sıvı elektrolit ve asit-bas bozukluklarında kullanılan ilaçlar genel özet Flashcards
böbrek etkinliği üzerine su içeriğini sabit tutmaya çalışan mekanizmalar
ADH, RAAS, ANF
vücut suyunun. 3 kompartman arasındaki dağılımı, HB ve OB’a katkıda bulunan etkenler normal olduğu sürece normal düzeyde kalır
osmolarite ve onun sağladığı onkotik basınç 3 sıvı kompartmanının hacminin sabit kalmasını sağlar
intrasellüler sıvıda osmolarite:
-K ve PO ile
intersisyel ve intravasküler sıvıda osmolarite:
-Na ve Cl ile sağlanır
plazma osmolaritesi:
-Na, Cl, üre ve glikoz ile sağlanır
idame elektrolit gereksiniminde esas olanlar
Na, K ve Cl
günlük bazal enerji tüketimi için glukoz
normal natremi değerleri
135-145 mEq/L
dehidratasyon üç tiptir
izotonik
hipertonik
hipotonik
izotonik dehidratasyon
su/tuz kaybı eşdeğer oranda azalır
Ekstrasellüler sıvı hacmi azalır
osmolarite ve intraselüler sıvı hacmi değişmez
etiyoloji: kusma (metabolik alkaloz), diyare (metabolik asidoz), Gİ fistül
hipertonik dehidratasyon
elektrolit kaybı olmaz ya da minimumdadır ama serbest su kaybı primer
hipernatremi eşlik eder;
-Serum Na > 145 mEq/L olur
klinik belirtiler > 165 mEq/L’de ortaya çıkar
-SSS: konfüzyon, halüsinasyon, intrakraniel kanama, koma
-susama, akut kilo kaybı, cilt turgoru azalması, mukozada kuruluk
Beyin hipernatremiye, hiponatremiden daha fazla duyarlı
hipotonik dehidratasyon
elektrolit kaybı su kaybından çoktur
ekstrasellüler sıvı hacim ve osmolaritesi düşer
su hücre içine dolar
-Serum Na < 135 mEq/L olur
klinik belirtiler < 120 mEq/L’de ortaya çıkar
-SSS (su zehirlenmesi): apati, konfüzyon, ajitasyon, kesiklik, baş ağrısı, kas krampları, anoreksiya, bulantı, konvülsif tutarık, koma, hücre ödemi- beyin ödemi (beyin sıkışması)
dehidratasyonda serum Na yanında teşhis için eksilen su miktarı da hesaplanmalıdır
hipertonikte:
-dehidratasyon serbest su kaybına bağlı ise başlangıçta elektrolitsiz bir izotonik solüsyon (%5’lik dekstroz) iv verilir
hipernatremi su kaybına bağlı değilse (aşırı tuz yüklenmesine bağlıysa) Na atılımını arttırmak için diüretik ile birlikte su hacim azalmasını önlemek için %5’lik dekstroz iv verilir
hipernatreminin de önce tipi belirlenmelidir
-dehidratasyonlu (Na depresyonuna bağlı)
-dehidratasyonsuz (dilüsyonel)
dehidratasyonlu hipernatremi
NaCl eksikliği telafi edilir
hafif olgularda %0.9 NaCl
ağır olgularda yavaş infüzyon %3 NaCl
dilüsyonlu hipernatremi
su/tuz kısıtlanır
yatak istirahati verilir (kalbe dönüşü arttırmak için)
diüretikler renal kan akımını azaltmaları nedeniyle kontrendike!!!
uygunsuz ADH salınımı varsa
demeklosiklin
Li karbonat
iv glukoz-insülin
KCl verilebilir
perioperatif ve postoperatif su-tuz retansiyonu, nöroendokrin değişmeler (ADH, KMN, RAA, ACTH, GH, PRL, kortizol, sempatik hiperaktivite, insülin salgısında azalma) sonucu oluşur1
görülen durumlar:
-fonksiyonel ekstrasellüler sıvı hacminde azalma
-hipovolemi
-su sekestrasyonu (travmatize dokularda, dilate barsakta, periton boşluğunda)
-renal kan akımı azalır
-GFR azalır
-anjiotensin artar
glukoz ve glukoz-salin infüzyonu kolayca hiponatremi oluşturur (Hiponatremide kontrendike!!!)
