H10.1: Het centrale zenuwstelsel en de endocriene organen

Question 1

hoe weet een hormoon wat een doelwitcel?

Answer 1

de doelwitcellen hebben receptoren

Question 2

welke categorieën receptoren zijn er?

Answer 2

• kernreceptoren
• membraangebonden receptoren

Question 3

kernreceptoren

Answer 3

elementen in de kern van een cel die in staat zijn om hormonen te binden en een signaal te genereren.

Question 4

wat voor hormonen hebben kernreceptoren?

Answer 4

hormonen die het celmembraan moeten kunnen passeren:
- steroid hormonen
- schildklierhormoon

Question 5

hormonen membraanreceptoren

Answer 5

eiwithormonen

Question 6

membraanreceptoren

Answer 6

binding => conformatieverandering receptor => signaal in cel geactiveerd (veelal via G-eiwitten) => enzymen in cel geactiveerd => bv ATP, cAMP, proteine kinases …

Question 7

welke vormen van hormooncommunicatie zijn er?

Answer 7

• endocrien
• paracrien
• autocrien

Question 8

paracrien

Answer 8

communicatie tussen nabij gelegen cellen; hormoon wordt afgegeven aan de interstitiele vloeistof

Question 9

autocrien

Answer 9

cel reguleert zichzelf

Question 10

belangrijkste endocriene klieren

Answer 10

• hypofyse (pituitary gland)
• schildklier
• bijschildklieren
• bijnieren
• testis
• overia
• pancreas
  (hypothalamus: het zijn zenuwcellen die hormonen produceren dus niet klassiek)

Question 11

klassieke endocriene as

Answer 11

hypothalamus =hypothalaam hormoon> hypofyse voorkwab =hypofyse voorkwab hormoon> perifere endocriene klier =perifeer hormoon> doelwit orgaan

Question 12

waar in de klassieke endocriene as vindt er feedback plaats?

Answer 12

• bijna altijd perifere hormoon naar of de hypofyse of de hypothalamus
• hypofyse naar hypothalamus

Question 13

voorbeelden endocriene ziekten

Answer 13

• acromegalie
• ziekte van cushing
• ziekte van addison
• ziekte van graves
• ziekte van hashimoto

Question 14

acromegalie

Answer 14

tumor in hypofyse die te veel groeihormoon maakt; reuzengroei of vergroting organen

Question 15

ziekte van cushing

Answer 15

te veel bijnierschorshormoon (te weinig = addison)

Question 17

hypofyse achterkwab

Answer 17

een soort verlengstuk van de hersenen; uitlopers van zenuwcellen

Question 18

hypothalamus twee soorten neuronen

Answer 18

• neuronen met grote cellichamen en lange uitlopers: lopen in dat verbindingsstuk naar de hypofyse helemaal naar de achterkwab toe. de hormonen die in de hypofyse achterkwab worden uitgegeven worden al in de hypothalamus geproduceerd.
• kleine neuronen met korte uitlopers. geven al vroeg hun hormonen af aan het bloedsysteem dat ook in de verbinding tussen hypothalamus en hypofyse gelegen is en via de bloedbaan bereiken die hormonen de hypofyse voorkwab.

Question 19

hypofyse voorkwab

Answer 19

hormonen die hier dus via het bloed komen binden aan receptoren op hormoonproducerende cellen en deze gaan dan hormonen afgeven

Question 20

hypofyse voorkwab hormonen

Answer 20

• TSH
• ACTH
• FSH/LH
• groeihormoon
• prolactine
• endorphines (pijnsensaties)

Question 21

hypofyse achterkwab

Answer 21

produceert zelf niet de hormonen maar geeft het alleen af aan het bloed

Question 22

hypothalamus/hypofyse achterkwab hormonen

Answer 22

• oxytocine
• ADH/vasopressine

Question 23

grote stuk hypofyse

Answer 23

voorkwab

Question 24

voorkwab en achterkwab

Answer 24

gescheiden van elkaar door een bindweefsellaag

Question 25

voorkwab histo

Answer 25

eilandjes van hormoonproducerende cellen

Question 26

achterkwab histo

Answer 26

hele kleine celletjes: allemaal uitlopers van zenuwcellen afkomstig van de hypothalamus en kernen van steuncellen die ervoor zorgen dat de uitlopers ter plekke komen

Question 27

verdeling van hormoon producerende cellen in voorkwab

Answer 27

• 50% groeihormoon
• 15% prolactine
• 20% corticotroop
• klein deel LH of FSH

Question 28

somatotrope cellen

Answer 28

groeihormoonproducerend

Question 29

lactotrope cellen

Answer 29

prolactine producerend

Question 30

thyrotrope cellen

Answer 30

TSH

Question 31

gonadrotrope cellen

Answer 31

LH / FSH

Question 32

corticotroop

Answer 32

ACTH

Question 33

bijnier as

Answer 33

hypothalamus: CRH/ADH
hypofyse voorkwab: ACTH
stimuleert in bijnier cortisol en bijnierandrogenen

Question 34

schilklieras

Answer 34

hypothalamus: TRH
hypofyse voorkwab: TSH
stimuleert in lever schildklierhormoon T4 (inactief)
wordt omgezet in het lichaam in actief T3

Question 35

groeihormoon as

Answer 35

hypothalamus: somatostatine en GHRH
hypofyse voorkwab: GHRH => groeihormoon
somatostatine; kan groeihormoon remmen
groeihormoon in lever maakt insulin-like growthfactoe I

Question 36

IGF-1

Answer 36

belangrijkstye effector van groei

Question 37

ghreline

Answer 37

• stimuleert groeihormoon afgifte
• stimuleert GHRH afgifte

Question 38

gonade as

Answer 38

hypothalamus: GnRH
hypofyse voorkwab: LH / FSH
testes / ovaria: LH: vorming gele lichaam en testosteron
FSH: oestrogeen

Question 39

prolactine as

Answer 39

zoogreflex =CZS> hhypothalamus => dopamine wordt geremd =? prolactine cellemn in voorkwab minder geremd

ook bij zoogreflex: + oxytocine via achterkwab

dopamine remt prolactine

Question 40

slaap

Answer 40

• groeihormoon hoog
• prolactine hoog
• TSH hoog

Question 41

ochtend

Answer 41

• ACTH hoog

Question 42

middernacht ACTH

Answer 42

laag

Question 43

waarom ritmes?

Answer 43

receptoren moeten ook rust hebben om de gevoeligheid te behouden

Question 44

veel hormonen zijn in de circulatie gebonden aan bindende eiwitten

Answer 44

klein deel is vrij; dit is biologisch actief

Question 45

in welke situaties veranderd de hoeveelheid hormoon gebonden aan eiwit?

Answer 45

oestrogenen in de pil => meer gebonden hormoon. hierdoor heb je eerst minder vrij hormoon. maar door feedback mechanisme merkt lichaam te kort en gaat meer vrij hormoon te produceren . hierdoor wordt de totale hoeveelheid hormoon veel hoger, maar de hoeveelheid vrije hormoon is wel normaal en gezond