HC.1.3 - Gametogenese Flashcards
- het globale verloop van de oogenese en spermatogense kunnen beschrijven
- belangrijkste verschillen en overeenkomsten tussen spermatogenese en oogenese kunnen beschrijven
- kunnen beredeneren hoe een bpeaalde fout in het proces van zaad of eicelvorming tot een infertiliteitsfenotype kan leiden
wat is meiose en mitose?
meiose is de reductie deling en dus gameten creëren en bij mitose heb je de normale vermeerdering van cellen
Wat is haploïdisatie?
Haploïdisatie: bij meiose krijgen de dochtercellen 3 chromosomen in tegenstelling tot 6 (in het voorbeeld).
Hoe komen de homologe paren bij elkaar bij meiose?
- Chromosoomparing is afhankelijk van de beweging van chromosomen. “Bouquet formation” de chromosomen bewegen allemaal maar de uiteinden blijven bij elkaar. Je hebt de chromosomen op die manier allemaal al een beetje op lengte geselecteerd.
- Het tweede wat een rol speelt bij de herkenning is het maken en herstellen van dubbelstrengsbreuken in het DNA. Het DNA dubbelstrengsbreuk herstel proces gaat gelijk op met de chromosoomparing waarbij een klein deel van de breuken zodanig gerepareerd wordt dat een crossover ontstaat (dit zien we in 10% van de gevallen).
is er in mitose of meiose spraken van crossing-over?
meiose
Wat zijn de kenmerken van meiose?
- Reductiedeling van 2n naar 1n
- Homologe chromosomen moeten paren
- Crossovers worden gevormd
- Eén haploïde set van chromosomen per dochtercel na meiose I
Meiose gebeurt in de spermatogenese en de oogenese.
Wanneer vindt spermatogenese plaats?
Is een continu proces dat start vanaf de puberteit. Dit gaat dan gedurende de rest van het leven door, er zitten altijd stamcellen in de testis.
Wat is het beloop van de spermatogenese?
Stamcel –> meiotische profase (duurt 2 weken) –> 2 meiotische delingen (1-2 dagen) –> postmeiotische cellen (spermatiden) ontwikkelen tot rijpe zaadcellen (spermatozoa): 2 weken. Dit proces vindt plaats in de testis buisjes.
zie plaatje
Wat is de functie van de Leydig cellen? En wat is de functie van de Sertoli cellen?
Leydig cellen produceren testosteron en sertoli cellen ondersteunen de spermatogenese. De stamcellen zitten aan de zijkant van het buisje, de rijpere cellen zitten meer naar het midden.
Hoe vormen X en Y samen een chromosoompaar?
Een homoloog vormen bij een XY chromosomenpaar is best lastig. Maar ze moeten wel paren met elkaar, want ze moeten verdeeld worden over de dochtercellen, ze moeten namelijk niet allebei naar dezelfde cel gaan. Ze lijken nog wel ergens op elkaar, in de pseudo-autosomale regio. In dit stukje hebben X en Y homologe genen. De X en Y chromosomen paren dan ook maar over een klein stukje.
Wat kun je zeggen over de meiotische profase van de spermatogenese?
Tijdens de meiotische profase is er geen transcriptie van de X en de Y. Dit is wel nadelig want op het X-chromosoom zitten veel genen die dus tijdens de meiotische profase inactief worden gemaakt die wel nodig zijn voor het metabolisme. Zoals phoshoglyceraat kinase (PGK): dit enzym is belangrijk in de glycolyse. Voor sommige genen is hiervoor de evolutionaire oplossing geweest om een kopie hiervan op een ander chromosoom te zetten. Die kopie komt dan alleen in de testis tot expressie en die zorgt dan voor een compensatie van het X-linked gen.
Wat is de spermiogenese? Hoe wil je een zaadzel hebben?
Spermiogenese: de ontwikkeling van de spermatiden. Je wilt een zaadcel krijgen die erg aerodynamisch is van vorm: kleine kop, in het middenstukje zitten alle mitochondriën er moet namelijk veel energie worden gegenereerd om de staart: de flagel goed te kunnen bewegen. De kop moet klein zijn omdat: door het DNA klein in te pakken is het beter beschermd en daarnaast zorgt het ervoor dat de zaadcel meer aerodynamisch is.
waarom moet de kop van zaadcel klein zijn?
- DNA is extra goed beschermd
- de zaadcel is aerodynamisch (=gestroomlijnd)
wat is de histon-naar protamine transitie?
Normaalgesproken is het DNA rondom nucleosomen gedraaid. Als een rond spermatiet zich gaat ontwikkelen naar een rijpe zaadcel, is er een drastische reorganisatie van alle chromatiden. De nucleosomen worden eruit gegooid en vervangen door protamines (andere basische eiwitten). Deze gaan het DNA op een andere manier vouwen waardoor het veel compacter kan worden ingepakt. Dit noemen we de histon naar protamine transitie.
dus nu is DNA opgerold rondom protaminen
Wat zit er boven in de zaadcel?
Boven in de kop zit het acrosoom: daar zitten allerlei enzymen in die belangrijk zijn bij het bereiken van de eicel.