tedavi: %0.9 NaCl infüzyonu, su kaybı terlemeye bağlı ise glukoz ve glukoz-salin infüzyonu tercih edilebilir
dehidratasyon tedavisinde kullanılan sıvılar
%0.9 NaCl
%5 Dekstroz
Dengeli solüsyonlar:
-Ringer
-Laktatlı Ringer
-İzolyte
-MgCl
-Sodyum Sitrar
-Sodyum asetat içeren ringer
Dekstroz ve NaCl
%0.9 NaCl
içinde 154 mEq/L Na ve Cl var
ekstrasellüler sıvı ve alyuvarlarla izoosmik
plazmanın üstünde
uzun süre verilirse hiperkloremi ve buna bağlı asidoz olur
Endikasyon:
-İzotonik Dehidratasyon**
%5 Dekstroz
hipertonik dehidratasyonda kullanılır
%3’lük veya %5’lik NaCl
hipotonik dehidratasyon**
Ringer solüsyonu
Na, Cl, K, Ca içerir
Cl yüzünden hafif asitleştirici etkisi var
laktatlı ringer solüsyonu
hafif asitleştirici etkiyi düzeltmek için sodyum laktat ilave edilmiştir
asidoz ve hipokalemi ile birlikte olan şiddetli diyare olgularında %5 dekstroz katılmıştır
hiperhidratasyon
ödemli hastalıklar sırasında daha çok Na retansiyonuna bağlı olarak gelişir
diğer sebepler:
-cerrahi girişimler
-periop ve post op su ve elektrolit retansiyonu
-travma
ekstrasellüler sıvı hacmi artar
primer hiperhidratasyon (su zehirlenmesi): aşırı ADH önemli
hipotonik hiperhidratasyon
su alımı kısıtlanır
akut serebral belirtilerde 50-150 ml %5 NaCl iv verilir
izotonik hiperhidratasyon
kardiyak, hepatik, renal ödemde görülür
hipertonik hiperhidratasyon
ağızdan aşırı tuz ya da iv aşırı hipertonik tuz solüsyonu alındığında ortaya çıkar
diüretik ile tedavi edilir
ekstrasellüler sıvıda H artarsa (asidoz)
K’un hücre dışına çıkışı artar çünkü H hücre içine girerken K ile yer değiştirir
Hiperkalemi (kronik böbrek yetmezliği)
hipokalemi tedavisinde kullanılan solüsyonlar
K florür
K fosfat
K asetat
Darrow solüsyonu
endikasyon: iv olarak K kaybında, metabolik asidozda, bebeklik diyaresinde
orak K (KCl, K glukonat): ince barsakta erozyon, ülser, stenoz yapabilirler
portakal suyu, muz
ağızdan fazla K alınırsa: karın krampı + diyare
hiperkalemi etiyoloji: ABY-KBY, travma ve hst, asidoz, adrenal korteks yetmezliği, ilaç, depolanmış kanla masif transfüzyon
KV ve GİS bozukluklarına neden olur
Serum K > 6mEq/L olursa kalp bloku ve aritmi görülür
tedavide kullanılan solüsyonlar:
Ca solüsyonu
Hipertonik glukoz solüsyonu ve insülin
NaHCO3
Na Polistiren sülfonat (kayexalate)
adrenalin
peritoneal diyaliz/hemodiyaliz
Ca solüsyonu
kalp üzerindeki toksik etkileri antagonize eder
kalbi korur, aritmileri düzeltir
EKG takip edilmeli
**hasta dijitallenmişte kontrendike!!!
HiperCa’ye dikkat edilmeli
Na polistiren sülfonat
katyon değiştirici reçine
konstipasyon yapar (laksatiflerle beraber kullanılır)
Na yüklemesine bağlı ac ödemi, periferik ödem, KKY olabilir
hipokalsemi ve ilaçlar
asidozda bağlı Ca azalır, iyonize Ca artar
kanda iyonize Ca düşerse sinir lifleri membranında depolarizasyondan sorumlu Na kanal stabilitesi azalır, çizgili kaslarda tetani oluşur
Ca glukonat (hızlı injeksiyon, sistolde dur)
CaCl
CaPO
hipomagnezemi ve ilaçları
Mg intrasellüler katyon
hücre içinde ATP hidrolizi, enerjiyle ilgili ATP olayları, DNA/protein sentezi, glukoz fosforilasyonu, adenilil siklaz etkinliğinden sorumludur
HipoK ile hipomagnezemi de gelişir + hipoCa + hipoPO
%50 Mg sülfat -> parenteral (hafifse oral). ağır konvülsiyon, ventriküler taşikardi ve fibrilasyonlarda ilave dozlar verilir
Mg tedavisinin kesileceği durumlar
ABY
hipotansiyon
bradikardi
derin tendon refleksi kaybo
diğer Mg endikasyonları
lokal beyin ödemi
tetanus
konvülsiyon
astma
Mutad aritmiklere cevap vermeyen rekürrent VF
