatie
• Brein disfunctie

Question 3

Wat zijn de vormen van probleemgedrag bij dementie?

Answer 3

• Psychotisch gedrag (Hallucinaties/wenen)
• Depressief gedrag
• Angstig gedrag
• Geagiteerd/agressief gedrag
• Rusteloos of prikkelbaar gedrag (Loopdrang, nachtelijke onrust)
• (Seksueel) Ontremd gedrag
• Roepgedrag
• Apathisch gedrag

Sterkte van het steunsysteem heeft effect in hoeverre het probleemgedrag kan optreden

Question 4

Hoe vaak treden gedragsproblemen op bij dementie?

Answer 4

• 40% bij Mild Cognitive Impairment (MCI)
• 60% bij beginnende dementie
• 90-100% gedurende beloop van dementie
• Bij progressie van dementie neemt de ernst van het gedragsprobleem en het aantal veelal toe

Question 5

Wat zijn de gevolgen van gedragsproblemen bij dementie?

Answer 5

• Verlies aan functionaliteit en kwaliteit van leven
• Overbelasting mantelzorgers (36% combineert mantelzorg met een baan, 52% van de mantelzorgers is zwaar belast, 3% is overbelast)
• Ouderenmishandeling/ontspoorde mantelzorg
• (Gedwongen) verpleeghuis opname
• Medicatie/polyfarmacie
• Toename mortaliteitsrisico

Question 6

Wat zijn de specifieke cluster gedragsproblemen bij alzheimer?

Answer 6

• Apathie
• Agitatie
• Depressie
• Anxiety

Question 7

Wat zijn de specifieke gedragsproblemen bij vasculaire dementie?

Answer 7

• Apathie
• Depressie
• Delusies

Question 8

Wat zijn de specifieke gedragsproblemen bij Lewy Body?

Answer 8

• Visuele hallucinaties
• Delusions
• Depressie
• REM sleep gedrag disorder

Question 9

Wat zijn de specifieke gedragsproblemen bij parkinson?

Answer 9

• Visuele hallucinaties
• Delusies
• Depressie
• REM sleep gedrag disorder

Question 10

Wat zijn de specifieke gedragsproblemen bij frontotemporale degeneratie?

Answer 10

• Apathie
• Disinhibition
• Elation/Hypomania
• Repetitive gedrag
• Verandering in eetpatroon

Question 11

Wat zijn de meest voorkomende gedragsproblemen bij dementie?

Answer 11

• Geagiteerd
• Apathie
• Depressie

Question 12

Wat is de CGA?

Answer 12

Doelstelling is om de diagnose stelling en/of zo mogelijk identificeren behandelbare oorzaken die gedragsverandering bij dementie veroorzaken

• Anamnese
• Hetero-anamnese
• Medicatie review
• Lichamelijk onderzoek
• Oriënterend neurologisch onderzoek
• Oriënterend psychiatrisch onderzoek
• Aanvullend onderzoek -> Bijvoorbeeld lab onderzoek, ECG
• Beeldvorming hersenen (MRI/CT)
• Op indicatie bijvoorbeeld analyse door een neuroloog (Bijvoorbeeld liquor punctie)

Question 13

Wanneer wordt er farmacotherapie gegeven?

Answer 13

Farmacotherapie mag alleen worden overwogen als er geen behandelbare onderliggende oorzaak is en non-farmacologische interventies onvoldoende zijn

Question 14

Wat zijn niet-medicamenteuze interventies?

Answer 14

• Educatie mantelzorgers (86% van studies positief effect)
• Lotgenoten (Bijeenkomsten voor mantelzorgers)
• Bewegen
• Sensorische interventies (Massage, aromatherapie, lichttherapie (Mogelijk negatief bij agitatie), muziektherapie, reminiscentie therapie)

Question 15

Wat is de klassieke neuroleptica vs. atypische neuroleptica?

Answer 15

Klassieke neuroleptica blokkeert met name dopamine receptor D2, bijvoorbeeld haloperidol (Niet geven aan Parkinson patiënten)

Atypische neuroleptica blokkeert meerdere receptoren, onder andere serotonine, dopamine en histamine

Question 16

Wat is het gevolg van een dopamine blokkade?

Answer 16

Mesolimbisch systeem:
- Reductie positieve symptomen (Hallucinaties, wanen)
- Versterking negatieve symptomen (Minder motivatie, apathie, onverschilligheid)

Nigrostriatale systeem:
- Extrapiramidale bewegingsstoornissen

Mesocorticale systeem naar prefrontaal:
- Cognitieve en emotionele achteruitgang

Question 17

Wat is haloperidol?

Answer 17

• 1e keus
• Butyrofenonderivaat met anti-psychotische en geringe sederende werking
• Heeft een sterke centraal anti-dopaminerge en een zwakke centraal anti-cholinerge werking

Question 18

Wat is risperidon?

Answer 18

• 2e keus
• Atypische antipsychoticum met sterke anti-serotoninerge (5-HT2) en anti-dopaminerge (D2) activiteit en een matige alfa-1 blokkerende eigenschappen
• Het heeft geen affiniteit tot de cholinerge receptor

Question 19

Wat is de richtlijn voor medicatie bij gedragsproblemen?

Answer 19

• Haloperidol (Startdosering 0.5 mg -> Maximale dosering, 3 mg): Probeer uiteindelijk na 3 maanden af te bouwen
• Risperidon: Middel van tweede keuze kan ingezet worden
• Wees alert op bijwerkingen, medicatie staken bij bijwerking of geen effect
• Gebruik geen antidepressiva, anti-epileptica of anti-dementiemiddelen voor geagiteerd gedrag bij mensen met dementie
• Alleen te overwegen als niet-medicamenteuze interventies onvoldoende zijn
• Start met een lage dosering en bouw langzaam op