Żywienie dzieci Flashcards
Co to EER? Jak zmienia się z czasem?
Szacunkowe zapotrzebowanie na energię (EER) to średnie zapotrzebowanie na energię zdrowych, prawidłowo odżywionych osób, o prawidłowej masie ciała i określonej aktywności fizycznej,
wchodzących w skład danej populacji. Norma w przeliczeniu na jedną osobę musi uwzględniać: płeć, wiek, aktywność fizyczną, masę i wysokość ciała
EER w przeliczeniu na kg masy ciała na dzień maleje wraz z wiekiem
Ile kcal dostarczają poszczególne składniki odżywcze?
1 g węglowodanów dostarcza 4 kcal
1 g tłuszczów dostarcza 9 kcal
1 g białka dostarcza 4 kcal
Zapotrzebowanie na białko
- Jedynie białko pochodzenia zwierzęcego jest pełnowartościowe pod względem
aminokwasów egzogennych, a jego strawność wynosi około 95%. - Białko roślinne jest trawione trudniej, a jego strawność szacowana jest w granicach 60–80%.
- Zapotrzebowanie na białko u niemowląt w 1.–2. mż. wynosi ok. 1,77 g / kg mc. / 24h.
Następnie stopniowo maleje do 1,14 g / kg mc. / 24h w 11.–12. mż. - Dla pozostałych grup wiekowych określono procentowy udział energii pochodzącej z białka w diecie.
Wynosi on 5–15%, przy czym 5%, czyli 1 g / kg mc. / dobę to najniższa dopuszczalna wartość spożycia - nieodstateczna podaż -> zahamowanie rozwoju fizycznego, spadek odporności, obniżenie sprawności intelektualnej
- nadmierna podaż -> wzrost wydzialnia insuliny i IGF-1 -> większe ryzyko otyłości
Jak dzielimy kw tłuszczowe?
Które najważniejsze?
1) krótkołańcuchowe (do 6 atomów węgla)
2) średniołańcuchowe (8–10 atomów węgla)
3) długołańcuchowe (≥ 12 atomów węgla w cząsteczce)
LUB
1) nasycone (SAFA) bez podwójnych wiązań
2) jednonienasycone (MUFA) z jednym podwójnym wiązaniem
3) wielonienasycone (PUFA) z co najmniej 2 podwójnymi wiązaniami
długołańcuchowe, wielonienasycone
kwasy tłuszczowe (LCPUFA) – kwas linolowy, arachidonowy (omega-6) i α-linolenowy i pochodne(DHA, EPA) (omega-3)
Skąd pozyskujemy LCPUFA? Jakie jest zalecane spożycie tłuszczy u dzieci?
Pokarm kobiecy to naturalne źródło kwasów omega-3 i omega-6.
LCPUFA są również dodawane do mleka modyfikowanego dla niemowląt.
W drugim półroczu życia zalecanym źródłem tłuszczów w pożywieniu są:
żółtko jaja i tłuste ryby morskie, olej lniany - omega 3,
oleje roślinne, orzechy, nasiona - omega 6
U dzieci do 3. rż. zalecane spożycie kwasów omega-3 określono na poziomie 150–200 mg/dobę. U dzieci, które nie spożywają regularnie ryb, zaleca się suplementację tych kwasów.
Podaż energii z tłuszczu powinna wynosić 35–40% dla dzieci w 1.–3. rż.
oraz 30–35% dla dzieci starszych, w tym 5–15% z PUFA, a < 10% z SAFA.
Do 3. roku życia nie zaleca się ograniczania cholesterolu w diecie,
później jego zalecane spożycie wynosi < 300 mg/ dobę.
Tluszcze: izomery cis i trans
W naturalnych świeżych tłuszczach roślinnych: cis
Izomery trans powstają z nich pod wpływem obróbki fizycznej (np. temperatury) i chemicznej. Tłuszcze zwierzęce parzystokopytnych naturalnie zawierają tylko 3–5% kwasów trans
Formy trans zwiększają stężenie frakcji LDL cholesterolu tak samo, jak kwasy nasycone,
a dodatkowo zmniejszają stężenie frakcji HDL, mogą również zwiększać stężenie insuliny we krwi i zaburzać reakcje immunologiczne.
