VO 11.3 Genetische counseling Flashcards
Wat is de frequentie en wat zijn de klinische kenmerken van de ziekte van Huntington?
Frequentie: De ziekte komt voor bij 1:11.000-14.000 mensen in Nederland. Er komen ongeveer 60 patiënten per jaar met deze ziekte bij.
Klinisch beeld: De voornaamste kenmerken van de ziekte zijn ongewilde, soms sierlijk uitziende bewegingen – chorea geheten -, psychische veranderingen en dementie. In de latere fase van de ziekte vermagert de patiënt, vertragen de bewegingen en worden de spieren stijver, waardoor de patiënt een sterke gelijkenis met een Parkinson patiënt kan vertonen.
Op welke leeftijd komt de ziekte van Huntington tot uiting?
De gemiddelde leeftijd waarop de ziekteverschijnselen (ongewilde bewegingen) beginnen is veertig jaar en de gemiddelde ziekteduur is zeventien jaar. Bij 6% van de patiënten treden de eerste symptomen al vóór het 20e levensjaar op; bij 23% pas na het 50e levensjaar.
Hoe erft Huntington over?
De ziekte van Huntington is een zogenaamde autosomaal dominant overervende trinucleotide expansie aandoening. Het Huntington-gen (op chromosoom 4) bevat in het eerste exon een repeat van de basen C, A en G. Normaal gesproken is deze repeat kleiner dan 27 CAG´s. Bij een repeat-lengte van 27-35 CAG´s spreken we van een premutatie, niet leidend tot de ziekte, maar wel predisponerend voor verdere verlenging in de volgende generatie. Bij een repeat-lengte van 36-39 CAG´s spreken we van een verminderde penetrantie allel; er zijn mildere verschijnselen van de ziekte en de progressie verloopt trager. Bij 40 of meer CAG´s spreken we van een volle mutatie en zal de ziekte zich openbaren; wanneer is echter niet exact te voorspellen, alhoewel er wel een bepaalde relatie is tussen het aantal CAG´s en de leeftijd waarop de eerste verschijnselen optreden. De repeat-lengte bepaald 55-75% van de variatie in “the age of onset”. Er zijn ook andere modifiers. Van vader op kind expandeert de repeat meer dan van moeder op kind.
Welke repeats zie je verlengd bij Huntington, Fragiele-X of Dystrophia myotonica?
DM: CTG
FraX: CGG
Huntington: CAG
Wat is de frequentie van fragiele X en wat is het klinische beeld passende bij fragiele X?
Frequentie: Het syndroom komt voor bij 1 : 4000 mannen en bij 1 : 8000 vrouwen. In Nederland worden ongeveer 25 jongens en 15 meisjes per jaar met dit syndroom geboren.
Klinisch beeld bij mannen: Het Fragiele X syndroom is een vorm van geslachtsgebonden mentale retardatie. Naast de achterstand in verstandelijke ontwikkeling komen zowel lichamelijke kenmerken als gedragskenmerken voor. De gedragskenmerken zijn in het algemeen al op jonge leeftijd aanwezig; de lichamelijke kenmerken worden geleidelijk aan met het toenemen van de leeftijd duidelijker. De opvallende gedragskenmerken kunnen zijn: het fladderen met de handen, bijten in de handen, afweer van lichamelijk contact, verminderd oogcontact, hyperactiviteit en het steeds herhalen van dezelfde woorden of zinnen.Als lichamelijke kenmerken zien we bij de patiënten een lang gelaat met grote afstaande oren, een grote onderkaak, een hoog gehemelte, te weinig ruimte voor de tanden, overstrekbaarheid van het gewricht tussen vingers en handpalm, viervingerlijn, platvoeten, scoliose en pectus excavatum. Na de puberteit neemt de grootte van de testikels abnormaal sterk toe (macro-orchidisme).
Wat is het gevolg van een premutatie van het FraX en wat is het gevolg van een volle mutatie FraX bij vrouwen?
Ongeveer 50% van de vrouwen met een volle mutatie hebben leer- en ontwikkelingsproblemen. Vrouwen met een premutatie hebben 20% kan op premature ovarian insufficience (POI). Mannen met een premutatie kunnen (30%) op latere leeftijd (50+) een intentietremor, cerbellaire ataxie, parkinsonisme en een perifere neuropatie ontwikkelen. Men noemt dit FXTAS (Fragile X associated tremor/ataxia syndrome).
