böbrek yetmezliğinin farmakokinetik yönü ve nefrotoksisite Flashcards
böbrek yetmezliğinde ilaçlar
böbrek yetmezliğini arttırabilir,
böbrekten atılamadığı için birikebilir,
etkisiz olabilir
böbrek yetmezliğinde doz ayarlaması gerekilen ilaç tipleri
fazla metabolize edilmeyen ilaçlar
büyük kısmı ile değişmeden böbreklerden atılan ilaçlar
üremik hastalarda (BUN ve kreatinin artar) ilaç emilimi, dağılım hacmi, proteinlere bağlanma ve ilaç metabolizmasını içeren, farmakokinetik prensiplerde bazı değişiklikler olabilir
Absorbsiyon düzeyinde: bulantı, kusma, gecikmiş gastrik boşalma ve artmış gastrik pH sebepli emilim bozulur
Biyotransformasyon düzeyinde: kc’deki biyotransformasyon veya eliminasyon etkilenebilir. Böylece ilaçların yarılanma ömürleri uzar ve toksik reaksiyonlar daha sık görülebilir
Dağılım düzeyinde: ödem ve asit, hidrofilik ve proteinlere yüksek oranda bağlanan ajanların Vd’sini arttırabilir
üremide asidik ilaçların proteinlere bağlanması azaldığı için serbest ilaç düzeyleri ve dağılım ile eliminasyon artar
böbrek yetmezliğinde bazik ilaçların asidik glikoproteinlere bağlanması artabilir
proteine bağlanmadaki değişikliğe yol açan sebepler
azalmış serum albumin
üremide albümine bağlanma bölgesinde asidik ilaçlarla yer değiştiren endojen organik asitlerin birikimi
albuminin ilaç bağlama kapasitesindeki farklılık
kronik böbrek yetmezliğinde fenitoinin albümine bağlanması azaldığından
total plazma ilaç konsantrasyonu, serbest ilaç düzeyleri ve terapötik cevaplarını gerçek değerinin altında gösterir
böbrek yetmezliğinde böbrekten atılan ilaçlar ve metabolitlerinin birikimi bu ilaçların doz düzenlemesini gerektirir
terapötik aralığı dar ise yarılanma ömrü kısa ilaçlar kullanılırken doz azaltılması gerekir
terapötik aralığı geniş ve yarılanma ömrü uzun ilaçlar için ise doz aralıklarını açmak daha uygundur
inülin ve kreatinin sadece glomerülden süzülür
kreatinin klirensi böbrek itrah fonksiyonunu gösterir
bazen BUN ve kreatinin düzeylerinde böbrek yetmezliği olmadan artış gerçekleşebilir (glukokortikoid, tetrasiklin…)
hemodiyaliz veya Periton diyalizi hastalarında diyalizat aracılığı ille bazı ilaçlar kaybedilebilir ve diyaliz sonu ek doz ayarlaması yapılmalı
ilacın yarılanma ömrü vd ile doğru, ilacın total klerensi ile ters orantılı
akut tübüler nekroz
aminoglikozit
amfoterisin B
akut glomerülonefrit
ampisilin
rifampin
tübüllerde ilaç kristalizasyonu
sülfonamidler
asiklovir
akut allerjik interstisyel nefrit
beta laktamlar
florokinolonlar
vankomisin
sülfonamidler
tetrasiklinler
makrolidler
rifampisin
nefrotoksisite riskini arttıran faktörler
böbrek hastalığı
>60 yaş
başka nefrotoksik ilaç kullanımı
dehidratasyon
DM
kalp yetmezliği, hipotansiyon
hepatik yetmezlik
sepsis
renal arter stenozunda (GFR zaten az) ACE inhibitörleri veya ARB
KONTRENDİKE!!
hipovolemi durumunda Perfüzyon PGI2 ile sağlanır
NSAİ, PGI2 sentezini engeller
analjezik nefropatisi öncelikle renal medullaya zarar verir
lityum ise distal tübülde hasar oluşturur
medullada ve distal tübülde oluşan hasarlar böbreğin asit idrar yapabilme yeteneğini azaltır
interstisyel nefrit yapan ilaçlar
ferasetin (analjezik nefropatisi nedeniyle piyasadan çekildi)
ağır metallerden kurşun
penisilinler yapabilir
vankomisin
akut interstisyel nefritte ilacın kesilmesine rağmen 3-7 gün içinde böbrek fonksiyonlarında anlamlı düzelme başlamaz ise
immünsüpresif tedavi kullanılabilir (kortikosteroid efektif bir tedavi seçeceği)
nefrotik sendrom yapabilenler
au tuzları
ketoprofen
fenindion
penisilamin
kaptopril
probenisid
nefrotoksik antibiyotikler
AG (en çok nefrotoksik, streptomisin az toksik)
vankomisin
amfoterisin B
kolistin
penisilin..
penisiline bağlı nefrotoksisitenin en iyi bilinen şekli akut interstisyel nefrittir
sebepler:
-akut veya gecmikmiş hipersensitivite
-normal renal yapılara karşı oluşmuş antikorlar
-penisilin derivelerinden elde edilen hastene karşı oluşmuş antikorlra
NSAİD nefrotoksisitesi;
akut böbrek yetmezliği
prostaglandin inhibisonu, renal vc
NSAİD nefrotoksisitesi;
interstisyel nefrit
sıklıkla ağır proteinüri oluşturur
iyileşme haftalar, aylar sürebilir
NSAİD nefrotoksisitesi;
hiperkalemi
hiporeninemik hipoaldosteronizm ve GFR’de azalma ile oluşur
NSAİD nefrotoksisitesi;
sodyum ve su retansiyonu
prostaglandin azalmasına bağlı antinatriüretik ve vazopressin etkisindeki artışla oluşur
NSAİD nefrotoksisitesi;
hipertansiyon
normotansiflere göre hipertansif hastalardaki artış daha belirgindir
antineoplastik ajanların nefrotoksik etkileri;
sispilatin
siklofosfamid
streptozocin
metotreksat
sispilatin toksik etki türü
tübülointerstisyel nefritis, sıklıkla akut renal yetmezlik (nadiren irreversable)
siklofosfamid
distal tübüle etkileri yoluyla hiponatremi yapabilir
hemorajik sistite neden olabilir
streptozosin
nitrosourea grubundan
hastaların %65’inde renal disfonksiyona neden olur
TİN’e sekonder akut renal yetmezliğe neden olur
metotreksat
volüm ekspansiyonu nefrotoksik riski azaltır
direkt tübüler hasar yapabilir
nonoligürik akut renal yetmezlikle ilişkilidir
radyokontrast ilaçlara bağlı nefrotoksisite
ortalama %3 olguda
nonoligürik ABY daha yaygındır
çoğunlukla diyaliz tedavisi gerekmez (DM ve renal yetmezlik hariç)
başlangıç serum kreatinin 3mg’dan yüksekse diyaliz
Radyokontrast uygulama öncesi ve sırasında overhidratasyon:
-saline solüsyonu (öncesi)
-mannitol ve furosemide ile diürezin zorlanması (uygulama sırasında)
böbrekler üzerinde indirekt biyokimyasal etkiler oluşturan ilaçlar
sitotoksik ve ürikozürik ilaçlar tübüllerde ürat çökelmesine
kalsiferol hiperkalsemi oluşturarak böbreklerde kireç taşı çökelmesine
diüretik ve laksatiflerin kullanımı Na ve K azalmasına sekonder olarak tübül hasarı oluşturabilir
antikoagülan kullanımı böbreklerde kanama oluşturabilir