W każdym wieku należy ograniczyć do minimum udział tłuszczów trans w diecie
(< 1–2% zapotrzebowania).
W dużej ilości kwasy tłuszczowe w formie trans zawierają twarde margaryny, gotowe wyroby cukiernicze i słodycze oraz produkty smażone (chipsy, frytki, zupy w proszku).
Co jest głównym źródłem E? i jakie jego zapotrzebowanie?
Węglowodany są głównym źródłem energii, zaspokajając zapotrzebowanie energetyczne ustroju w 50–70% (50–70% TEE).
Zalecane spożycie węglowodanów przyswajalnych (monosacharydy, disacharydy, maltooligosacharydy i skrobia) u dzieci > 1. rż. i dorosłych ustalono na 130 g/dobę.
U niemowląt do 6. mż. zapotrzebowanie jest niższe i stanowi 60 g/dobę (40–45% TEE). Głównym źródłem energii w tym okresie są tłuszcze.
W 2. półroczu życia (7.–12. mż.) zapotrzebowanie wynosi 95 g/dobę i dostarcza 45–55% TEE.
U dzieci > 1. rż. zalecane jest spożycie przede wszystkim węglowodanów złożonych
o niskim indeksie glikemicznym.
Ile powinniśmy spożywać cukrów prostych?
Niekorzystny jest udział w diecie cukrów prostych, czyli monosacharydów i disacharydów. Powinien on wynosić maksymalnie 10–20% ogólnej puli węglowodanów.
Co to błonnik? Jakie jest zalecane spożycie i co robi?
polisacharyd niewchłanialny
Nie jest on składnikiem odżywczym, gdyż nie ulega trawieniu i wchłanianiu w przewodzie pokarmowym człowieka, ale pełni istotną dla zdrowia rolę regulującą pracę przewodu pokarmowego.
Zalecane dzienne spożycie błonnika zależy od wieku dziecka.
W 1.–3. rż. wynosi 10 g/dobę, a w wieku 16–18 lat – 21 g/dobę.
Zaleca się zwiększenie spożycia do 20–40 g/dobę celem profilaktyki chorób przewodu pokarmowego
i metabolicznych chorób cywilizacyjnych (otyłość, miażdżyca, cukrzyca typu 2, rak jelita grubego, sutka i gruczołu krokowego).
wit D: jakie funkcje pełni, jakie źródła i suplementacja?
- Wit D jest niezbędna w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej
i odgrywa kluczową rolę w procesie tworzenia tkanki kostnej - Źródłem endogennej witaminy D3 jest synteza w skórze pod wpływem promieni słonecznych (UVB), a ezgogennej – pokarmy takie jak tłuste ryby, żółtko jaja, pełnotłuste potrawy mleczne
- w celu zapobiegania krzywicy
i osteomalacji zaleca się doustną suplementację witaminy D3
Czyn ryzyka niedoboru wit D (6)
1) karmienie wyłącznie piersią (bez rozszerzania diety u dzieci ≥ 6. mż.)
2) wcześniactwo
3) ciemny kolor skóry
4) niewystarczająca ekspozycja na słońce
(przebywanie w zamkniętych pomieszczeniach, odzież zakrywająca większość powierzchni skóry, nadmierne użycie filtrów przeciwsłonecznych)
5) otyłość
6) przebyty objawowy niedobór witaminy D3 wymagający leczenia
Zalecenia dotyczące dobowej suplementacji wit D3 u dzieci
1) niemowlęta ≤ 6. mż. – 400 IU przez cały rok
2) niemowlęta 6.–12. mż. – 400–600 IU przez cały rok
3) dzieci ≥ 12. mż. – 600–1000 IU (zależnie od masy ciała) od września do kwietnia
(lub cały rok w przypadku niedostatecznej ekspozycji na słońce w miesiącach letnich)
Powyżej 12. mż. wytyczne zalecają suplementację tylko u dzieci z grupy ryzyka niedoboru
Jaki jest wsk zaopatrzenia organizmu w wit D? Jakie normy?
