Bio - Extra H1 - biomoleculen of organische verbindingen (deel 1: tem vetten) Flashcards
1
Q
Wat voor verbindingen is het grootste deel van de biomoleculen?
A
koolstofverbindingen
2
Q
Waarom is het element koolstof uniek hier?
A
Omdat het met de meeste andere elementen kan binden waardoor er oneindig veel koolstofverbindingen ontstaan, variërend van kleine eenvoudige onvertakte ketens tot heel grote, vertakte of cyclische ketens.
3
Q
Wat zijn de 6 belangrijkste functionele groepen in biomoleculen?
A
- hydroxyl (-OH)
- amine (-NH2)
- fosfaat (-PO4(2-))
- methyl (-CH3)
- carboxyl (-COOH)
- ketongroep (-CO-)
4
Q
Op welke 4 manieren kunnen we koolstofverbindingen weergeven?
A
- rechte keten
- vertakte keten
- onverzadigde keten
- cyclische keten
5
Q
Hoe ontstaan sachariden?
A
uit anorganische verbindingen dmv fotosynthese
6
Q
Uit wat zijn sachariden opgebouwd?
A
uit C, H en O-atomen
7
Q
Wat zijn sachariden?
A
suikers/kolhydraten
8
Q
Zijn alle monosachariden enkelvoudig of meervoudig?
A
enkelvoudig
9
Q
Wat voor structuur hebben sachariden?
A
een ringstructuur met 5 of 6 koolstofatomen
10
Q
Wat zijn de functies van sachariden? (3)
A
- energiebron
- reservestof voor planten (zetmeel) en dieren (glycogeen)
- bouwsteen celwand bij planten (cellulose) en genetisch materiaal (DNA en RNA)
11
Q
Welke 4 onderverdelingen van de sachariden heb je? Hoeveel mono’s hebben ze?
A
- monosachariden
- di- (2 mono’s)
- oligo- (meer dan 2, max 10)
- poly- (meer dan 10)
12
Q
In wat kan je de monosachariden onderverdelen?
A
in de pentosen met 5 C-atomen en de hexosen met 6 C-atomen.
13
Q
Wat is de brutoformule van de pentose ribose?
A
C5 H10 O5
14
Q
Is ribose een belangrijk component van DNA of RNA?
A
RNA
15
Q
Wat is de brutoformule van de pentose desoxyribose?
A
C5 H10 O4
16
Q
Is desoxyribose een belangrijk component van DNA of RNA?
A
DNA
17
Q
Uit hoeveel C-atomen bestaan hexosen?
A
6
18
Q
Wat is de brutoformule van hexosen?
A
steeds C6 H12 O6 (-> zijn dus ook isomeren van elkaar)
19
Q
Wat zijn isomeren?
A
stoffen met dezelfde brutoformule, maar een andere strucutuur
20
Q
Wat is de bekendste monosacharide?
A
glucose of ook wel dextrose of druivensuiker genoemd
21
Q
Wat is de belangrijkste functie van glucose?
A
belangrijkste energiebron voor levende organismen en de enige energiebron die door onze hersenen gebruikt kan worden.
22
Q
Wat is een eerste isomeer bij hexosen?
A
galactose
23
Q
Waar komt galactose in voor?
A
in melkproducten en in vetachtige stoffen in het zenuw- en hersenweefsel.
24
Q
Wat is een tweede isomeer bij hexosen?
A
fructose of vruchtensuiker
25
Waarom wordt fructose eerder gebruikt als zoetstof ipv glucose?
Omdat het 2 keer zo zoet is als glucose.
26
Wat zijn de belangrijkste natuurlijke bronnen van fructose?
honing en fruit
27
Wat zijn invertsuikers?
hydrolyse van sacharose met vorming van glucose en fructose
28
Uit wat zijn disachariden opgebouwd?
2 monosachariden die via een condensatiereactie aan elkaar binden.
29
Geef de condensatiereactie tussen 2 mono's weer met de brutoformules.
C6H12O6 + C6H12O6 -> C12H22O11 + H2O
30
Wat wordt glucose + frucotse?
sacharose + water
31
Wat wordt glucose + galactose?
lactose + water
32
Wat wordt glucose + glucose?
maltose + water
33
synoniem sucrose
tafelsuiker
34
Uit wat is sucrose opgebouwd?
molecule glucose en fructose
35
Waar komt sucrose in hoge concentratie voor?
