tentamen moeilijk/algemeen Flashcards
zona glomerulosa vorm
busivormig
zona glomerulosa product
aldosteron
zona glomerulosa type hormoon
mineraalcorticoïd
zona glomerulosa regulatie
angiotensine II en K+
zona fasciculata vorm
paaltjes
zona fasciculata product
cortisol
zona fasciculata type hormoon
glucocorticoïd
zona fasciculata regulatie
ACTH
zona reticularis vorm
netwerk
zona reticularis product
DHEA
DHEA
voorloper testosteron
zona reticularis type hormonen
androgenen
zona reticularis regulatie
ACTH
medulla product
(nor)epinephrine
medulla type hormoon
catecholamines
medulla regulatie
sympathicus
StAR
transporteiwit dat cholesterol over de mitochondriale binnenmembraan kan transporteren
eerste stap in cholesterol omzetting naar hormonen
afsplitsing van zijketen door cytochroom P450, waarbij pregenolon ontstaat
cushing’s syndroom ACTH-afhankelijk
- hypofyse adenoom
- ectopische ATCH-productie
cushing’s syndroom ACTH-onafhankelijk
- bijnieradenoom
- bilaterale bijnier hyperplasie
- bijniercarcinoom
morbiditeit cushing’s syndroom
- veranderingen in lichaamssamenstelling:
= romp adipositas
= vollemaansgezicht
= vetophoping op de rug
= spier- en huidatrofie
= osteoporose - endocriene veranderingen:
= geremde afgifte van TSH dus secundaire hypothyreoïdie en hypogonadisme (menstruele stoornissen) - neuropsychiatrische veranderingen:
= depressie
= psychose
= geheugenstoornis
= slapeloosheid - metabool syndroom
- hypercoagulabiliteit
dexamethason supressietest afkapwaarde
< 50nmol/L
syndroom van conn
adenoom in de zona glomerulosa
alle dejodases bevatten
selenocysteïne (U)
bevat selenium
selenium
fungeert als acceptor voor jodium verkregen van het substraat, waarbij selenium wordt geoxydeerd naar E-SeL
PTU
normaal gesproken wordt E-SeL weer terug gereduceerd naar het actieve E-SeH, maar PTU remt deze omzetting
PTU remt dus actief de PERIFERE omzetting van T4 naar T3 door het remmen van D1
T4Ralfa
- hersenen
- bot
- hart
T4Rbeta
- lever
- nier
- hypofyse
cretinisme
ernstige congenitale hypothyreoïdie
vaak ten gevolge van een ernstig jodiumtekort
- gestoorde lengtegroei
- mentale retardie
- geen spraak/gehoor
- oedeem in gelaat
- ascites
signaal transductie GPCR
- Gs eiwit geactiveerd
- alfasubunit zorgt ervoor dat adenylyl cyclase wordt geactiveerd
- adenylyl cyclase zorgt ervoor dat ATP wordt omgezet in cAMP (amplificatiestap)
- cAMP zorgt voor activatie van PKA
- PKA gaat naar de kern en kan een interactie vormen met transcriptieregulatoren => transcriptie van genen
hoe wordt cAMP afgebroken?
door fosfodiësterases
ACTH en TSH gebruiken
Gs
somatostatine gebruikt
Gi
G… wint van G…
Gi, Gs
waaruit bestaat PKA?
- katalytische subunit
- katalytische subunit
- regulatoire subunit
- regulatoire subunit
hoe vindt de activatie van PKA plaats?
- Gs is geactiveerd en door het proces ontstaat er cAMP.
- cAMP bindt aan de regulatoire subunits van PKA (2cAMP’s per subunit)
- disassociatie van het complex, waardoor katalytische subunits vrijkomen
- deze kunnen effect gaan geven in de kern
PKA intact
PKA inactief
Gs functie
stimulering adenylyl cyclase
Gs gevolg
- cAMP stijging
- activering PKA
Gi functie
remming adenylyl cyclase
Gi gevolg
- cAMP daling
- remming van PKA
Gk functie
K+ kanaal
Gk gevolg
- K+-stijging
- potentiaalverandering
Gq functie
Cq koppelt aan PLC
Gq gevolg
- Ca2+ en DAG stijging
- activering PKC
via wat werkt TRH?