Wskaźnikiem zaopatrzenia organizmu w witaminę D jest stężenie 25-hydroksywitaminy D [25-(OH) D] w surowicy.
20–60 ng/ml (50–150 nmol/l),
a u dorosłych 30–80 ng/ml (75–200 nmol/l).
Do czego prowadzi niedobór wit D3?
hipokalcemii, hipofosfatemii, krzywicy i tężyczki
Funkcje wit K, jaka profilaktyka niedoboru?
- do prawidłowego funkcjonowania układu krzepnięcia, a noworodki należą do grupy zagrożonej jej niedoborem przez ograniczony jej transport przez łożysko.
- W celu zapobiegania krwawieniu z niedoboru witaminy K wszystkie noworodki wymagają podania witaminy K1 wkrótce po urodzeniu (w ciągu 6h)
- Noworodkom urodzonym w fizjologicznym terminie zaleca się dawkę 1 mg i.m.,
a urodzonym przedwcześnie – dawkę zależną od urodzeniowej masy ciała
Kiedy i jak można suplementować wit K doustnie?
Jeśli rodzice nie wyrażają zgody na podanie witaminy K domięśniowo lub u dziecka istnieją przeciwwskazania do takich iniekcji (np. hemofilia), witaminę K można suplementować doustnie:
1) 3 x 2 mg witaminy K1 – wkrótce po urodzeniu, w 4.–6. dniu życia oraz 4.–6. tygodniu życia
2) 2 mg witaminy K1 wkrótce po urodzeniu + 1 mg co tydzień do końca 3. miesiąca życia
Ile mamy wapnia? Jaką pełni funkcje? Gdzie go znajdziemy?
Wapń stanowi 1,5–2% całkowitej masy ciała i jest głównym składnikiem budulcowym kości i szkliwa
Rola w przewodzeniu impulsów nerwowych, skurczach mięśni,
przepuszczalności błon komórkowych i regulacji procesu krzepnięcia krwi
Bogate w wapń są produkty mleczne, sardynki, brokuły, soja i fasola
U kogo zaleca się dodatkową suplementację żelaza?
1) niemowlętom o urodzeniowej masie ciała 2000–2500 g – dawka 1–2 mg / kg mc. / dobę
2) dzieciom urodzonym przedwcześnie, karmionym piersią – dawka 2 mg / kg mc. / dobę
od 1. mż. do osiągnięcia zalecanego spożycia żelaza z pokarmów
Po 6. miesiącu życia wszystkie niemowlęta powinny otrzymywać pokarmy uzupełniające bogate w Fe – najlepiej mięso (żelazo hemowe wchłania się lepiej) lub produkty zbożowe (kaszki dla dzieci).
wg Pietrzyka:
6-12msc - zapotrzebowanie 11 mg/dobe
1-3 lata - 7 mg/dobe
i mowa tu o zapotrzebowaniu a nie suplementacji !
Do czego służy fluor? Jak suplementujemy?
Fluor odgrywa istotną rolę w profilaktyce próchnicy i utrzymaniu zdrowych zębów.
Zmniejsza on rozpuszczalność szkliwa, ogranicza produkcję kwasu przez bakterie
i stymuluje remineralizację.
Dodatkowa suplementacja fluoru nie jest konieczna.
Zastosowanie jodu, jakie są obj niedoboru i kto jest w grupie ryzyka niedoboru jodu?
- wchodzi w skład hormonów tarczycy i warunkuje prawidłową ich syntezę.
