HC 15.1 Parasitaire worm infecties Flashcards
Wat is de term voor parasitaire wormen? En waarin kunnen we dit verdelen?
Parasitaire wormen = term daarvoor is helminthen. Onder te verdelen in:
- Rondwormen (nematoda)
- Platwormen (platyhelminthen), deze zijn onder te verdelen in:
o Lintwormen (cestoda)
o Zuigwormen (trematoda)
Wat is de fylogenie van de helminthen? En wat is de implicatie daarvan?
- Rondwormen Nematoda, deze zijn meer verwant aan de geleedpotigen.
- Platwormen Trematoda Cestoda, meer verwant aan de annelida een zee-organisme.
Deze wormen zijn evolutionair niet aan elkaar verwant. Dit kan je zien in de figuur hiernaast. “wormen zijn geen mono-fylogenetische groep”
Implicaties: verschillende therapie voor beide wormen.
Wat zijn belangrijke kenmerken van worminfecties?
Belangrijk & wereldwijd veel voorkomend klinisch probleem
1/4e van de wereldbevolking loopt rond met gastro-intestinale rondwormen.
Zijn helminthen een significant klinisch probleem?
Hoge prevalentie, geen significant klinisch probleem?
- De meeste worminfecties geven een lage mortaliteit, wel morbiditeit!
- Ze geven enorme ziektelast en hoge prevalentie in lage inkomenslanden.
Wat voor soort ziekten zijn worminfecties?
Meeste worminfecties zijn tropen- en importziekten
–> Meeste worminfecties zijn Neglected Tropical Diseases
De aandacht voor deze worminfecties was verwaarloosd, omdat ze in de westerse wereld weinig voorkomen. De WHO heeft de mijnworminfecties benoemd tot Neglected Tropical Diseases.
Waarvan is de verspreiding van helminth infecties afhankelijk?
De verspreiding is sterk afhankelijk van ontwikkelingscyclus en wijze van transmissie;
- Directe ontwikkelingscyclus: 1 gastheer
- Indirecte ontwikkelingscyclus: 2 of meer gastheren
Wat is de ontwikkelingscyclus van een aarsmade?
Deze worminfecties komt in Nederland ook wel vaak voor. 1 cm lang en 1 mm breed. Komt met name bij jonge kinderen voor. Transmissie is als volgt: volwassen worm leeft in de dikke darm, vrouwtje zet de eieren peri-anaal op de huid af: zorgt voor jeuk, eitjes krijg je op de handen en dat kan je doorgeven. Kinderen hebben geen goede handhygiëne, dus geven het makkelijk door.
Wat zijn de symptomen van een aarsmade?
Jeuk rond de anus. ‘kleine, witte wormpjes op de ontlasting (ca. 1 cm). Geen complicaties, geen migratie door weefsels, etc.! Relatief onschuldige infectie.
Wat is de diagnostiek van enterobius vermicularis?
1) Determinatie adulte worm in ontlasting
2) Plakband preparaat
De eieren zit maar beperkt in de ontlasting.
Plakband op de peri-anale huid, hiermee kun je eieren er vanaf halen en daarna op een preparaatglaasje plaatsen, en dan onder de microscoop bekijken.
Hoe ziet enterobius vermicularis eruit onder de microscoop?
Ovale transparante eieren, 50-60 x 20-30µm, eenzijdig afgeplat, dubbele eischaal
Wat is de therapie van de enterobius vermicularis?
Volwassenen en kinderen: Mebendazol (vermox) p.o. 1dd 100 mg , na 14 dagen herhalen
Opmerkingen:
- Geen resistentie bekend, recidief = herinfectie
o Gezinsleden mee behandelen
o Therapie herhalen
- Mebendazol niet tijdens zwangerschap
Wat is de ontwikkelingscyclus van ascaris lumbricoïdes?
Ontwikkelingscyclus spoelworm:
- Volwassen worm zit in de darm: vrouwtje produceert de eieren die gaan mee in de ontlasting.