Gq
Gq werking
- GPCR binding
- activatie Gq
- alfa subunit activeert PLC
- PLC activeert inositol fosfolipide
- DAG komt vrij en IP3 wordt geproduceert
- IP3 zorgt ervoor dat calcium in de cel vrijkomt
- calcium en DAG zorgen dat PKC geactiveerd wordt
- afhankelijk van type GPCR kan activatie van Gs plaatsvinden
IP3
zorgt ervoor dat calcium in de cel vrijkomt
activerende mutatie Gs
McCune-Albright syndroom;
- botdystrofie
- endocriene tumoren in de schildklier en bijnier
primaire bijnierschorsinsufficiëntie
ziekte van addison
primair hyperaldosteronisme
syndroom van conn
ACTH binding in bijnier
MRCT2; G-eiwit
- adenylul cyclase
- ATP => cAMP
- PKA
- cytP450 etc actief
weiss score
mate van kernatypie
diffuse groeiwijze van cellen
necrose
mitose
vaso-invasie
kapseldoorbraak
meer dan 4 van de 7 punten aanwezig => carcinoom ipv adenoom
testen voor secundaire bijnierschors insufficiëntie
insulinetolerantietest: insuline geven om een hypo te veroorzaken en dan kijken of er genoeg cortisol vrijkomt
metopirontest: remt de laatste stap in de cortisolproductie. cortisoldaling en normaal gesproken reageert de hypofyse met een ACTH respons die zal leiden tot productie van steroidhormonen tot de geblokkeerde stap. is er genoeg ACTH reserve?
hypofyse voorkwab hormonen
TSH
ACTH
FSH/LH
groeihormoon
prolactine
endorphines (pijnsensaties)
hypofyse achterkwab hormonen
oxytocine
ADH/vasopressine
trousseau
Bij het oppompen van de bloeddrukmeter boven de arteriële druk gedurende 3 minuten ontstaat een carpaal spasme, ook wel main d’accoucheur genoemd.
chvostek
Bij tikken tegen de nervus facialis net voor het oor ontstaan trekkingen van de gezichtsspieren.
Welke aanvullende bepaling heb je nodig om het verlaagde serum calciumgehalte te kunnen interpreteren? Waarom heb je dit nodig?
serum albuminegehalte omdat een groot deel van het calcium in het bloed gebonden is aan eiwit, zoals albumine en omdat metabool alleen het vrije of geïoniseerde calcium van belang is
Alkalisch Fosfatase (AF)
enzym dat onder andere bij botaanmaak door osteoblasten ontstaat.
effecten calcitonine
remt osteoclasten
D1
- T4 > T3
- rT3 > T2
D1 locaties
- lever
- nieren
- schildklier
D1 functies
- plasma T3 produceren
- klaring rT3
D2
- T4>T3
- rT3>T2
D2 locaties
- hersenen
- hypofyse
- bruin vet
- schildklier
- skeletspier
D2 functies
lokale T3 productie (vooral in hersenen)
D3
- T4>rT3
- T3>T2
D3 locaties
- hersenen
- placenta
- foetaal weefsel
D3 functie
T3 en T4 klaring en rT3 productie, beschermend
D2 ring
uitsluitend buitenring
D3 ring
uitsluitend binnenring
CAS
m. graves orbitopathie actief als CAS > 3;
- spontane retrobulbaire pijn
- pijn bij oogbewegingen
- roodheid van oogleden
- roodheid van conjunctiva
- zwelling van oogleden
- zwelling van carunkel en/of plica
- chemosis
thyrostatica bijwerkingen mild
rash/pruritus
misselijkheid/diarree
veranderde smaak/reuk
last van gewrichten
invloed PTH op renale drempels
- verhoogde Ca-drempel
- verlaagde P-drempel
functies PTH
- mobilisatie van Ca en P uit skelet via stimulatie osteoclastaire botresorptie
- verhoging renale Ca drempel en verlaging P drempel, dus meer Ca reabsorptie en minder P reabsorptie
calcium transport in darm
- actief: 1,25-(OH2)D3 = verzadigbaar
- passief: calciumgradient = onverzadigbaar
effect calcitonine
directe remming van osteoclastaire botresorptie
PTH effecten op secretie door osteoblasten
- stimuleert RANKL secretie
- remt OPG secretie
actief vitD effecten
- stimuleert ca en p absorptie in de darm
- stimuleert osteoclastaire botresorptie
- stimuleert FGF23 productie
waardoor wordt FGF23 gemaakt?
- osteocyten
FGF23 funties
=> fosfaatconcentratie verlagen bij te hoog
- remt fosfaatreabsorptie in nier
- remt alfa-hydroxylase en daarmee 1,25-(OH)2D3
hypofosfatemie klachten
- rachitis en osteomalacie
- spierpijn en -zwakte
- dysfunctie hart en hersenen
oorzaken hypofosfatemie
- vitD tekort
- malabsorptie
- antacide misbruik
- uithongering
- hyperparathyreoidie
primaire, secundaire, tertiaire hyperparathyreoidie
- primair: o.b.v. primaire bijschildklierziekte
- secundair: als gevolg van langdurige hypocalciemie
- tertiair: autonome PTH-overproductie
beperkingen DEXA
- wervelinzakking => hogere BMD
- aderverkalkingen
- artrose
p53 mutatie
anaplastisch schildkliercarcinoom
TSH-r en G-proteïne mutatie
toxische adenomen
RAS mutatie
niet-toxische adenomen of folliculair schildkliercarcinoom gain of function of papillair
RET / BRAF mutatie
papillair schildkliercarcinoom
RAS/PI3K/AKT/pax8-ppar-gamma mutatie
folliculair schildkliercarcinoom gain of function
PTEN mutatie
folliculair loss of function
T4 > T3
jodide uit buitenring
T4 > rT3
jodide uit binnenring
waardoor wordt sclerostine gemaakt?