- niedobór jodu należy do najczęstszych przyczyn zaburzeń rozwoju intelektualnego dzieci, jest przyczyną wola endemicznego tarczycy, a w okresie prenatalnym może mieć związek
z gorszym rozwojem psychoruchowym dziecka - Do grupy ryzyka należą
kobiety ciężarne i karmiące piersią, noworodki, dzieci oraz młodzież w okresie dojrzewania. [stąd dodatkowa suplementacja 150-200qg dziennie]
Jak długo powinno się karmić piersią?
pierwsze 6 msc wyłącznie karmienie piersią!
Jakie właściwości ma mleko kobiece?
1) w pełni zaspokaja zapotrzebowanie niemowlęcia na wszystkie niezbędne składniki odżywcze z wyjątkiem witaminy D i K
2) ma właściwości ochronne i immunomodulujące
3) ma wpływ na programowanie metaboliczne zarówno w okresie wczesnego dzieciństwa, jak i na niektóre aspekty życia dorosłego
Korzyści dla matki z karmienia piersią (5)
1) Zmniejszenie ryzyka krwawienia poporodowego
2) przyspieszenie inwolucji macicy
3) szybszy powrót do masy ciała z okresu przed ciążą
4) zwiększenie remineralizacji kości
5) zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka jajnika i raka piersi w okresie pomenopauzalnym
PWSK ze strony dziecka do karmienia piersią: bezwzględne (2)
- klasyczna galaktozemia
- wrodzony niedobór laktazy
PWSK ze strony dziecka do karmienia piersią: względne (4)
- ciężki ogólny stan kliniczny
- rozszczep podniebienia utrudniający ssanie
- wyniszczenie
- niektóre wady serca lub ukl odd
PWSK ze strony matki do karmienia piersią (8)
- HIV
- HTLV-1/2
- czyn nieleczona gruźlica
- niektóre leki
- ciężki kliniczny stan matki
- ciężka ch psychiczna
- zmiany typu opryszczki zlokalizowane na brodawce
- uzależnienie od narkotyków
Leki PWSK w trakcie laktacji
- tetracykliny >3tyg. (ryzyko zab szkliwa zębów dziecka)
- sulfonamidy (ryzyko kernicterus)
- izotopy
- amiodaron
- jod
- danazol
- doksepina
- sole Au
- cytostatyki
- retinoidy i ich pochodne
- wit C w dużych dawkach we wlewkach dożylnych
Długość karmienia piersią
- pierwsze 2h po porodzie: na sali porodowej
- stabilizowanie laktacji 2-4 tyg.: na żądanie, 8-12 razy na dobę
- laktacja ustabilizowana do 6msc: na żądanie ok 8razy na dobę
- okres żywienia uzupełniającego od 7msc do końca laktacji (powoli wprowadzamy posiłki uzupełniające)
Co sprawa karmienie piersią skóra do skóry?
1) kolonizację przewodu pokarmowego noworodka mikrobiotą komensalną matki
2) wpływa korzystnie na przebieg i czas trwania laktacji
Jak długo karmimy piersią - wg WHO i APP?
- tak długo jak będzie ono pożądane przez matkę i dziecko
- > =2 lata (WHO)
- > -12msc (AAP)
Jak długo karmi się z jednej piersi? (w minutach)
przynajmniej 10 minut z jednej piersi (gdy trwa >40min sprawdź czy wszystko ok)
Jakie są preparaty zastępujące mleko kobiece?
mleko modyfikowane lub mieszanka mleczna
Rodzaje preparatów zastępczych
1) Preparaty do początkowego żywienia niemowląt (mleko początkowe) - ich skład
w całości zaspokaja zapotrzebowanie na wszystkie niezbędne w pierwszych 6 miesiącach życia składniki odżywcze;
można je podawać również w późniejszym wieku, razem z pokarmami uzupełniającymi; oznaczone są zwykle cyfrą 1
2) preparaty do dalszego żywienia niemowląt (mleko następne) - przeznaczone są do zaspokojenia
potrzeb żywieniowych dzieci w okresie wprowadzania pokarmów uzupełniających; wymagania co do stopnia modyfikacji
są dla tego typu produktu znacznie mniejsze, niż w przypadku preparatu do początkowego żywienia; oznaczone są zwykle cyfrą 2
Na jakiej bazie zastępuje się mleko kobiece?
