5-De Idee vh goede Flashcards
Welk verlangen ligt volgens Plato ten grondslag aan cultuur, kunst, wetenschap, moraal en politiek?
Het verlangen (eros) naar een zinvol leven, naar het goede en schone (schone zaken).
p67
Hoe verbindt Plato eros met de wijsgeer?
Wijsgeer bij uitstek erotische natuur want jaagt onvoorwaardelijk waarheid na.
p67
Waarom ligt het voor de hand dat Plato zijn ideeen over rechtvaardigheid uiteen zet in het boek Staat (inz politiek)?
Rechtvaardig handelen is mn afhankelijk ve juiste inrichting vd staat.
p67
Het is lastig voor Socrates/Plato om ‘het goede’ te definieren, in Staat. Hoe pakt hij dat aan?
Ieder mens ervaart in zijn verlangen naar het goede dat het bestaat. Kan niet precies zeggen wat het is.
Men tast in het duister als waarden, deugden en inzichten geijkt zijn aan hoogste waarde vh goede zelf/De Idee.
p68
Welk beeld geeft Socrates De Idee van het goede?
Vergelijking met de zon: als zonnelicht maakt het Idee vh goede de overige Ideeen kenbaar.
Denkvermogen/alledag produceert slechts meningen.
Denkvermogen/licht op licht vd Idee vh goede: komt tot inzicht en waarheid.
p68
Welke dubbelrol vervult de Idee van het goede?
- principe vd waarheid (dingen worden gekend zoals ze werkelijk zijn)
- principe vh zijn: oorzaak dat dingen/de Ideeen zijn zoals ze zijn.
Idee vh goede is op metaniveau (aan gene zijde vh bestaan gelegen) tov Ideeen en hun zijnswijze ==> Idee vh goede geen bestaand zijnde zoals andere Ideeen.
DUS
Idee vh goede grondslag v alle waarheid
EN
Idee vh goede ook fundament van alle ander Ideeen.
p69
Is volgens Plato kennis van de afzonderlijke deugden voldoende?
Nee. Leven volgens de deugd loopt via de weg van kennis en inzicht. Kennis niet voldoende, dient vergezeld te gaan van inzicht in het goede, dan ware deugd. Idee van het goede bant alle schijn en onechtheid uit. Elke kennis kan de waarheid verdraaid voorstellen zolang ze niet verankerd is in het uiteindelijke goede.
Icm eros: verlangen naar kennis vh goede.
p70
Eros is volgens Socrates een tussenfiguur, geen god en geen onwetende. Waarom?
Anders geen verlangen naar kennis: besef van onwetendheid en daarom streven naar wijsheid (wijsgeer bij uitstek, erotisch verlangen naar het schone dat zich manifesteert in deugd, inzicht, wijsheid, wetenschap).
p72
Waarom typeert Plato eros als het verlangen naar onsterfelijkheid?
Eros is verlangen vd mens naar blijvend bezit van schone, ware en goede.
p72
Hoe manifesteert het verlangen naar onsterfelijkheid in het sterfelijke zich volgens Plato?
- Het meest basaal in de voortplantingsdrift.
- Eros in de ziel: creatieve drang die ziel vruchtbaar maakt: kunstenaars, filosofen scheppen cultuur, wetenschap, wijsheid, goed staatsbestel.
==> minnaars zijn degenen die zich serieus toeleggen op verheven zaken als het schone en de deugd en zo iets vd zuivere Ideeen id menselijke wereld realiseren.
p72
Wat is volgens Plate de hoogste vorm van kennis?
Inzicht in de goede samenleving (Griekse polis). Ideale staatsinrichting beschreven in de Staat.
p72
Hoe, betoogt Socrates, is de staat ontstaan?
- om economische redenen ontstaan (elementair levensonderhoud dus samenwonen, ruilen, specialiseren in ambachten)
- staat moet voorzien in meer luxe (comfort, delicatessen, sieraden, kunsten). Dus meer landbouw-/weidegrond om in vold voedsel te kunnen voorzien. Dus oorlog (soldaten en leiders ook gespecialiseerde ambachtslieden).
- Wachters/leiders mogen niet koeioneren, onderscheiden vriend van vijand, moedig, vlug en sterk MAAR OOK wijsgerig. DUS opvoeding van belang (literair, muzikaal, gymnastisch; alles weren dat afbreuk doet aan hun vastberadenheid). Degenen met beste aanleg en opleiding zijn geschoold in wetenschappen en filosofie. Als enigen in staat om de Idee vh goede tot leidraad v hun beslissingen te maken.
- Drie standen:
- wachters/filosoof-koningen
- helpers/soldaten
- klasse der handwerkers
- Staat rechtvaardig omdat elke klasse haar eigen opdracht vervult, samenwerken op een manier die bij hun natuurlijke aard past en daar uit voortkomt.
- Klasse der slaven wordt stilzwijgend verondersteld.
p73
Plato doet in de Staat nog meer voorstellen voor de ideale staat. Welke?
- vrouwen zelfde verantwoordelijkheden, dus zelfde opvoeding
- leven in dienst vd staat: wachters door staat onderhouden, geen privebezit. Voortplanting zo veel mogelijk door voortreffelijkste individuen –> bij wachters zijn vrouwen en kinderen gemeensch bezit. Baren in staatsdienst via gewogen loting. Einde individualisme door verweven familiebanden.
- Geschiedfilosofie: vier staatsvormen van voortschrijdend verval, zodra in heersersklasse tweedracht is gerezen, als geboorten niet perfect geregeld worden.
- timocratie: niet filosofen maar drift en twistzucht
- olichargie: rijken heersen
- democratie: ongeschoolde/onredelijke massa heerst
- tirannie: tiran/dictator grijpt macht, geleid door begeerten en angst.
- ideale staatsvorme: aristocratie = macht wordt door filosofen obv verdienste uitgeoefend.
Ideale staat is oorspronkelijke, verandering/hervormingen is achteruitgang (= conservatieve opvatting).
p74
Welke kritiek bestaat er op Plato’s staatk ideaal?
Is utopisch
Na WO II: is totalitair van karakter.
p74
Welke overeenkomsten bestaat er tussen Plato’s filosofie vd staat en zijn visie op de wereldziel?
Staat en wereldziel: overeenkomst met ziel ve indiv mens.
- Ziel = mengsel dat is samengesteld uit zijn en worden, orde en wanorde, goede en slechte krachten
- Kosmische wereldziel = samengesteld uit mengsel van eendere/veranderlijke
- Staat = mengsel van verschillend geaarde klassen met elk eigen deugd (wijsheid voor wachters, moed voor soldaten, matigheid voor handwerkers)
- Mens = afspiegeling in het klein/micro vd kosmos als afspiegeling vd staat.
Mens, staat en kosmos dus aan elkaar gerelateerd. Weerspiegelen elk de Ideeenwereld.
p75/215 zelftoets