osteocyt
frailty criteria:
gewichtsverlies
uitputting
verminderde lichamelijke activiteit
verminderde loopsnelheid
verminder handknijpkracht
bot bij hyperthyreoïdie
- osteoporose: verlaagde dichtheid
- versnelde botgroei
- versnelde sluiting groeiplaat
bot bij hypothyreoïdie
- osteosclerose: verhoogde dichtheid
- vetraagde botgroei
negatief feedbackmechanisme in hypofyse schildklierhormoon
- fT4 uit bloedbaan in hypofyse
- D2 zet het om in T3
- T3 bindt in de kern aan TRbeta2R
- remt transcriptie van TSH
LH mannen
testosteronproductie
LH bij vrouwen
ovulatie, gele lichaam
FSH mannen
spermatogenese
FSH vrouwen
rijping follikels, oestrogeenproductie
waarvoor corrigeert FRAX NIET?
- aanwezigheid wervelfracturen
- dosis en duur van steroïd gebruik
- valincidenten
D1 omzettingen
T4>T3
rT3>T2 (voorkeur)
D1 locaties
lever
nieren
schildklier
D2 omzettingen
T4>T3 (voorkeur)
rT3>T2
D2 locaties
hersenen
hypofyse
bruin vet
schildklier
skeletspieren
D3 omzettingen
T4>rT3
T3>T2 (voorkeur)
D3 locaties
hersenen
placenta
foetaal weefsel
orthostatische hypotensie
afname van systolische bloeddruk van 20 mmHg en 10 mmHg diastolisch
ZVW: zorgverzekeringswet
curatieve medische zorg
basispakket (huisarts, wijkverpleging, ziekenhuiszorg, revalidatie, geneesmiddelen, ambulance, paramedische hulp, hulpmiddelen etc)
WLZ: wet langdurige zorg
verzorgingshuis;
verpleeghuis;
intensieve zorg 24/7
WMO: wet maatschappelijke ondersteuning
voorzieningen tbv zelfredzaamheid en participatie (vanuit gemeente geregeld)
voorbeeld: huishoudelijke hulp, scootmobiel, trapliften
budgetimpact=
aantal patienten * kosten per patiënt
wegen naar hypercortisolisme
- ectopische tumor CRH producerend
- ectopische tumor ACTH producerende tumor
- ACTH injecties
- bijniertumor
- injectie, inhalatie, ingestie cortisol
- hypothalamus te veel CRH
paget’s disease pathologische stadia
osteolytische fase
balansfase door osteoblasten
osteosclerotische fase
TRH via
Gq
carney complex
inactiverende mutatie in regulatoire subunit van PKA
bijnierhyperplasie
- inactiverende mutatie fosfodiesterase
- activerende mutatie katalytische subunit PKA
goldner kleuring
onderscheidt gemineraliseerd en niet gemineraliseerd bot;
osteoïd = rood
gemineraliseerd = groen
thionine kleuring
onderscheidt gemineraliseerd en niet gemineraliseerd bot;
osteoïd = lichtblauw
gemineraliseerd = paars
ZF kleuring
kleurt alleen osteoclasten rood/roze
de rest = lichtgeel/groen
harde stenen
wheweliet
brushiet
cystine
zachte stenen
struviet
urinezuur
radiolucente stenen
urinezuur
cystine
struvuet
wanneer aanvullend onderzoek naar fractuur risico?
