Bloed en leukemie Flashcards
Waar vindt bloedcelvorming plaats?
beenmerg, ontwikkeling lymfatische cellen in lymfeklieren en thymus
milt
opslagplaats voornamelijk rode bloedcellen
acute myeloide leukemie
ophoping van ongedifferentieerde cellen. niet functioneel en verdringen normale hematopoëse
Hoe ontstaan bloedcellen?
Uit 1 type stamcel ontstaan alle bloedcellijnen.
Wat is een aanwijzing voor leukemie?
Onrijpe myeloide cellen of lymfoide cellen
Stamcellen kenmerken
- pluripotent
- hoog delingspotentieel, maar aantal delingen is laag
- kunnen doen aan zelfvermeerdering
- ongevoelig voor genotoxische invloeden
- verantwoordelijk voor lange termijn herstel van beenmerg en bloedvorming bij stamceltransplantatie
voorlopercellen kenmerken
- kunnen beperkt worden in ontwikkeling tot 1 cellijn of enkele cellijnen
- beperkt delingspotentieel, wel veel celdelingen
- geen vermogen tot zelfvermeerdering
- gevoelig voor genotoxische invloeden
- verantwoordelijk voor korte termijn herstel van bloedcelvorming bij stamceltransplantatie
allo-SCT
beenmerg herstel na totale lichaamsbestraling en chemotherapie bij ziekten van hematopoetisch systeem
auto-SCT
beenmergherstel bij patiënten met solide tumoren die zware chemotherapie hebben ondergaan
- experimenteel: behandeling auto-immuunziekten, gentherapie bij bijv immuundeficienties, stollingsziektes en rode bloedcelaandoeningen
Functie niches
regulatie van stamceleigenschappen, beschermen toxische invloeden
Stamcel homing
stamcellen worden bij transplantatie in bloed ingebracht, vinden vanzelf de weg naar niches door chemoattractie
Chemoattractie
kleine hormonen worden herkend door membraanreceptoren op de cellen, de cellen worden aangetrokken door signalen die vanuit de niche worden gegeven
EPO
differentiatie ery’s
G-CSF
differentiatie leukocyten
TPO
differentiatie trombo’s
myeloproliferatief syndroom
mutatie in signaalmolecuul JAK2 zorgt voor een overmatige productie van granulocyten omdat het signaal aangeeft dat er steeds gedeeld moet worden
Leukemie
- kwaadaardige ontsporing van bloedcelvorming
- ongecontroleerde aanmaak/gereduceerde afbraak van niet of verminderd functionele bloedcellen
- normale bloedcelvorming wordt onderdrukt door enorme ophoping van onrijpe bloedcellen > infecties, anemie en bloedingen
typen leukemie
chronische, acute, myeloide, lymfoide
chronische leukemie
chronische, aanvankelijk minder levensbedreigende symptomen, veroorzaakt door ophoping van (gedeeltelijk) uitgerijpte en deel functionele leukemiecellen die de normale bloedcelvorming in minder ernstigere mate remmen > defect in groeiregulatie
acute leukemie
acute symptomen, veroorzaakt door ophoping van niet functionele cellen (meestal blasten) die de normale bloedcelvorming ernstig onderdrukken > defecten groeiregulatie en uitrijping (differentiatie)
myeloide leukemie
leukemiecellen dragen kenmerken van granulocytaire, monocytaire, erythroide of megakaryoblastaire cellen > AML, CML, APL
lymfoide leukemie
leukemiecellen dragen kenmerken van lymfoide cellen > ALL, CCL, plasma-cel leukemie
Stamcelhypothese
leukemie ontstaat door genetische defecten in de bloedvormende stamcellen
- straling, mutagene stoffen, erfelijke factoren
met een toename in defecten in regelgenen neemt de kans op leukemie toe. Er zijn 4-6 mutaties voor nodig
Leukemie en diagnostiek
- morfologie
- cytologie
- immunofenotypering
- moleculair diagnostiek: defecten belangrijke indicatoren voor prognose.
Doel moleculaire diagnostiek
detecteren gendefecten en residuele ziekte na behandeling
Next generetion sequencing
relatief makkelijk naar veel mutaties kijken. Belangrijk want dan kun je ook kijken naar ontwikkeling van kanker tijdens en na behandeling
Mutaties ouderen
Kans op mutatie in bloedcellen neemt toe met leeftijd, soms ook mutaties gevonden die mensen met leukemie ook hebben. Betekent niet meteen dat deze mensen ook leukemie krijgen.