1) białek mleka krowiego - najczęściej
2) białek mleka koziego
3) izolatu białka sojowego
4) hydrolizatu białka mleka krowiego
5) aminokwasów
Jakie znasz hydrolizaty białka i aminokwasów? Jakie są WSK i zawartość?
-hydrolizat o nieznacznym stopniu hydrolizy (HA): oligopeptydy o masie <5000Da
WSK: zapobieganie ch alergicznych u dzieci z obciążeniem atopią
-hydrolizat o znacznym stopniu hydrolizy: masa <3000Da
WSK: zapobieganie/dgn/leczenie alergii na białka mleka krowiego, zab wchłaniania i trawienia
-aminokwasy (mieszanka elementarna): mieszanina wolnych aa
WSK: leczenie alergii na białka mleka krowiego
Substancje zagęszczające
Substancje zagęszczające wpływają na zmniejszenie liczby regurgitacji u dziecka,
bez wpływu na liczbę epizodów kwaśnego refluksu, a tym samym mają ograniczone znaczenie w leczeniu choroby refluksowej.
Stosowanie mleka z ich zawartością (AR) jest uzasadnione jedynie u niemowląt z chorobą refluksową i towarzyszącymi zaburzeniami wzrastania spowodowanymi stratami energetycznymi. Można je stosować jedynie pod nadzorem lekarza.
Co to pokarmy uzupełniające?
Po co wprowadzamy je do diety?
wszystkie pokarmy stałe i płyny inne niż mleko kobiece lub mleko modyfikowane dla niemowląt (MM)
Produkty uzupełniające wprowadza się do diety między innymi w celu dostarczenia
dodatkowej energii, białka, żelaza, cynku, witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D i E) oraz pierwiastków śladowych, a także przygotowania niemowlęcia
do bardziej urozmaiconej diety w późniejszym okresie życia.
Zasady podawania pokarmów uzupełniających
1) Nowe produkty należy podawać stopniowo - pojedynczo, obserwując reakcję dziecka
i zaczynając od małych ilości (np. 2–4 łyżeczki)
2) zaczyna się od typowych pokarmów - np. kasze, warzywa, owoce
3) kolejność wprowadzania pokarmów ma zdecydowanie mniejsze znaczenie
4) wczesne doświadczenia smakowe mogą wpływać na preferencje w późniejszym wieku
Kiedy wprowadzamy pokarmy uzupełniające?
Wprowadzanie pokarmów uzupełniających należy rozpocząć,
kiedy niemowlę wykazuje umiejętności rozwojowe potrzebne do ich spożywania,
po ukończeniu 17. tygodnia życia (początek 5. miesiąca życia), ale nie później niż przed ukończeniem 26. tygodnia życia (początek 7. miesiąca życia).
Pożądanym celem jest wyłączne karmienie piersią przez około 6 miesięcy.
Niemowlęta z grupy ryzyka niedoboru żelaza mogą odnieść korzyść z wprowadzenia pokarmów uzupełniających, zawierających żelazo poniżej 6 miesiąca życia.
Których pokarmów unikaj przy okresie żywienia uzupełniającego?
1) Sól - niedosalanie posiłków i unikanie podawania bardzo słonych pokarmów, takich jak pikle
2) cukier - wolne cukry, czyli mono- i disacharydy
3) miód - ze względu na potencjalną zawartość przetrwalników Clostridium botulinum, wywołujących botulizm dziecięcy, przetrwalniki są inaktywowane jedynie za pomocą metod przemysłowych, pieczenie nie inaktywuje przetrwalników
4) ryżowe napoje roślinne - ze względu na narażenie na arsen nieorganiczny
5) koper włoski - np. w oleju i herbatach, do ukończenia 4. roku życia
6) mleko krowie - nie powinno stanowić głównego napoju u dzieci w 1 roku życia, > 1. rż. nie powinno przekraczać 500 ml/dobę, może być stosowane jako dodatek do potraw (np. do naleśników)
7) mleko kozie i owcze - zawierają niebezpieczne stężenie soli mineralnych oraz mało kwasu foliowego i witamin
8) surowe mięso, ryby, podroby i przetwory mięsne (np. parówki) - nie zaleca się podawać
podrobów i przetworów mięsnych dzieciom do 3. rż.
