Aardrijkskunde - T1 Kosmos (H1 en H2.1en.2)) Flashcards
Wat zijn sterrenbeelden?
verzamelingen van sterren die vanaf de aarde gezien een bepaalde vorm of figuur lijken te vormen.
Wat is de astronomie?
synoniem: sterrenkunde
= de wetenschap van alle fysische systemen die in het heelal buiten de aardse dampkring worden aangetroffen, zoals: sterren, sterrenstelsels, gas- en stofwolken, kometen, planten, enz.
Wat is de astrologie?
synoniem: sterrenwichelarij
= een term die wordt gebruikt om ideeën te beschrijven over veronderstelde verbanden tussen het lot van mensen en gebeurtenissen op aarde en de stand van hemellichamen.
Op welke manier beschouw wetenschappers de principes van astrologie?
als pseudowetenschap
Wat is het elektromagnetisch spectrum?
De sterren(zon) zenden energie uit. Die energie kan je uiteenrafelen in verschillende golflengtes.
Waar kunnen de elektromagnetische straling die door de zon en andere sterren wordt uitgezonden worden onderverdeeld op basis van hun golflengte?
in het elektromagnetische spectrum
Wat is het zichtbare licht in het elektromagnetische spectrum?
de straling waar je je het meest van bewust bent op aarde, omdat je ze in tegenstelling tot andere vormen van straling met het blote oog kunt zien.
Welke deel van de elektromagnetische straling bereikt het aardoppervlak?
het zichtbare licht, een deel van de infraroodstraling en een gedeelte van de microgolven en radiogolven
Wat zijn de stralingsvensters van het elektromagnetisch spectrum?
Het beperkte deel van de elektromagnetische straling die wel het aardoppervlak bereiken, bestaande uit: zichtbare licht, deel infraroodstraling en een gedeelte van de microgolven en radiogolven
Hoe noemen we de plek waar het zichtbare licht de aarde bereikt?
het optische venster
Hoe noemen we de plek in de atmosfeer waar radiogolven het aardoppervlak bereiken?
het radiovenster
Waar kunnen we optische telescopen vinden?
- in gebergten
- liefst in droge gebieden
Waarom vinden we optische telescopen vaak alleen maar in gebergten en droge gebieden? (3)
- bevolking is laag, dus weinig lichtvervuiling
- weinig kans op wolken
- atmosfeer dunner dus minder absorptie
Wat zijn radiotelescopen?
enorme antennes die worden gebruikt om elektromagnetische straling te ontvangen, voornamelijk korte radiogolven
Wat is het verschil tussen optische telescopen en radiotelescopen?
radiotelescopen werken onafhankelijk van licht- en wersomstandigheden
Wat is er zo handig aan ruimtetelescopen wanneer je ze vergelijkt met andere telescopen?
Ze werken onafhankelijk van licht- en weersomstandigheden en er is geen absorptie door de atmosfeer
Wat is de bekendste telescoop?
De Hubble Space Telescope
Wat was het doel van de Kepler-ruimtetelescoop van NASA?
planeten buiten ons zonnestelsel te ontdekken waar leven mogelijk is (zoektocht exoplaneten)
Welke telescoop werd er recent gelanceerd op 21 december 2021? Met wie was deze samenwerking?
De James Webb Space Telescope
-> samenwerking met NASA, ESA (Europa) en CSA (Canada)
betekenis HST
Hubble Space Telescope
betekenis ESA
European Space Agency
betekenis CSA
Canadian Space Agency
betekenis JWST
James Webb Space Telescope
Wat is er zo speciaal aan de JWST? (4)
- grote hoofdspiegel uit oa goud
- groot uitvouwbaar zonnescherm (mag niet warmer worden dan -223°C)
- neemt waar in het infraroodspectrum
- baan rond de zon (geen herstel mogelijk)
Wat zijn kunstmanen?
satellieten die rond de aarde of andere planeten draaien
-> kan bemand (bv ISS) of onbemand zijn
Wat zijn ruimtesondes?
Onbemande ruimtevaartuigen die worden gebruikt voor onderzoeksdoeleinden in het universum. Ze reizen naar een bepaald hemellichaam.
Welke ruimtesondes zijn buiten ons zonnestelsel gegaan en in welk jaar zijn ze gelanceerd?
Voyager 1 en 2 gelanceerd in 1977
Wanneer is er een ruimtesonde gelanceerd naar een ijsmaan van Jupiter, waar mogelijk buitenaards leven is?
14/10/2024
Som de satellietbanen op in de juiste volgorde van dichtste bij de aarde tot verder (3).
polaire baan - oblieke baan - geostationaire baan
Wat zijn de 4 kenmerken van satellieten met een polaire baan?
