H8.2: Myelodysplastisch syndroom (MDS)

Question 1

MDS symptomen

Answer 1

• vermoeid
• bij geringe inspanning al vermoeid
• duizelig bij staan
• snel blauwe plekken

Question 2

LO bij pt MDS

Answer 2

• anemisch uiterlijk
• verspreid hematomen

Question 3

bij welke aandoeningen zie je een macrocytaire anemie?

Answer 3

• foliumzuur tekort
• vitB12 deficiëntie

Question 4

beenmerg morfologie MDS

Answer 4

• hypercellulair
• dysplasie (bv multikernige megakaryocyten of micromegakaryocyten)

Question 5

dysplasie is niet bewijzend voor MDS (!)

Question 6

welke andere onderzoeken doe je met het beenmerg van pt?

Answer 6

• beenmerg- flowcytometrie
• beenmerg-cytogenetica
• moleculaire diagnostiek

Question 7

beenmerg-flowcytometrie

Answer 7

cellen uit beenmerg worden gekleurd met membraankleuring en ieder eiwit geeft een fluoriscerend signaal. een flowcytometer bekijkt cel voor cel hoe groot het is en wat er aankleurt. ieder stipje is een cel
- forward scatter (FSC) = zegt iets over de grootte van de cel
- site scanner = zegt iets over de hoeveelheid granulae

Question 8

CD34

Answer 8

dé marker van een blast

Question 9

beenmerg-cytogenetica

Answer 9

is er sprake van een clonale aandoening?

Question 10

beenmerg-cytogenetica

Answer 10

eig gewoon karyogram om chromosomale afwijkingen te vinden

Question 11

voorbeelden van afwijkingen die bij cytogenetica gevonden kunnen wprden bij MDS

Answer 11

monosomie 5
monosomie 7

Question 12

moleculaire diagnostiek

Answer 12

• NGS
• => kijken of er genetische aandoeningen zijn in beenmergcellen
• zoeken naar > 30 genen betrokken bij myeloide maligniteiten

Question 13

MDS definitie

Answer 13

klonale aandoening hematopoietische stam/progenitorcellen gekenmerkt door:
1. ineffectieve hematopoiese (cytopenie)
2. neiging tot leukemische evolutie

Question 14

kenmerken MDS epidemiologie

Answer 14

• prevalentie neemt toe met leeftijd
• aanzienlijk vaker mannen dan vrouwen
• heel soms bij jonge mensen

Question 15

pathofysiologie MDS

Answer 15

• (epi)genetische veranderingen in hematopoietische stam/voorlopercellen
  (- hypermethylering)

Question 16

wat veroorzaakt de genetische afwijkingen in hematopoietische stamcellen?

Answer 16

• pech?
• expositie aan carcinogenen (benzeen, pesticiden, peroleum, kankerbehandeling zoals topoisomerase II-remmers en alkylerende middelen)
• erfelijke factoren

Question 17

welke cytogenetische afwijkingen MDS?

Answer 17

• verlies (deel) chrom5
• verlies (deel) chrom7
• …

Question 18

wat voor moleculaire afwijkingen (mutaties) MDS?

Answer 18

heeeeeel veel, maar meest voorkomende:
- SF3B1
- TET2
- SFRS2
- ASXL2

Question 19

waar hebben de gemuteerde genen allemaal iets mee te maken?

Answer 19

• splicing
• DNA-methylering
• transcriptie
• receptoren/kinases
• DNA reparatie

Question 20

SF3B1

Answer 20

betrokken bij regulatie van mRNA splicing

Question 21

DNA methylering

Answer 21

• plaats 5 ringstructuur van C naast G
• CG eilanden in promotor

Question 22

wat is de rol van hypermethylatie in het ontstaan van kanker?

Answer 22

silencing van tumorsuppressorgenen

Question 23

klinische presentatie MDS

Answer 23

• asymptomatisch
• symptomatisch

Question 24

symptomen MDS klnisch

Answer 24

• vermoeidheid/kortademigheid t.g.v. anemie
• terugkerende infecties t.g.v. neutropenie
• bloedingsneigingen t.g.v. trombocytopenie/-pathie

Question 25

prognose MDS

Answer 25

verschilt per geval, dus je geeft er een soort score aan adhv het IPSS-R systeem

Question 26

IPSS-R

Answer 26

er wordt gekeken naar :
- cytogenetica (dus welke mutaties)
- aantal blasten
- hemoglobine
- aantal plaatjes
- aantal neutrofielen

en adh daarvan wordt er een score gegeven die heel bepalend is voor je prognose.

0 = very good
4 = very poor

Question 27

uitgangspunten MDS behandeling

Answer 27

• MDS heterogene ziekte
• behandeling resultante afweging prognose ziekte vs risico behandeling
• allogene stamceltransplantatie enige in potentie curatieve optie (met relatief hoog risico mortaliteit, dus wil je alleen bij hoog risico pt doen omdat zij anders dood gaan)

Question 28

behandeling MDS

Answer 28

• supportive care
• immuunsuppressieve therapie
• intensieve chemotherapie
• ziektemodulerende middelen
• allogene stamceltransplantatie

Question 29

supportive care

Answer 29

• transfusie van ery/trombo
• groeifactoren (EPO, G-CSF)

Question 30

immuunsuppressieve therapie

Answer 30

specifiek:
- azacitidine
- lenalidomine (voor mensen die chrom5 missen)
- luspatercept (voor mensen met SF3B1 mutatie)

Question 31

azacitidine

Answer 31

• subcutaan
• hypomethylerend medicijn