H12.4: Gelokaliseerd / gemetastaseerd prostaatcarcinoom; diagnostiek en behandeling

Question 1

wat doet de prostaat?

Answer 1

maakt eiwit (PSA) om ejaculaat meer vloeibaar te maken

Question 2

anatomie prostaat

Answer 2

memoraid

Question 3

apex

Answer 3

urethrazijde van de prostaat

Question 4

basis

Answer 4

blaaszijde vd prostaat

Question 5

top 3 prostaataandoeningen (redenen voor PSA verhoging)

Answer 5

• benigne prostaat hyperplasie (BPH)
• prostatitis
• prostaatcarcinoom

Question 6

hoeveel nieuwe prostaatkanker/jaar in NL

Answer 6

14.000 per jaar

Question 7

hoe wordt prostaatkanker ontdekt?

Answer 7

• <10 % symptomatisch (pijn meta, hematurie, paraneoplastisch)
• helft bij toeval: mictieklachten (LUTS)
• helft door screening/check ups

Question 8

screening terwijl meesta pt asymptomatisch

Answer 8

• eerder ontdekken = eerder pt, eerder anxiety
• eerder behandelen = eerder en langer bijwerkingen
• niet-agressieve pca zullen vrijwel nooit klachten gaan geven
• agressieve pca komen ebst vaak terug ondanks behandeling
• en toch is de kans op genezing groter als je behandelt in een beperkter ziektestadium

Question 9

hoe spoor je prostaatkanker op?

Answer 9

• PSA: prostaat-specifiek antigen
• rectaal toucher (RT)
• TRUS: transrectal ultrasound

dan gooi je dit in een meter (prostaatwijzer) om de kans te berekenen dat prostaatkanker wordt gevonden als je gaat prikken. hiermee bepaal je ook of MRI of bioptie geindiceerd is

Question 10

MRI en bioptie indicaties:

Answer 10

• kans pca > 12,5-20%
• kans agressieve tumor > 4-7%

Question 11

als je MRI scan hebt gemaakt,

Answer 11

doe je die prostaatwijzer weer en bepaal je of een perianaal prostaatbiopt nodig is

Question 12

TENTAMENVRAAG OVER GLEASON - GRADERING

Question 13

gleason gradering 1ste getal

Answer 13

meest voorkomende groeipatroon

Question 14

gleason gradering 2de getal

Answer 14

wat ook wordt gezien maar dan wat minder

Question 15

totaal score gleason gradering

Answer 15

1ste + 2de getal

hoe hoger hoe agressiever

Question 16

5+3 of 3+5 erger?

Answer 16

5+3 is veel erger

Question 17

in praktijk worden alleen … gebruikt van gleason score omdat … niet relevnt zijn

Answer 17

3,4,5

1 en 2

Question 18

3

Answer 18

niet agressief

Question 19

4

Answer 19

beetje agressief

Question 20

5

Answer 20

zeer agressief

Question 21

gleason 3+3 rn 3+4

Answer 21

niet-agressieve tumoren

Question 22

3+3 en 3+4 behandeling

Answer 22

actieve surveillance, dus hoeft niet te behandelen

Question 23

alles hoger dan 3

Answer 23

vaak al wel denken an behandeling

Question 24

8 en 9 / 9 en 10 in toaal

Answer 24

al kans op uitzaaiingen

Question 25

wat doet prostaatkankerscreening

Answer 25

minder meta en minder sterfte

Question 26

om 1 prostaatkanker dode te voorkomen moeten er … mannen gescreend worden

Answer 26

781

Question 27

wat heeft een effect op risicocalculatie van psc?

Answer 27

• prostaatvolume (als deze groter is, mag PSA ook meer verhoogd zijn)]
• etniciteit
• familieanamnese (oa BRCA2)
• comorbiditeit, levensverwachting
• wensen van de pt

Question 28

welke factoren zijn prognostisch? (!) TENTAMENVRAAG

Answer 28

GPT (denk aan chatGPT):
- Graad : gleason score
(maar ook cribforme en intraductale slecht nieuws)
- PSA
- T-stadium (adhv DRE en/of MRI)
- hoeveelheid tumor in de biopten

Question 29

T-stadia (!) tentamenvraag!

Answer 29

T2= wel voelbaar maar groeit niet uit prostaat
T3= groeit uit kapsel
T4= groeit in omgeving (endeldarm, kringspier …)

Question 30

wanneer doe je stadierende scans?

