HC 13.3 Klassieke exantheemziekten Flashcards
Wat is een exantheem?
- Vlekjesziekte, rash
- Huiduitslag als uiting van een algemene aandoening
- Bestaat uit macula (vlekjes) en papels (bultjes)
- Maculopapuleus exantheem
Welke twee soorten exantheem onderscheiden we?
Morbilloform (grofvlekking) en rubelliform (fijnvlekkig)
Wat is enantheem?
Enantheem: uitslag op de slijmvliezen (bijv. bij mazelen en rode hond)
Wat zie je op deze plaatjes?
Plaatje links is grofvlekkig, plaatje rechts is fijnvlekkig. De vlekjes kunnen ook in elkaar overlopen: dit noem je conflueren.
Wat is de anamnese bij patiënt met exantheem?
- Leeftijd
- Voorgeschiedenis, medicatie, immuunstatus
- Koorts, tijdsrelatie met de koorts
- Vaccinatiestatus
- Voorafgaande contacten met besmettelijke ziekten
- Bijkomende klachten en symptomen
Wat zijn de klassieke kinderexanthemen (the big five)?
- 1e ziekte Mazelen/Morbilli
- 2e ziekte Roodvonk/Scarlatina
- 3e ziekte Rode Hond/Rubella
- 5e ziekte Erythema infectiosum
- 6e ziekte Exanthema subitum
- Waterpokken/Varicella
Wat zijn de niet-klassieke exanthemen (enkele voorbeelden)?
- Viraal exantheem, eci.
- Mononucleosis infectiosa
- Petechiën bij meningitis
- Ziekte van Kawasaki
- Erythema multiforme
- Hand- voet en mondziekte
- Gianotti crostisyndroom
Wat zijn de kenmerken van mazelen? Incubatietijd, symptomen, exantheem, enantheem, voorkeursleeftijd?
Paramyxovirus.
- Incubatietijd 8-14 dagen.
- Symptomen: koorts, conjunctivitis, rhinitis enhoesten.
- Exantheem: grofvlekkig confluerend maculopapuleus exantheem. (over de gehele romp)
- Enantheem: Koplikvlekken.
- Pathognomonisch: Koplikvlekken. (deze vlekken zijn dus alleen kenmerkend voor mazelen)
- Voorkeursleeftijd: 0,5-4 jaar.
Wat zijn de kenmerken van koplikvlekken?
Koplikvlekken zijn kleine witte vlekken op het mondslijmvlies. Prodromale fase, je ziet dit dus voorafgaand aan de andere symptomen.
Wat is het beloop van mazelen? En wat zijn de complicaties die kunnen ontstaan? Wat zijn de risicogroepen?
Beloop:
- Meestal zelflimiterend.
- Hoge koorts, rhinitis, conjunctivitis, na 3-7 dagen exantheem.
Complicaties:
- 5-10% Otitis media, pneumonie
- 0,1% Encephalitis, myocarditis.
Risicogroepen: kinderen <1 jaar, pasgeborenen van niet-immune moeders.
Wat is de diagnostiek en het beleid bij mazelen?
- Diagnostiek middels IgM-antistoffen.
- Meldingsplichtige ziekte groep B2.
- Binnen 24 uur melden aan de GGD bij constatering of vermoeden.
- In het rijksvaccinatieprogramma vanaf 1976.
- Wering van mazelen patiënten van school of crèche is niet zinvol. Kinderen zijn gevaccineerd tegen mazelen, daarnaast is mazelen al besmettelijk voor het uitbreken van symptomen.
- In principe een lage incidentie in Nederland, echter dalende vaccinatiegraad.
Wat zijn de kenmerken van roodvonk? Incubatietijd, symptomen, exantheem, enantheem, voorkeursleeftijd?
Groep A, streptococcus pyogenes.
- Incubatietijd: 2-7 dagen.
- Symptomen: koorts, keelontsteking, gezwollen cervicale klieren.
- Exantheem: puntvormig rood ruw exantheem, narcosekapje daar is het wit. (confluerend in de flanken). Exantheem is ook een beetje jeukend.
- Enantheem: frambozentong: rode bobbelige tong
- Voorkeursleeftijd: 2-10 jaar.
Daarnaast kun je 2-3 weken na de infectie vervelling krijgen.
Wat is het beloop en de complicaties van roodvonk? Wat zijn de risicogroepen?
Beloop: doorgaans mild.
