östrojenelr, progestinler ve antagonistleri Flashcards
doğal östojenlerin başlıcaları estradiol, östron ve östrioldür
östrojen hormonlar plazmada albümine ve SHBG’e büyük ölçüde bağlanırlar
estradiol, östron ve östriol; kc’de sülfürik asit ve glukuronik asidle conjugue edilerek inaktif duruma getirilirler
bu konjugatların bir kısmı safra içinde itrah edilir, enterohepatik siklusa girerler
ÖR sitoplazmada bulunur
puberte sırasında dişi genital kanalındaki yapıların gelişip büyümesi
uterusun büyümesi
uterus düz kas hücrelerinde proliferasyon
siklusun ortasında cıvık ve yapışkan bir mukus salgılanması
vajinada epitelin kalınlaşması
memelerin büyümesi
vulvanın dış dudaklarında ve pubiste kıllanma
kalçalarda ve uyluklarda yağ toplanması
cildin ince kalması
östrojen fizyolojik ve farmakolojik etkileri;
büyümenin hızlanması
puberte sırasında kızlarda uzun kemiklerde GH yanında kısmen östrojenlerin etkisine bağlıdır
östrojen fizyolojik ve farmakolojik etkileri;
kemikler üzerinde etkileri
östrojenler kemik matriksine Ca çökmesi için gereklidirler
bu etki kemik dokusunda PTH’u antagonize etmelerine bağlı olabilir
östrojen fizyolojik ve farmakolojik etkileri;
metabolik etkileri
Antiaterosklerotik HDL ve VLDL’nin sentezini ve plazma düzeyini arttırırlar
Aterojenik nitelikli olan LDL sentezini ve onun plazma düzeyini azaltırlar
Plazmanın genel kolesterol düzeyini düşürürler
Hücrelerde protein sentezini arttırırlar yani anabolik etki gösterirler
Kc’de çeşitli hormonları plazmada taşıyan alfa ve beta globulinlerin ve anjiotensinojenin sentezini arttırırlar
Kc’de Faktör II, VII, IX ve X gibi koagülasyon faktörlerinin sentezini arttırırlar
Antitrombin III sentezini azaltırlar
Hücrelerde antiinsülinik etkileri nedeniyle glukoz utilizasyonunu inhibe ederler
Böbrek tubuluslarına Na ve su reabsorbsiyonunu arttırırlar
Böbreklerde renin sentezini arttırabilirler
östrojen fizyolojik ve farmakolojik etki;
hiperpigmentasyon
vulva ve meme başları ile çevresinde ve gebelik sırasında yüzde hiperpigmentasyon yapar
östrojen fizyolojik ve farmakolojik etki;
kanserojen etki
uzun süre östrojenlerle tedavi edilen hastalarda meme ve endometriyum kanserleri, selim hepatik adenoma ve primer kc kanseri insidansında artma olur
östrojen fizyolojik ve farmakolojik etki;
antiandrojenik etki
erişkin erkeklerde yeterli bir süre östrojen verilmesi testislerde atrofi yapar
memelerde büyüme, yağ dağılımında kadınlara özgü değişmeye ve metabolik etkilere neden olabilirler
sesin incelmesine yol açabilirler
östrojen fizyolojik ve farmakolojik etki;
hipotalamus ve hipofize etki (antigonadotropik etki)
dışardan östrojen ilaçların verilmesi sonucu hipotalamustan GnRH ve hipofizden gonadotropinlerin salgılanması suprese edilir
östrojen ve prosgesteron arasındaki etkileşme
projesteronun uterus üzerindeki etkileri için ortamda östrojen bulunmasına gerek vardır
estradiol ve diğer doğal östrojenler
estradiol esterleri:
östradiol valerat, estradiol sipionat, östradiol dipropiyonat, östradiol benzoat
sentetik östrojenler
Etinil Östradiol*: oral kullanılan östrojenler içinde en etkili olan
Mestranol: edinil östradiolün 3-metil türevidir. en önemli kullanılış yeri oral kontraseptif preperatlarıdır