In planten voor het transport van suikers
suikerriet en suikerbiet en rietsuiker
36
synoniem maltose
moutsuiker
37
Uit wat is maltose opgebouwd?
uit 2 moleculen glucose
38
Waar wordt maltose bij gebruikt? (2)
- het brouwen van bier: daar zetten gisten maltose om in alcohol en koolzuurgas
- afbraakproduct van zetmeel en glycogeen
39
Waar komt maltose voor?
in kiemende zaden
40
synoniem lactose
melksuiker
41
Uit wat is lactose opgebouwd?
molecule galactose en glucose
42
Waar komt lactose voor?
in de melk van zoogdieren
43
Door wat wordt lactose afgebroken?
lactase
44
Is een lactose-allergie hetzelfde als een koemelkallergie
nee
45
Is galactose aanwezig bij planten?
nee
46
Wat zijn ogliosachariden?
Meervoudige suikers die bestaan uit 3 tot 10 monosachariden, waarvan glucose de meest voorkomende is.
47
Wat zijn de eigenschappen van ogliosachariden (2)
- vaak smaakloos
- lossen bijna niet op in water
48
Waar komen ogliosachariden voor?
in groenten, tarwe en melkproducten
49
behoren ogliosachariden tot de snelle of trage suikers?
trage
-> specifieke micro-organismen nodig voor de afbraak
50
Wat is een voorbeeld van dat ogliosachariden trage suikers zijn en specifieke micro-organismen nodig heeft voor de afbraak?
raffinose: galactose + glucose + fructose
51
Uit wat zijn polysachariden opgebouwd?
- 10 tot duizenden monosachariden
- kan dezelfde soort zijn of andere
52
Wat is de belangrijkste polysacharide in planten?
zetmeel: mengsel van amylose en amylopectine
53
Wat is amylose?
een lange, onvertakte keten van honderden glucosemoleculen met een spiraalvorm.
54
Wat is amlopectine?
Een grote vertakte molecule met vele verschillende ketens die duizenden tot een miljoen glucosemoleculen bevatten.
55
Welke 4 polysachariden hebben we gezien?
- zetmeel
- glycogeen
- cellulose
- chitine
56
Waar komt zetmeel in voor?
in zaden, wortels, bollen (aardappelen)
57
Uit wat is zetmeel opgebouwd?
2 moleculen: amylose en amylopectine:
- 20% amylose: onvertakt
- 80% amylopectine: vertakt
58
Voor wat is glycogeen bij dieren gebruikt/handig?
reservekoolhydraat
- spieren: fysieke inspanning
- lever: bloedsuikerspiegel
59
Wat voor een glucose in cellulose?
beta glucose
60
Uit wat is cellulose opgebouwd?
lineaire ketens verbonden door waterstofbruggen
61
Wat is cellulose?
celwand plantaardige cellen + onverteerbaar voor meeste dieren (uitz schimmels, bacteriën en koe)
62
Hoe is chitine opgebouwd?
zoals cellulose, maar dan met een stikstofhoudende functionele groep op elke glucosemolecule
63
Waar komt chitine in voor?
- exoskelet geleedpotigen
- celwand schimmels
64
Zijn alle polysachariden opgebouwd uit glucose? Zo niet welke?
Nee, inuline is opgebouwd uit fructose.
65
Wat zijn lipiden?
vetten en een heterogene groep van biomoleculen die sterk verschillen in bouw.
66
Welk gemeenschappelijk kenmerk hebben de moleculen van lipiden?
apolaire karakter
67
Wat is de basistructuur van vele lipiden?
glycerol of propaan 1,2,3-triol
68
Wat zijn lipiden?
vetten en oliën
69
Wat zijn de functies van lipiden? (7)
WEBBIRO
- waterafstotende eigenschappen verlenen (wassen)
- energiebron
- bestanddeel van het celmembraan (fosfolipiden)
- beschermen organen en gewrichten
- isolatie
- reservestof voor dieren en planten
- oplosmiddel vitamines
70
Wat is de eenvoudigste soort van lipiden?
enkelvoudige lipiden
71
Wat is er eigen aan de enkelvoudige lipiden?
Dat alle restgroepen altijd van dezelfde aard zijn.
bv triglyceriden: 3 vetzuren als restgroep
72
Wat zijn vetzuren?