- Ei in feces, ontwikkeling ei (in het milieu, dan moet het weer je voeding/water contamineren), orale opname ei (ei beschermt tegen zuur). In darm: larve uit ei, larve penetreert mucosa, migreert naar bloedvat, versleping naar alveoli, penetreert long, larven opgehoest, larve doorgeslikt (dag 14), volwassen in darm, man en vrouw –> seksuele voortplanting: ei
- Totale duur 60 dagen
Wat is de transmissieroute van de spoelworm?
Transmissie: feco-oraal (associatie hygiëne/sanitatie)
Hoe groot wordt de spoelworm?
Worm is zo groot als de pen waarmee je schrijft.
Wat zijn de symptomen die ontstaan in de migratiefase van de spoelworm?
Weefselmigratie kan reactie geven van het immuunsysteem. Dit heet het Löffler syndroom.
* Löffler syndroom: koorts, hoesten, eosinofilie, pulmonair infiltraat
* Volwassen worm fase: lengte adult: 15-20 cm
Wat is het verschil in klachten bij veel en bij weinig spoelwormen? Wat zijn we terug in het lab?
Weinig wormen: geen symptomen
Veel wormen:
- Buikpijn, obstructie,
- Ondervoeding (20 wormen kost ca. 4g eiwit/dag van 30-50g uit voeding)
o Wormen produceren 8000 wormen per dag, de wormen eten flink mee uit de voeding die binnenkomt. Daarom kan het leiden tot ondervoeding.
- Zwerflust: afsluiting galgang, etc.
We zien een hoog IgE samen met eosinofilie
Wat is de diagnostiek en de behandeling van ascariasis?
Diagnostiek:
- Wormeieren onderzoek in feces
- Determinatie worm in feces
De wormen worden 1-2 jaar oud en uiteindelijk worden ze uitgescheiden in de ontlasting.
Behandeling:
- Albendazol po, eenmalig 400mg
Wat is de ontwikkelingscyclus van strongyloïdes stercoralis?
Volwassenworm zit in de darm, eieren komen in de darm uit, larven kunnen al in de faeces zitten. Larven gaan zich ontwikkelen, kunnen dan door de huid heen migreren, zit er een wond in dan migreren ze door de huid –> capillairen –> long –> ophoesten –> darm.
Een deel van de larven zijn al zo ontwikkeld, dat ze niet worden uitgescheiden, maar door de darm het lichaam weer in gaan. Er is een auto-infectie mogelijk.
Hoelang duurt een strongyloïdes infectie?
De wormen worden niet ouder dan 1-2 jaar. Deze infectie kan levenslang duren aangezien er auto-infectie plaats kan vinden.
Wanneer heb je meer last van een strongyloïdes infectie?
Je kunt hier last van hebben op het moment dat je afweer wordt geremd: succes van de larven neemt toe –> meer wormen in de darm –> meer eieren en larven –> die meer de eigen darm kunnen infecteren. Dit heet een hyperstrongyloïdes infecties, dit is levensbedreigend.
Waarom komt strongyloides niet veel in Nederland voor?
Komt hier niet veel voor: rode cyclus werkt hier niet goed, larven komen in het rioolsysteem en het klimaat hier is niet goed.
Wat is het verspreidingsgebied van strongyloïdes stercoralis?
Centraal Afrika, Azië, Zuid-Amerika
Wat zijn de symptomen van strongyloides?
Symptomen:
- darm: diarree & buikpijn
- huid: jeuk (larva currens, met name perianaal)
- weefsel migratie: ontstekingsreactie ->koorts
- long: vocht (Löffler syndroom, pneumonie): infiltraat + hoesten
Asymptomatisch beloop in immuuncompetente patiënt mogelijk !!
Wanner kan disseminatie van strongyloides optreden en wat zijn de klachten daarvan?
- (immuun gecompromitteerd)
- alle organen inclusief CNS
- abces vorming
- kan ernstig beloop hebben (hyperinfectie, dood)
In deze fase moeilijk behandelbaar, en dodelijk.