- vliegen over de polen
- vliegen laag (op 1000km) dus moeten hoge snelheid hebben
- vliegen per dag verschillende keren over de aarde
- geen constante informatie maar wel gedetailleerd
(verticaal)
Wat zijn de 4 kenmerken van satellieten met een geostationaire baan?
- in evenaarsvlak
- hoeksnelheid : hoeksnelheid van de aarde (360°/24u)
- trage snelheid dus moeten ze hoog vliegen op 36 000km
- constante informatie maar iet gedetailleerd
(horizontaal)
Wat zijn de 4 kenmerken van satellieten met een oblieke baan?
- vliegt niet over de Noord- en Zuidpool
- invalshoek van het licht altijd gelijk
- satellieten bevinden zich altijd boven een belicht deel van de aarde
- omwenteling duurt 101 minuten
(schuine helling)
betekenis GEO
geostationaire baan
betekenis HEO
oblieke baan
betekenis LEO
polaire baan
Wat zijn spin-offs?
afgeleide toepassingen die hun oorsprong vinden in de ruimtevaart en nu alomtegenwoordig zijn
Welke 5 satellieten zijn er?
- communicatiesatellieten
- weersatellieten
- navigatiesatellieten
- spionagesatellieten
- observatiesatellieten
Wat zijn de 5 nadelen van de ruimtevaart?
- de enorme kostprijs
- het gebrek aan duurzaamheid (dure eenmalig gebruikte raketten)
- niet altijd veilig
- niet goed voor het milieu (brandstofgebruik, kostbare grondstoffen, lanceerbasissen die natuurgebieden verstoren)
- probleem van ruimte-afval
Wat is de astronomische eenheid?
de gemiddelde afstand tussen de zon en de aarde
Hoe groot is de afstand tussen de zon en de aarde?
ongeveer 150 000 000km
Voor wat gebruiken we lichtjaren?
om afstanden tussen sterren uit te drukken
Wat is een lichtjaar?
geen tijdseenheid, maar de afstand die het licht in 1 jaar aflegt
Wat is de snelheid van het licht?
300 000 km/s
Hoeveel kilometer legt het licht af in 1 jaar?
snelheid(300 000km/s) x 60sec x 60min x 24u x 356,25 dagen
= 9 467 280 000 000km of 9,5.10(12) km
Hoeveel bedraagt de afstand tussen de aarde en de zon in tijd?
8min en 20s of dus 500s
Hoe bereken je de snelheid van een lichtjaar tussen hemellichamen?
afstand/tijd
Hoe bereken je de tijd die tussen hemellichamen zit?
afstand/snelheid
Wat is een zonnestelsel?
het geheel van planeten, asteroïden en kometen dat rond de zon draait
Hoe is het zonnestelsel ontstaan? (8)
- zon is ontstaan in een stof- en gasnevel in het heelal, de zonnenevel
- door zwaartekracht begon de stof- en gasnevel samen te trekken (gebeurde onregelmatig omdat de materie in de nevel niet gelijk verdeeld was)
- door onregelmatig samentrekkingen begon het geheel rond te draaien
- als gevolg van het draaien, werd de nevel afgeplat tot een schijf met een centrale bol
- centrale bol trok verder samen + van zodra temp en dichtheid hoog genoeg waren voor kernfusie ontstond er een nieuwe ster: de zon
- ondertussen klonterden verschillende materiedeeltjes in de platte schijf samen tot honderden beginnende planeten, de planetesimalen (protoplaneten).
- de straling van de zon blies alle lichtere elementen weg, waardoor de vaste klonters materie met elkaar botsten en de terrestrische planeten of rotsplaneten vormden
- de grote hoeveelheid gas in de buitenste zone vormde de grote gasplaneten, de gasreuzen
Hoe is de zon ontstaan?
in een stof- en gasnevel in het heelal, de zonnenevel
Wat is de zonnenevel?
een stof- en gasnevel in het heelal waarin oa de zon ontstaan is
Wat zijn de planetesimalen? + synoniem
honderden beginnende planeten die ontstaan uit het klonteren van verschillende materiedeeltjes in de platte schijf
= protoplaneten
Wat zijn de terrestrische planeten + synoniem?
vaste klonters materie die met elkaar botsen en zo gevormd werden tot de terrestrische planeten of rotsplaneten.
synoniem rotsplaneten
terrestrische planeten
Wat zijn de gasreuzen?
gasplaneten die gevormd werden door de grote hoeveelheid gas in de buitenste zone
Hoe werden de terrestrische of rotsplaneten gevormd?
Doordat de straling van de zon alle lichtere elementen wegblies waardoor de vaste klonters materie met elkaar botsten
Hoe ontstonden de gasreuzen?
Door de grote hoeveelheid gas in de buitenste zone werden ze gevormd
Wat is de fotosfeer?