personen >50 met recente fractuur (<2 jaar geleden)
personen >40 die behandeld worden met gc >2,5
personen > 60 met risicofactoren
delirium
- Acuut begin
- Fluctuerend beloop
- Aandachtstoornissen
urinezuur in het bloed
jicth
carcinoïd syndroom
serotonineproducerende neuro-endocriene tumor. de lever breekt dit af waarbij het via de urine wordt uitgescheiden als 5-HIAA
symptomen carcinoïd syndroom
- flushing door vaatverwijdend effect serotonine
- secretoire diarree
- buikkrampen
- fibrosering endocard rechtszijdig
diagnostiek carcinoïd syndroom
- serotonine in 24-uurs urine 2 keer
- 5-HIAA in 24 uurs urine 2 keer
- chromogranineA en NSE
RET/PTC
papillair carcinoom fusie
RAS
- gain papillair
- gain folliculair
- niet-toxisch
BRAF
gain papillair
MEK
gain papillair
ERK
papillair gain
PI3K
gain folliculair
PTEN
loss folliculair
PDK1
gain folliculair
AKT
gain folliculair
medullair carcinoom histo
- amyloïd desposities
- C-cel hyperplasie in weefsel buiten de tumor
genetische defecten histo
- onrtegelmatige orgaanzwellingen
- nodulaire hyperplasie
reuscellen bij ontsteking
thyreoïdits vd quervain
papillair carcinoom histo
- ophelderingen
- groeven
- psammoom lichaampjes
- orphan annie eyes
vasculaire/corticale dementie
- short term memory loss
- normal thinking
- agnosia
- apraxia
alzeimer subcorticale symptomen
- slow thinking
- memory loss
- hydrocephalus
- toxic, metabolic, AIDS
MUST
- score malnutritie gebaseerd op
= bmi
= hoeveel gewichtsverlies
= hoe snel verwachte genezing - > 2 kans op malnutritie reëel
VMS
- om kwetsbare ouderen te identificeren
- 4domeinen;
= ondervoeding
= mobiliteit
= delier
= ADL-functie
bisfosfanaten werking
remmen osteoclasten; verlagen botturnover
toegenomen secundaire mineralisatie
endocriene receptoren dimerisatie
oestrogeen - homo
testosteron - homo
progesteron -homo
glucocorticoïd-homo
mineraalcorticoïd-homo
thyreoïd-RXR hetero
domeinen kernreceptoren
- ligandbindend
- DNA-bindend
- hinge
- activator
HRE repeats steroïd receptoren
- palindroom/inverted repeat
HRE repeats RXR partners
- direct repeats
- palindroom/inverted repeats
HRE repeats orphan nuclear receptoren dimeer
- direct repeats
- everted repeats
HRE repeats orphan nuclear receptoren monomeer
- halfsite repeat ( 1x6bp ipv 2x6bp )
glucocorticoid receptor
- cortisol kan cel in diffuseren
- GCR bevindt zich in cytosol
- transloceert naar kern
- bindt als DIMEER aan DNA
- activatie
schildklierhormoonreceptor
- T4/T3 gebruikt transporter om cel in te komen
- schildklierreceptor bevindt zich al op DNA met RXR als HETERODIMEER
- activatie
3 manieren voor T3R om aan DNA te binden
1-homo
2-mono
3-hetero met RXR
TRbeta1 en 2
belangrijk voor endocriene terugkoppeling
TRbeta1 en 2 locaties
- lever
- vet
- hypofyse
- hypothalamus
TRalfa1 en 2 locaties
- hart
- brein
- skelet
schildklier bloedvoorziening
3 venen: superior, media, inferior uit jugularis
2 arteriën: superior (a. carotis externa)
inferior (truncus thyreocervicalis)
bijschildklier bloedvoorziening
veneus:
=rechts uit v. cava inferior
=links uit v. renalis
arteriëel:
=3takjes
osteomalacie histologisch
veel niet-gemineraliseerde matrix en de scheiding tussen osteoid en gemineraliseerd is irregulair
ziekte van pagat herkennen
- fibrosering van merg
- onstekingsinfiltraten en lymfocyten
- veel actieve osteoclasten
- paarse lijntjes: kitlijnen: plekken waar eerst botweefsel is geresorbeerd en vervolgens weer aangemaakt na ernstig aanvreten
hypercalciëmie symptomen
- geen concentratie
- depressie
- verward
- minder spierkracht
- nierstenen
- misselijkheid
hypofosfatemie symptomen
- rachitis
- osteomalacie
- spierpijn
- spierzwakte
- vermoeidheid
- dysfunctie hart+hersenen
symptomen primaire bijnierschorsinsufficientie/addison
- gewichtsverlies
- hyperpigmentatie
- lage BD/orthostatische hypotnesie
- zouthonger
- vitiligo
Incrementele Kosten Effectiviteit Ratio (IKER) van een nieuwe behandelmethode
kosten nieuwebehandeling - kosten oude behandeling
/ QALY
budget impact met nieuwe behandelmethode
aantal patiënten * kosten pp
- budget impact bestaand
GH cellen
somatotroop
ACTH cellen
corticotroop
prolactine cellen
lactotroop
LH/FSH cellen
gonadotroop
TSH cellen
thyreotroop
functies trabeculair bot
- verdeling belastingskrachten
- sterkte + elasticiteit
- mineraal metabolisme (bij deficiëntie)
corticaal bot functies
- biomechanische sterkte
- aanhechtingsplaats
- bescherming organen en beenmerg
