Circadiane klok en het ontstaan en het behandelen van kanker Flashcards
Circadiane klok
dag en nachtritme, wordt elke dag gelijk gezet door het licht
- Stelt onze lichaamsfuncties in staat om te anticiperen op verschillende behoeften op bepaalde momenten van de dag.
- Geeft tijdstructuur aan onze cellen en organen
- Is evolutionair geconserveerd
centrale klok
in de neuronen van de supracharismatische nucleus; als dit beschadigd raakt is er geen dag en nachtritme is
uitschakelen cry1
interne klok gaat sneller
uitschakelen cry2
interne klok gaat langzamer
Werking
radarwerk van klokgenen en klokeiwitten die elkaar aan en uitschakelen in periodes
Vanaf een e-box promotor worden cry-genen afgeschreven; er zijn 2 transcriptie loops
- negatieve loop: cry eiwitten terug naar kern > cyclische remming door remmen Clock en Bmal1 via vorming CRY-PER complex
- positieve loop: via REV-Erbalfa die Bmal1 activeert
Waarmee hangt de stabiliteit van de klokeiwitten af?
posttranslationele modificatie van de PER en CRY eiwitten
perifere klokken
- Overige (zenuw)weefsels en cellen
- Ongevoelig voor lichtprikkels
- Iedere dag gelijk gezet door de SCN: Humorale factoren (bijv. hormonen), Neurale stimuli
- Zelfde set klokgenen als SCN
Wat doen jetlags en ploegendiensten met de klok
leiden tot circadiane desynchronisatie
acuut: slaaptekort etc
lang: metabole verstoring, versnelde tumorinductie en veranderd tumorspectrum
chronotoxiciteit
principe waarbij het toxisch effect afhankelijk is van het tijdstip van blootstelling
checklist chronotherapeutische middelen
- Vertonen van symptomen van een ziekte significante circadiane variatie
- Is de farmacokinetiek van het geneesmiddel afh van het tijdstip van toediening?
- Vertoont het doelorgaan circadiane variatie in de gevoeligheid voor het geneesmidden?
chronotherapeutica
werken het best op het moment dat ze het best door het lichaam worden getolereerd, chemo kan afgesteld worden op interne klok van de patient zodat gezonde cellen zo min mogelijk beschadigd raken