9) surowe jaja
10) grzyby leśne
11) soki owocowe - nie należy ich podawać do ukończenia 1 roku życia.
Których pokarmów unikaj przy okresie żywienia uzupełniającego? (11)
1) Sól - niedosalanie posiłków i unikanie podawania bardzo słonych pokarmów, takich jak pikle
2) cukier - wolne cukry, czyli mono- i disacharydy
3) miód - ze względu na potencjalną zawartość przetrwalników Clostridium botulinum, wywołujących botulizm dziecięcy, przetrwalniki są inaktywowane jedynie za pomocą metod przemysłowych, pieczenie nie inaktywuje przetrwalników
4) ryżowe napoje roślinne - ze względu na narażenie na arsen nieorganiczny
5) koper włoski - np. w oleju i herbatach, do ukończenia 4. roku życia
6) mleko krowie - nie powinno stanowić głównego napoju u dzieci w 1 roku życia, > 1. rż. nie powinno przekraczać 500 ml/dobę, może być stosowane jako dodatek do potraw (np. do naleśników)
7) mleko kozie i owcze - zawierają niebezpieczne stężenie soli mineralnych oraz mało kwasu foliowego i witamin
8) surowe mięso, ryby, podroby i przetwory mięsne (np. parówki) - nie zaleca się podawać
podrobów i przetworów mięsnych dzieciom do 3. rż.
9) surowe jaja
10) grzyby leśne
11) soki owocowe - nie należy ich podawać do ukończenia 1 roku życia.
Kiedy możemy wprowadzać gluten?
4-12 msc
Aminokwas egzogenny tylko dla dzieci
histydyna
Aminokwasy warunkowo egzogenne dla noworodków i wcześniaków, z czego to wynika
mnemo: CTT
cysteina, tyrozyna, tauryna
niedojrzałośc niektórych układów enzymatycznych -> niedostateczna synteza endogenna
Ile % PPM zużywa trawienie, wchłanianie i transport składników odżywczych ?
około 10%
Ile % całkowitego zapotrzebowania energetycznego stanowi wydatek energetyczny związany ze wzrostem organizmu w wieku: do 3msc, 12msc, 2 rż, do okresu dojrzewania
do 3 msc największy wgl - 35%
12 msc - 5%
2 rż - 3%
do okresu dojrzewania - 1-2%
zapotrzebowanie na wodę - ile procent, jaki wzór
10-15%
0-10kg: 100-150ml/kg m.c.
11-20kg: 1000ml + 50ml/kg m.c.
>20kg: 1500ml + 20ml/kg m.c.
Mleko kobiece - kiedy pojawia się dojrzałe, jaki skłąd wczesniej
do 5 dni po porodzie - siara - dużo białka i Ig(głównie IgA)
5-14 dni - mleko przejściowe - większa ilośc laktozy i tłuszczu
około 3 tyg po porodzie - mleko dojrzałe
Mleko kobiece - kaloryczność
70kcal/100ml
Na jak długi okres wystarcza żelazo zgromadzone prenatalnie żelazo(w III trymestrze zachodzi ten proces) ?
4-6 msc życia dziecka
2-3 msc życia wczesniaków
Dzieci zagrożone anemią z niedoboru żelaza (6)
- wcześniaki
- dzieci matek z niedoborami Fe
- dzieci z ciąż mnogich
- dzieci z IUGR
- dzieci narażone na straty krwi: wewnątrzłonowe, okołoporodowe, w przebiegu skaz i jatrogenne
- pacjenci z wadami PP i zespołami złego wchłaniania(np. w wyniku alergii, NEC czy mukowiscydozy)