Tibolon: zayıf projestajenik, östrojenik ve androjenik etkinliği vardır. postmenopozal sendromun sıcak basması, terleme ve baş ağrısı gibi semptomlarını düzeltmek ve osteoporoz gelişimini önlemek için oral verilir**
steroid olmayan sentetik östrojenler
Dietilstilbestrol: en fazla denenmiş ilaç
oral ve parenteral olarak uygulanır
gebeler kullandığında kız çocuklarda vajinal adenosis yapabilir
kombine östrojen ve projestin preperatları
-oral kontraseptif olarak kullanılanlar
-hormon replasman tedavisi için kullanılanlar
-farmakolojik dozda östrojen ve projestin tedavisi içerenler
östrojenlerin kullanıldığı başlıca tıbbi durumlar
oral kontrasepsiyon: etinil östradiol ve mestranol
menopozal ve postmenopozal bozukluklara karşı hormon replasman tedavisi
amenore
dismenore
kız çocukların aberrant büyüme durumları
hirşutizm
disfonksiyonel uterus kanamaları
östrojen ilaçların yan tesirleri
en sık görülen bulantı
aşırı dozda verildiklerinde kusma ve diyare de oluşabilir
uzun süren östrojen tedavisi; endometriyum hiperplazisi ve aşırı kanamalara neden olur
kanserojen etkileri de vardır
kc fonk yetmezliği olan hastalarda yetmezliği arttırabilirler
su ve tuz retansiyonu nedeniyle HT ve kalp yetmezliğini şiddetlendirebilirler
migren ve epilepsi nöbetlerini sıklaştırabilirler
Teratojenik etki potansiyelleri var
östrojen ilaçların kontrendikasyonları
endometriyum kanseri ve premenopozal dönemdeki meme kanseri olguları
tromboembolik hastalık geçirenlerde
kc yetmezliği
porfirialı hastalarda (hem sentezini bozar, şiddetlendirir)
gebelik
HT ve migreni şiddetlendirdiklerinden bu hastalıklarda kullanılmaları genellikle kontrendikedir
antiöstrojenik ilaçlar
klomifen sitrat
aromataz inhibitörleri
tamoksifen
raloksifen
klomifen sitrat
hipotalamustaki östrojen reseptörlerini bloke ederek östrojen hormonların, GnRH salgılanması üzerindeki frenleyici etkisini kaldırır
ön hipofizden aşırı miktarda LH ve FSH salgılanması overlerin aşırı stimülasyonuna neden olur
infertil kadınlarda ovülasyonu indüklemek için kullanılır
aromataz inhibitörleri
Formestan ve eksemestan aromataz inhibitor olarak kullanılır
Anastrozal ve letrozol non-steroidal selektif aromataz inhibitörleridir
östrojen sentezi sırasında androsteedionun östrona ve testosteronun östradiole dönüşümünü katalize eden aromataz enzimini inhibe eden ilaçlar kadınlarda östrojen oluşumunu azaltırlar
ilerlemiş meme kanseri ve metastaz tedavisinde tamoksifen alternatifi olarak terapötik değeri var
tamoksifen
hedef hücrelerdeki östrojen reseptörlerini bloke ederek östrojenin etkilerini antagonize eder
Gerçekte parsiyel agonisttir
amenore veya anovulatuvar menstrüel siklus nedeniyle kısır olan kadınların tedavisinde, östrojen reseptörü-pozitif metastazlı meme kanseri olgularında kullanılır
raloksifen
meme kanseri hücresinin çoğalmasını antiöstrojen etkisiyle inhibe eder
klinikte osteoporozun önlenmesi ve tedavisi için kullanılır
progestinler
günümüzde projestin, progesteron benzeri etki yapan sentetik steroidal ilaçlar için genel ad olarak kullanılır
progesteron kc’de önemli ölçüde ilk geçiş eliminasyonuna uğrar
*plazmada kısmen transkortine bağlanmış olarak bulunur
başlıca metaboliti pregnandiol
projestinlerin, östrojenlerin etkinliğini azaltması başlıca üç nedene dayanır