Answer 30

alleen als er kans is op uitzaaiingen:
- PSA > 20
- gleason > 4+3
- stadium T3 of hoger

of obv een rekenmodel

Question 31

als een scan geïndiceerd is, doe je

Answer 31

PSMA PET-CT

Question 32

PSMA

Answer 32

eiwit op de buitenkant van prostaatkankercellen

Question 33

botscan

Answer 33

je kijkt naar reparatieprocessen in botten

Question 34

bijwerkingen behandelingen prostaatkanker

Answer 34

• erectiele dysfunctie
• stress-incontinentie
• urgeklachten
• radiatie-proctitis/-cystitis
• fistels
• mortaliteit

Question 35

je kan wel genezen maar je wil het nog even uitstellen (bv jonge pt met een niet-agressieve tumor)

Answer 35

als je ziet dat de PSA toeneemt ofzo , kun je alsnog gaan behandelen;

active surveillance

Question 36

active surveillance indicaties

Answer 36

• gleason 3+3/3+4
• PSA <15
• T1-T2

Question 37

watchful waiting

Answer 37

geen curatieve behandeling, uitstel van palliatie

Question 38

curatieve opties

Answer 38

• RT
• radicale prostatectomie (laparoscopisch)
  (- andere fysische methoden)

Question 39

RT opties

Answer 39

• external beam (T3 of gleason 8 of hoger: met hormoontherapie)
• brachytherapie
• stereotactie

Question 40

RT kan MRI geleid

Question 41

cyberknife

Answer 41

bestraalapparaat die heel precies vanuit heel veel richtingen kan bestralen

Question 42

bradytherapie

Answer 42

inwendige bestraling:
- brady LDR: jodium (low dose, maar bronnetje blijft in pt zitten)
- brady HDR: iridium (high dose)

Question 43

en als de kanker toch terugkomt?

Answer 43

• salvage behandeling (poging tot alsnog genezen)
  = salvage RT
  = salvage cryotherapie/HIFU
  = salvage prostatectomie of klierdissectie
• oligometastasebehandeling (poging tot uitstel hormoontherapie)

Question 44

stap 1 van palliatie

Answer 44

hormoontherapie: ADT = androgeen deprivate therapie (kan ook bij RT in curatieve setting worden toegepast, dan alleen medicamenteus)

Question 45

hormoontherapie ADT

Answer 45

• chemische castratie
  = antiandrogenen (werkt bij eindorgaan)
  = LHRH (ant)agonisten (werkt bij hypofyse)
• operatieve castratie (orchidectomie bdz)

Question 46

endocriene therapie (!)

Answer 46

docu

Question 47

hormoontherapie werkt

Answer 47

18-24 maanden

Question 48

hormoontherapie

Answer 48

• palliatief!! (tenzij in combi met bestraling ter curatie)
• uitchakelen testosteron remt de tumor
• hoe lager gelason hoe langer werkzaam
• veel bijwekingen(!) (energie tekort, opvliegers, aankomen, osteoporose, verminderde seks)
• ietsje langer leven bij vroege opstart
• symptomatische meta: klachten zullen verdwijnen

Question 49

als je heel uitgebreid uitgezaaid bent

Answer 49

dan heeft het zin om 6 x chemo toe te voegen aan hormoontherapie

alternatief: abiraterone + ADT (werkt op bijnieren zodat dat beetje testosteroen wordt geremd ook)

alternatief: triple therapie: LHRH + docetaxel + abiraterone

Question 50

bij beperkt aantal meta maar niet zoveel dat chemohormonale thearpie nodig is en niet 1-4 meta waar oligometabehandeling mogelijk is

Answer 50

levenslang ADT en ebstraling vd primaire tumor dus de prostaat

Question 51

castratieresistentie

Answer 51

als hormoontherapie uitgewerkt raakt

Question 52

hoe merk je catratieresistentie

Answer 52

PSA stijgt weer

Question 53

wat doe je wanneer castratieresistentie

Answer 53

• enzalutamide (anti androgenen)
• abiraterone (bijnier remmer CYP17)
• docetaxel

Question 54

en als dat uitwerkt

Answer 54

• cabazitaxel
• radium 223
• olaparib (PARP REMMER)
• radioligand therapie