H8.2: Myelodysplastisch syndroom (MDS) Flashcards
MDS symptomen
- vermoeid
- bij geringe inspanning al vermoeid
- duizelig bij staan
- snel blauwe plekken
LO bij pt MDS
- anemisch uiterlijk
- verspreid hematomen
bij welke aandoeningen zie je een macrocytaire anemie?
- foliumzuur tekort
- vitB12 deficiëntie
beenmerg morfologie MDS
- hypercellulair
- dysplasie (bv multikernige megakaryocyten of micromegakaryocyten)
dysplasie is niet bewijzend voor MDS (!)
welke andere onderzoeken doe je met het beenmerg van pt?
- beenmerg- flowcytometrie
- beenmerg-cytogenetica
- moleculaire diagnostiek
beenmerg-flowcytometrie
cellen uit beenmerg worden gekleurd met membraankleuring en ieder eiwit geeft een fluoriscerend signaal. een flowcytometer bekijkt cel voor cel hoe groot het is en wat er aankleurt. ieder stipje is een cel
- forward scatter (FSC) = zegt iets over de grootte van de cel
- site scanner = zegt iets over de hoeveelheid granulae
CD34
dé marker van een blast
beenmerg-cytogenetica
is er sprake van een clonale aandoening?
beenmerg-cytogenetica
eig gewoon karyogram om chromosomale afwijkingen te vinden
voorbeelden van afwijkingen die bij cytogenetica gevonden kunnen wprden bij MDS
monosomie 5
monosomie 7
moleculaire diagnostiek
- NGS
- => kijken of er genetische aandoeningen zijn in beenmergcellen
- zoeken naar > 30 genen betrokken bij myeloide maligniteiten
MDS definitie
klonale aandoening hematopoietische stam/progenitorcellen gekenmerkt door:
1. ineffectieve hematopoiese (cytopenie)
2. neiging tot leukemische evolutie
kenmerken MDS epidemiologie
- prevalentie neemt toe met leeftijd
- aanzienlijk vaker mannen dan vrouwen
- heel soms bij jonge mensen
pathofysiologie MDS
- (epi)genetische veranderingen in hematopoietische stam/voorlopercellen
(- hypermethylering)
wat veroorzaakt de genetische afwijkingen in hematopoietische stamcellen?
- pech?
- expositie aan carcinogenen (benzeen, pesticiden, peroleum, kankerbehandeling zoals topoisomerase II-remmers en alkylerende middelen)
- erfelijke factoren
welke cytogenetische afwijkingen MDS?
- verlies (deel) chrom5
- verlies (deel) chrom7
- …
wat voor moleculaire afwijkingen (mutaties) MDS?
heeeeeel veel, maar meest voorkomende:
- SF3B1
- TET2
- SFRS2
- ASXL2
waar hebben de gemuteerde genen allemaal iets mee te maken?
- splicing
- DNA-methylering
- transcriptie
- receptoren/kinases
- DNA reparatie
SF3B1
betrokken bij regulatie van mRNA splicing
DNA methylering
- plaats 5 ringstructuur van C naast G
- CG eilanden in promotor
wat is de rol van hypermethylatie in het ontstaan van kanker?
silencing van tumorsuppressorgenen
klinische presentatie MDS
- asymptomatisch
- symptomatisch
symptomen MDS klnisch
- vermoeidheid/kortademigheid t.g.v. anemie
- terugkerende infecties t.g.v. neutropenie
- bloedingsneigingen t.g.v. trombocytopenie/-pathie
prognose MDS
verschilt per geval, dus je geeft er een soort score aan adhv het IPSS-R systeem
IPSS-R
er wordt gekeken naar :
- cytogenetica (dus welke mutaties)
- aantal blasten
- hemoglobine
- aantal plaatjes
- aantal neutrofielen
en adh daarvan wordt er een score gegeven die heel bepalend is voor je prognose.
0 = very good
4 = very poor
uitgangspunten MDS behandeling
- MDS heterogene ziekte
- behandeling resultante afweging prognose ziekte vs risico behandeling
- allogene stamceltransplantatie enige in potentie curatieve optie (met relatief hoog risico mortaliteit, dus wil je alleen bij hoog risico pt doen omdat zij anders dood gaan)
behandeling MDS
- supportive care
- immuunsuppressieve therapie
- intensieve chemotherapie
- ziektemodulerende middelen
- allogene stamceltransplantatie
supportive care
- transfusie van ery/trombo
- groeifactoren (EPO, G-CSF)
immuunsuppressieve therapie
specifiek:
- azacitidine
- lenalidomine (voor mensen die chrom5 missen)
- luspatercept (voor mensen met SF3B1 mutatie)
azacitidine
- subcutaan
- hypomethylerend medicijn