Wat is de diagnostiek naar strongyloides? Wat zijn de indicaties om diagnostiek te doen?
Indicaties: eosinofilie, afwezig / lager bij:
- hyperinfectie
- immuun-gecompromitteerd
- immuun-suppressie
Diagnostiek:
Larven in feces (Baermann, PCR) + specifieke antilichamen (serologie)
- Disseminatie: larven in ieder lichaamsvocht (BAL, liquor)
- Prepatente periode: 1 maand (na een infectie kan je de larven nog een maand in de ontlasting aantonen)
Wat is de behandeling van strongyloidiasis?
Ivermectine po, 1dd 0,2 mg/kg voor 2 dagen. Duur afhankelijk immuun status (dan geef je het langer)
Wanneer screenen we voor strongyloidiasis?
Risico of hyper-strongyloidiasis
- hoge dosis immuun-suppressiva
o transplantatie-patiënten
- hematologische patiënten
Indien tropen verleden; extra belangrijk !!! In NL; aantal doden strongyloidiasis > malaria
Wat zijn overige belangrijke nematoden (rondwormen)
Overige belangrijke nematode
- Trichuris trichiura (zweepworm)
- Mijnwormen
Wat is de afweerreactie tegen invasieve wormen?
Th2 is de typische afweerrespons tegen invasieve worminfecties.
- Th2 reactie
- Cytokines IL-4, IL-5, IL-13
- IgE productie, deels IgG reactie
- IgE + antigeen zorgt voor activatie van mestcellen (darmwand contraheert)
- Mucus productie
- Activatie ‘eosinofielen’: binden aan wormen en maken deze deels onschadelijk.
- Ook macrofagen worden geactiveerd: deze zorgen voor herstel van weefselschade.
Zelfde ‘spelers’ als bij allergie!
De Th2 respons kan als het niet goed verloopt leiden tot een allergie.
Wat zijn de kenmerken van schistosomiasis?
Valt onder de zuigwormen van de platwormen.
- Schistosomiasis = Bilharzia
- Importziekte (endemisch in tropische gebieden)
- 200 miljoen mensen geïnfecteerd
- Ca. 10% ernstig ziek, meerderheid asymptomatisch
- Parasitaire platworm (trematode): schistosomen
Wormpje leeft in de bloedbaan. Vrouwtje ligt in de groeve van het mannetje.
Wat is het verspreidingsgebied van schistosomiasis?
Oostkust Zuid-Amerika, Centraal Afrika, deel van Zuid-Azië
Wat is de ontwikkelingscyclus van Schistosoma mansoni?
Eieren worden uitgescheiden met faeces of urine, komen in zoet water en dan zwellen de eieren op, barsten ze open, het stadium (miracidium) wat dan ontstaat heeft trilharen –> zwemmen en bewegen, zoeken een volgende gastheel –> zoetwaterslak. Platwormen hebben meestal een indirecte ontwikkelingscyclus. De verschillende schistosoma soorten zoeken allemaal een andere zoekwaterslak als tussengastheer. Miracidium dringt de slak binnen, na een week of 4 is de helft van de biomassa van de slak parasiet geworden, er ontstaan cercaria –> deze kunnen ook zwemmen, deze bewegen middels chemotaxis en vinden de huid en dringen naar binnen. De kop dringt de huid binnen, migreert een stukje door weefsels, komt terecht in de bloedbaan. Ze gaan zitten in de bloedvaten van de darm of in de bloedvaten van het urinewegstelsel.
Wat zijn de kenmerken van de schistosoma worm?
Ze hebben zuignappen waarmee ze stapsgewijs door je bloedvaten gaan. Ze kunnen 10-15 jaar overleven in de bloedvaten.
Wat bepaald de lokatie van de volwassen schistosomen?
De locatie correleert met de klachten die kunnen ontstaan.