-hedef hücrelerde östrojen reseptör sentezini azaltırlar
-östradiolün östrona dönüşümünü kolaylaştırırlar
-östrojenlerin biyolojik etkinliği olmayan östrojen sülfat metabolitlerine dönüşümünü hızlandırırlar
progestinlerin hipotalamus ve ön hipofize etkileri
progesteron ve sentetik projestinler suprafizyolojik dozlarda ön hipofizde LH sentezini ve salgılanmasını azaltırlar, ovülasyonu suprese edebilirler
progestinlerin uterusa etkileri
siklus ortasında progesteronun fazla salgılanmaya başlaması, endometriyumda mitolik etkinliği suprese eder
progestinlerin overlere etkileri
ovülasyondan sonra overde progesteron salgılanması artar
sentetik projestinler ovülasyonu inhibe ederler, overlerde steroid sentezini azaltırlar
progestinlerin fallop borusuna etkileri
fallop borusunun motilitesini azaltır, östrojenler ise arttırır
progestinlerin memelere etkileri
östrojen ile sinerjizma halinde puberte sırasında memelerin gelişmesini ve gebelik sırasında memelerin süt bezlerinin gelişmesini sağlar
progestinlerin termojenik etkileri
yüksek dozda verildiklerinde vücut temperatürünü yükseltirler
progestinlerin natriüretik etkileri
böbrek tübuluslarında aldosteronu kısmen antagonize eder; natriüretik ve diüretik etki yapar
progestinlerin SSS etkileri
SSS depresyonu ve solunum stimülasyonu
projestinlerin çoğu östrojenlerle kombine edilerek oral kontrasepsiyon amacıyla kullanılırlar
progesteron ve türevleri:
-progesteron: oral alındığında kc ilk geçiş eliminasyonuna uğraması nedeniyle biyoyararlanımı düşük. im verilmeli
-medroksiprojesteron asetat (MPA): kontraseptif olarak, endometriyal ve renal ca’da, meme ca’da kullanılır
-Jestonoron kaproat: endometriyum, prostat ve ilerlemiş meme kanseri ve prostat adenomunda kullanılır
testosteron türevi sentetik projestinler
Noretindron: kontraseptif olarak kullanılır
Didrojesteron: dismenore ve premenstürel gerginlik tedavisinde
Alilestrenol, noretinodrel, linestrenol ve etinodiol diasetat: oral kontraseptiflere katılırlar
Norjestrel ve levanorjestrel: oral kontraseptif müstahzarlarına katılırlar. gravimetrik gücü öncekilerden yüksek olduğundan 2. kuşak projestinler denir
Dezojestrel: gravimetrik gücü çok yüksek
Jestoden: gravimetrik olarak en güçlü sentetik projestin. antiöstrojenik ve minimal derecede androjenik/anabolik etkinlik gösterir. 3. kuşak
progestin ilaçların kullanışı
oral kontrasepsiyon
disfonksiyonel kanamalar
dismenore
endometriyoz
habitüel aborsiyon veya düşük tehdidi
kız çocuklarında bünyesel erken puberte
premenstürel gerginlik
endometriyum ca
antiandrojen olarak kullanım
anabolik steroid olarak kullanım
hiperventilasyon
teşhis amacıyla kullanım
progestin ilaçların yan tesirleri
akne
saçlarda yağlanma ve memelerde duyarlılık
kadınlarda hirşutizm
uzun süre ve yüksek dozda verilirlerse aterosklerotik değişmeleri hızlandırırlar
gebelerde ilk dört ay içinde kullanılmamalı
antiprogesteron ilaçlar
mifepriston:
progesteron reseptörlerini bloke ederler
glukokortikoid reseptörlerine de bağlanır
menstrüel siklusun luteal döneminde verildiğinde endometriyum üzerindeki progesteron etkinliğini yok ederek menstrüasyonu başlatır
menstrüasyon gününü geçirmiş kadınlar tarafından alınarak kontraseptif olarak kullanılır
