multiple endokrin neoplaziler -fahri hoca Flashcards
bir hastada birden fazla endokrin organın (en az 2, bazen 3-4) hiperfonksiyonları ile giden, sık rastlanmamasına rağmen herediter özellik göstermelerinden dolayı önem arz eden hastalık grupları
MEN’lerdeki tümoronogeneziste çok farklı mekanizmaların etkili olduğu öne sürülmektedir
ileri sürülen mekanizmalar:
1) olaya sebep olan hücrelerin başlangıçtan itibaren neoplastik özellikler taşıması ve ilerde tümöre sebep olması
2) bu sendromlardaki olayın histolojik olarak önce hiperplazi, sonra adenom ve daha sonra da farklı etkilerle bazılarında karsinoma dönüşmesi
3) hiperplazi gelişmesi muhtelemen multisentrik nedenlere bağlıdır ve bunlara bağlı olarak tümör odağı tek bir klondan gelişir
4) bütün bu sendromlar otozomal dominant geçiş gösterir
MEN Tip 1 özellikleri
otozomal dominant geçiş gösterir
tümör suprese edici genlerde inaktive edici mutasyonlar saptanmıştır
çalışmalarda MENİN genini kodlayan proteinlerde mutasyon ve azalma gösterilmiştir
komponentlerin hepsi aynı anda ortaya çıkmayabilir
genel popülasyonda sıklığı 1/30.000
MEN Tip 1’deki primer hiperparatiroiinin özellikleri
MEN Tip 1’deki en sık görülen bozukluktur
asemptomatik hiperkalsemi, nefrolitiyazis, osteitis fibroza sistika ve/veya hiperkalsemiye bağlı semptomlarla ortaya çıkar (poliüri, polidipsi, konstipasyon) ve nadiren de peptik ülserle klinik verir
klinik ve hiperkalsemi PTH seviyesi ile orantılıdır
MEN Tip 1’deki PHP’nin özellikleri
PHP’nin en önemli özelliği multiglandüler olması ve adenom ya da hiperplazi şeklinde görülmesidir
tedavide etkilenen büyün paratiroidler çıkarılmalıdır ancak izole vakalardan ayrım zordur
op öncesi cerrah mutlaka uyarılmalı
MEN Tip 1’de pankreatik tümörler
gastrin, insülin, glukagon, VİP, pankreatik polipeptit, somatostatin salgılayabilirler
klinik tablo salgılanan hormona göredir
en sık görülen gastrin sekreteri eden tümöre bağlı Zollinger-Ellison sendromudur (non beta hücreli adacık tümörü)
tekrarlayan peptik ülser, gastrin yüksekliği
kronik-tekrarlayan diyare ve steatore görülür
insülinoma vakaların yaklaşık 1/4’ünde görülür, 1/10’da gastrinoma ile birlikte görülür
insülinomaların çoğu multiple ve küçüktür
VİPOMA ve somatostatinoma MEN 1’de genellikle klinik bulgu vermez, nadir görülür
MEN Tip’deki hipofizer tümörlerin özellikleri
hipofiz adenomlarının genellikle multisentrik olması önemli özelliğidir
tümör gelişmesinde lokal neoplastik transformasyonda genetik faktörlerin etkisi ve spesifik hücrelerin büyümesinde hipotalamik RH’ların ektopik yapımı rol oynar
prolaktinomalar en sık rastlanan tümörlerdir ve genellikle makroadenom olup tedavilere dirençlidir, agresif gidişlidir
Cushinge yol açan hipofizer tümörlerde cerrahi genellikle yetersizdir (invazif)
MEN 2 A (MEN 2: Sipple Sendromu)
medüller tiroid karsinomu %90-100
hiperparatiroidizm %20-30
feokromasitoma %50
MEN II A varyantları:
MEN II A + Kutanöz liken amiloidozis
MEN IIA (veya FMTK) + Hirschsbrung hastalığı
İzole Familyal MTK (MEN2C)
MEN II B (MEN III)
multiple mukozal nöronlar %98
medüller tiroid karsinomu %90-100
marfanoid görünüm %95
feokromasitoma %40-50
paratiroid patolojisi yok
megakolon
kornea sinir bozuklukları
birlikte olan anormallikler
MEN 2 özellikleri
otozomal dominant geçişli
RET proton onkogenlerde aktive edici mutasyonlar saptanmıştır
genetik inceleme ile saptanan vakalarda periyodik olarak klinik, biyokimyasal ve radyolojik incelemeler yapılmalıdır
MEN 2’deki MTK’nın özellikleri
parafolliküler C hücrelerinde neoplazm (veya hiperplazi vardır)
hiperplazi -> nodüler hiperplazi -> mikroskopik MTK -> aşikar MTK
en önemli özelliği patolojinin multisentrik olması ve her iki lobda lezyon bulunması
yüksek kalsitonin seviyeleri en önemli ve prognostik özelliğidir
1cmden büyük tümörlerde genellikle lenf nodu metastazı vardır
kalsitoninden başka somatostatin, kalsitonin gen releated peptit, kromogranin A, POMC, TRH, GRP, VIP, nörotensin, substance P, CEA, histaminaz, CRH gibi peptit ve hormonlar da salgılanır
MEN 2’Deki feokromasitomanın özellikleri
tek taraflı veya bilateral olabilir
(hiperplastik kromaffin hücre hiperplazisi şeklinde bulunabilir)
adrenal kapsülün kromaffin hücrelerle invazyonu olmasına rağmen metastaz nadirdir
malign feokromasitoma bulunması çok nadir
MEN 2’deki multiple mukozal nöromlar
ganglionöromlar dil-dudaktan itibaren GİS’in her yerinde bulunur
GİS’te obstrüksiyon, dilatasyon, diyare, kolik olabilir
MEN IIB’nin en sık görülen komponentidir
hastalarda ayrıca şiş görünüşlü dudaklar ve yumuşak doku artışının sebep olduğu prognatizm vardır
dev nöronlar, nöroblastomlar ve/veya yaygın kahverengi lekeler de olabilir
MEN IV
paratiroid adenomu
pitüiter adenomlar
reprodüktif organ tümörleri:
testis ca, nöroendokrin tümörler, servikal ca vb
adrenal-renal tümörler
Von Hippel-Lindau Hastalığı
otozomal dominant geçişli neoplastik sendromlarla karakterizedir
-SSS’nde hemanjioblastomlar
-retinal anjioma
-renal cell karsinoma
-visseral kistler
-feokromasitoma
-pankreas adacık hücre tümörleri
Neurofibromatozis Tip 1
ciltte kafeola lekeleri
feokromasitoma
hiperparatiroidizm
somatostatin salgılayan nöroendokrin tümör
MTK
sinir tümörleri (optik-hipotalamik)
Carney Kompleksi
kalpte miksoma
ciltte, memede nokta şeklinde pigmentasyon
testiküler, adrenal (kortikal) tümörler
GH salgılayan hipofiz tümörleri
periferal sinir shwannomaları