Schistosoma mansoni , en andere humane soorten
- venen rondom darm
- eieren door vaatwand en darmwand
Schistosoma haematobium
- venen rondom blaas
- eieren door vaatwand en blaaswand
Wat is de pathogenese van schistosomiasis?
- uitgescheiden eieren
o voornaamste oorzaak van pathologie
o Leverontsteking en leverfalen
o De helft van de eieren lopen vast in de weefsels –> ontstekingen granulomen. Steeds meer granulomen steeds meer verbindweefseling. - volwassen wormen
o verzaken geen schade
o overleven jaren/decennia
o voorkomen afdoende afweerrespons
unieke en speciale eigenschappen
Wat zijn de 4 klinische stadia van schistosomiasis?
- Invasiestadium
- Katayama-syndroom (‘acute schistosomiasis’)
- Gevestigde infectie
- Chronische schistosomiasis
Wat zijn de kenmerken van het invasiestadium bij schistosomiasis?
Penetratie cercariën (schistosomulum): cercariën dermatitis
- jeuk
- papillaire uitslag
- duurt 2-3 dagen
Gebeurt als je geïnfecteerd worden door een soort die niet goed past bij een mens. Cercariën dermatitis zeldzaam bij humane schistosomen
- Preventie: afdrogen; evt. water chloreren/joderen/verhitten
- Therapie: antihistaminica/ anti-pruritis middelen
Heftig bij: niet-humane Schistosoma soorten
- watervogels (Trichobilharzia): veel watervogels en besmette poelslakken –> ‘zwemmersjeuk’
- runderen
Wat is het katayama syndroom?
Start circa 2 weken na infectie, totale duur 6-8 weken.
- koorts (re-, intermitterend)
- oedeem
- urticaria
- met eosinofilie
Andere klachten: lethargie, spierpijnen, hoofdpijn, gewrichtspijn, hoesten, diarree
Met name bij niet-immune personen en zware eerste infectie!
Wat zijn de kenmerken van een gevestigde infectie bij schistosomiasis?
Eiproductie is op gang gekomen
S. mansoni (mesenteriale vaten) → eieren op weg naar buiten door colon en rectum.
Achterblijvende eieren (ca. 50%) ulceraties → buikpijn en ‘dysenterie’ (diarree, bloed bij ontlasting, buikpijn, vermoeidheid)
S. haematobium (plexus blaas) → eieren door blaaswand
kleine laesies → hematurie (terminale mictie), bij zware infectie →pijnlijk urineren (dysurie)
- veel voorkomende oorzaak van hematurie.
Wat is de diagnostiek van schistosomiasis?
feces /urine onderzoek + (Serologisch onderzoek) (Urine antigeentest)
Wat zijn de kenmerken van een chronische infectie bij schistosomiasis?
S. mansoni (mesenteriale vaten)
- portale hypertensie, hepatosplenomegalie
- leverfibrose, ascites, decompensatie
- pseudo-polyposis
S. haematobium (plexus blaas)
- pseudopapillomas, tuberkels
- obstructie ureter, hydronephrose
- nierfunctiestoornissen, uremie
- slechte blaasfunctie, blaascarcinoom
Wat is de therapie van schistosomiasis?
Advies: altijd behandelen (vanwege effect van ei-antigeen op granuloom-vorming)
Therapeuticum: praziquantel (BiltricideR) 40-60 mg/kg in 1-2 dosis, 1 dag (breedspectrum anti-platworm middel)
Therapie effectief tegen volwassen wormen (ca. 8 wk na infectie)!!
Waarom kunnen volwassenen schistosomen zolang overleven in de bloedvaten van mensen?
Manipulatie van het afweersysteem van de gastheer!
- Initieel : Th1
- Later : Th2
- Chronische fase: Immuun-regulatie
Parasitaire wormen: eerst sterke Th2 response. Daarna regulatoire T-cel response (IL-10) → remming van Th2! → wormen manipuleren van afweersysteem van gastheer.
- Alle wormen zijn in staat om dit te doen, maar niet zo sterk als bij schistosomiasis.