Het zonneopervlak dat de zon haar witgele kleur geeft
Wat zijn zonnevlekken?
Vlekken op de zon waar de temperatuur ‘slechts’ 4000°C ipv 6000°C bedraagt.
-> de donkere vlekken op de zon
Wat is de chromosfeer?
de onderste laag van de atmosfeer van de zon en sluit aan bij de fotosfeer
Wat zijn protuberansen?
Door de hoge druk en temperatuur in de chromosfeer kan er zonnematerie vanuit de chromosfeer de ruimte in worden geslingerd = protuberansen
Waarom zijn protuberansen lusvormig?
Doordat de zwaartekracht van de zon de zonnematerie terug naar de zon toetrekt. De zonnevlekken zijn de in- en uitgangen van de zonnevlammen.
Wat is de zonnewind?
De stroom van geladen deeltjes of zonnematerie die ontsnapt van het oppervlak van de zon.
Wanneer wordt de corona van de zon zichtbaar?
Bij een totale zoneclips
Wat is de corona?
Het buitenste deel van de zonneatmosfeer en bestaat uit een gloed van hete en ijle gassen die een helderwitte kleur hebben
Uit welke 6 elementen die we gezien hebben is de zon opgebouwd?
- fotosfeer
- zonnevlekken
- chromosfeer
- protuberansen
- zonnewind
- de corona
Uit wat bestaat het planetenstelsel?
een ster (of meerdere) en de planeten die eromheen draaien
Hoe wordt ons eigen planetenstelsel genooemd?
het zonnestelsel
Wat zijn de 3 voorwaarden om van een planeet te spreken?
1) het object draait in een baan om de zon
2) het moet voldoende massa hebben om door de eigen zwaartekracht een bolvorm aan te nemen
3) het heeft het puin in zijn baan opgeruimd
Hoe heten planeten die niet aan de 3 voorwaarden van planeten voldoen?
dwergplaneten
Wat zijn manen?
hemellichamen die in een baan rond een planeet draaien
Hoeveel manen kunnen planeten hebben?
geen, 1 of meerdere
som de planeten en gordels op in de juiste volgorde (11)
Mijn vader at meestal jonge spruitjes uit Noorwegen
ZON
- Mercurius
- Venus
- Aarde
- Mars
- asteroïdengordel
- Jupiter
- Saturnus
- Uranus
- Neptunus
- Kuipergordel
- Oortwolk
Wat zijn planetoïden?
de gordel met brokstukken tussen Mars en Jupiter
Hoe komt het dat er dichter bij de zon alleen het zwaardere materiaal overblijft? Hoe heet dat?
Doordat een jonge zon gassen in de omgeving van de zon wegblaast. Daardoor zijn de planeten hier steniger en klein: terrestrische planeten.
Hoe komt het dat grotere en gasvormige planeten verder van de zon liggen? Hoe heten die?
Doordat verder van de zon de planeten het weggeblazen gas aantrekken: de gasreuzen
Wat is de Kuipergordel?
een zone tussen 30 en 100 AE met duizenden zeer kleine ijsplaneetjes. 4 daarvan worden ingedeeld bij de dwergplaneten (bv Pluto)
Wat is de Oortwolk?
- veronderstelde bolvormige stofgordel die bestaat uit overblijfselen van de nevel waaruit ons zonnestelsel is ontstaan.
- bevindt zich op 30 000 AE tot 100 000 AE van de zon
Wat zijn meteroïden?
brokstukken die afkomstig zijn van kometen of planetoïden en door de ruimte zweven
Uit wat bestaan meteroïden?
vast gesteente of ijzer
Wanneer ontstaan meteoren aka ‘vallende sterren’?
Wanneer meteoroïden de dampkring binnendringen
Wat is een meteoriet?
een meteoroïde die niet volledig verschroeid is in de atmosfeer en het aardoppervlak bereikt
Door de enorme impact van de inslag kan een inslagkrater ontstaan
Hoe groot is de kern van een komeet?
1 tot 10km groot
Uit wat bestaat een komeet?
ijs en stof
Hoe worden kometen nog wel genoemd?
als ‘vuile sneeuwbal’
Wat is de coma bij kometen?
Een wolk van gas en stof die zich uitstrekt tot 1 miljoen km rond de kern. De wolk ontstaat wanneer een komeet dicht bij de zon is en het ijs vervolgens sublimeert.
Hoeveel staarten hebben kometen? Welke?
2
- een witgele stofstaart doordat de stofdeeltjes het zonlicht weerkaatsen
- een blauwe plasmastaart die bestaat uit geladen deeltjes die door de zonnewind worden weggeblazen
Door war is de staart van een komeet altijd weggericht van de zon?
Door de zonnewind