Lange apolaire koolstofketens met aanhet uiteinde een carboxylgroep.
-> bevatten meestal een even aantal koolstofatomen tussen 14 en 20 waaraan waterstofatomen gebonden zijn
73
Wat zijn verzadigde vetzuren?
Die bestaan uitsluitend uit enkelvoudige bindingen tussen de koolstofatomen.
Hebben ruimtelijk een rechte vorm
74
Wat zijn onverzadigde vetzuren?
- bevatten dubbele bindingen tussen de koolstofatomen
75
Hoeveel dubbele bindingen heeft een enkelvoudig onverzadigd vetzuur?
1
76
Hoe wordt een triglyceride gevormd?
Dan bindt glycerol met 3 vetzuren door middel van een condensatiereactie. Hierbij ontstaan er 3 moleculen water.
77
Welke triglyceriden zijn verzadigde vetten? (enk bindingen tussen C-atomen, rechte vorm)
tryglyceriden met rechte verzadigde vetzuurketens, die dicht op elkaar plakken.
78
Waar komen triglyceriden die verzadigde vetten zijn vooral in voor?
dierlijke vetten, bv. vet vlees of melk, bepaalde plantaardige oliën, bv kokosolie en cacaoboter, ...
79
Wat is de aggregatietoestand van verzadigde vetten bij kamertemp?
vast
80
Wat is de aggregatietoestand van onverzadigde vetten bij kamertemp?
vloeibaar
-> hebben hoog gehalte aan onverzadigde vetzuren die een Z-configuratie bevatten. Er ontstaat een ijlere structuur waardoor ze bij kamertemperatuur vloeibaar zijn.
81
Waar komen onverzadigde vetten vooral in voor?
plantaardige oliën zoals zonnebloem-, soja-, en olijfolie, maar ook in visoliën.
82
Waar ligt het smeltpunt van (on)verzadigde vetzuren?
verzadigd: hoog
onverzadigd: laag
83
Waar vinden we (on)verzadigde vetzuren vooral in het algemeen?
verzadigd: dieren (kokos)
onverzadigd: planten (en dieren)
84
Wat zijn glyceriden?
vetten en oliën
85
Wat zijn triglyceriden?
3 vetzuren
86
Hoe ziet de moleculaire structuur van fosfolipiden, de samengestelde lipiden, eruit?
Soort van een K
87
Hoe ziet de moleculaire structuur van enkele steroïden eruit (samengestelde lipiden)?
honinggraad in de vorm van _|-
88
Hoe zien fosfolipiden eruit met termen?
lijken op trygliceriden maar dan met 2 apolaire vetzuren die gebonden zijn aan de glycerolmolecule
89
Waar zijn samengestelde lipiden belangrijk?
bij de opbouw van membranen
90
Uit war bestaat de basisstructuur van alle steroïden?
uit 4 koolstofkringen die met verbonden zijn
91
Wat is de toepassing van steroïden bij dieren?
Daar vormt cholesterol een belangrijke basis voor de synthese van de meeste steroïde hormonen, vitamine D en galzuren.
92
Wat is de eerste grote groep steroïdhormonen?
de geslachtshormonen
- ingedeeld in 3 groepen:
1. oestrogeen
2. progestagenen
3. androgenen
93
Welke indeling van de steroïden hebben we nog buiten de geslachtshormonen?
corticosteroïden: cortisol
94
Wat is cortisol?
het stresshormoon dat mee in staat voor het immuunsysteem, vochthuishouding en urineproductie.
95
Wat zijn anabole steroïden?
- zowel natuurlijke als synthetische hormonen die behoren tot de groep van de androgenen.
- ze bevorderen de spiergroei en wordt gebruikt als doping
96
Wat is het bekendste anabole steroïde?
testosteron
97
Wat is het verschil tussen anabool en katabool?
opbouwende processen zijn anabool
afbraakprocessen zijn katabool
98
voorbeeld katabole steroïden
corticolsteroïden
99
Waar worden katabole steroïden gebruikt?
in verschillende medische toepassingen
100
Wat is een katalysator?
zorgt ervoor dat een proces vlotter verloopt.
101
Wat doet cortisone?
maakt de huid dun
102
Waarbij wordt een katalysator gebruikt?
bij het harden van oliën (onverzadigde vetzure) tot margarine (verzadigd) door een reactie met diwaterstof.