- Vroege complicaties: peritonsillair abces/infiltraat, otitis media acuta, sepsis, NWDI (necrose weke delen infectie), STSS (streptokokken toxisch shock syndroom).
- Late complicaties: acuut reuma, poststreptokokken glomerulonefritis (presenteert zich met bloed in de urine).
Risicogroepen: anatomische afwijking in het KNO gebied, Syndroom van Down.
Wat is de diagnostiek en het beleid bij roodvonk?
- Vooral klinische diagnose, laboratoriumtests weinig zinvol.
- Afwachtend beleid, cave toename incidentie invasieve GAS infecties sinds maart 2022.
- Antibiotica bij ernstig zieke kinderen of risicogroepen.
- Soms adviseert de GGD antibiotica.
- Kinderen met roodvonk mogen in principe naar school of de crèche. Het is daarvoor namelijk besmettelijk geweest
- Het doormaken van roodvonk is geen garantie voor blijvende immuniteit
- Geen meldplicht bij de GGD, wel bij invasieve GAS infecties met NWDI, STSS, puerperale infecties.
Wat zijn de kenmerken van rode hond? Incubatietijd, symptomen, exantheem, enantheem, voorkeursleeftijd?
Rubellavirus.
- Incubatietijd: 12-23 dagen.
- Symptomen: bovenste luchtweginfectie, lymfadenopathie, soms gewrichtsklachten.
- Exantheem: kleinvlekkig maculopapuleus, confluerend op romp en gelaat.
- Enantheem: kleine rode vlekjes op palatum molle.
- Voorkeursleeftijd: 6-12 jaar.
Wat voor exantheem zie je bij rode hond?
Lymfadenopathie een dag voor het exantheem.
Exantheem eerst gelaat, dan verspreidend over de romp.
Aanvankelijk maculopapulair, daarna confluerend.
Wat voor enantheem zie je bij rode hond?
Enantheem: kleine rode vlekjes op het palatum molle (gehemelte).
Wat zijn de kenmerken van de vijfde ziekte/erythema infectiosum? Incubatietijd, symptomen, exantheem, enantheem, voorkeursleeftijd?
Humaan parvovirus B19.
- Incubatietijd: 7-21 dagen.
- Symptomen: malaise, koorts, gewrichtspijnen.
- Exantheem: erytheem wangen, maculopapuleus strekzijde ledematen, soms op billen en de romp.
- Enantheem: geen.
- Voorkeursleeftijd: 4-10 jaar
Wat zijn de kenmerken van het exantheem bij de vijfde ziekte?
Roze rood wegdrukbaar maculopapuleus exantheem.
Begin scherp begrensd, later confluerend met centrale verbleking (guirlandes). Vooral op de strekzijde van de benen en armen.
Kenmerkend : rode wangen (“slapped cheeks”).
Wat zijn de kenmerken van de zesde ziekte / exanthema subitum? Incubatietijd, symptomen, exantheem, enantheem, voorkeursleeftijd?
Humaan herpesvirus type 6A+B.
- Incubatietijd: 5-14 dagen.
- Symptomen: hoge koorts zonder focus. Na de koorts ontstaat het exantheem.
- Exantheem : fijn maculopapulair exantheem.
- Enantheem: geen.
- Voorkeursleeftijd: 3 maanden - 3 jaar.
Wat zijn de kenmerken van de waterpokken? Incubatietijd, symptomen, exantheem, enantheem, voorkeursleeftijd?
Virale infectie, Varicella zoster virus.
- Incubatietijd: 1-21 dagen.
- Symptomen: lichte koorts, algehele malaise, en exantheem met jeukklachten.
- Exantheem: maculae welke snel overgaan in blaasjes en crusteuze laesies.
- Enantheem: vesikels of ulcera op het mondslijmvlies.
- Voorkeursleeftijd: 0-4 jaar.
Wat is er kenmerkend aan waterpokken?
Kenmerkend is dat de laesies niet synchroon ontstaan en dat alle stadia tegelijk aanwezig kunnen zijn. (maculae, vesikels, pustels en crustae). Eveneens typerend is de aanwezigheid van laesies op de behaarde hoofdhuid.
Wat zijn de kenmerken van herpes zoster?
Na de ziekte blijft het virus levenslang aanwezig in de sensibele ganglia.
Bij verminderde immuniteit kan er reactivatie optreden van het virus, waarbij er huidverschijnselen kunnen ontstaan en pijn in een of meerdere dermatomen.
