OBJAWY W GASTROENTEROLOGII cz.2 Flashcards

1
Q

Biegunka: definicja

A

Biegunka to częste (≥ 3x/dzień) oddawanie stolca o zbyt luźnej konsystencji.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Jak oceniamy konsystencję stolca?

A

bristolska skala uformowania stolca

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

bristolska skala uformowania stolca i jaki stopień w biegunce

A

typ 1: oddzielne twarde grudki jak orzechy (trudne do wydalenia)
typ 2: stolec wydłużony, ale grudkowaty
typ 3: stolec wydłużony, z pęknięciami na pow
typ 4: stolec wydłużony, smukły, gładki i miękki
typ 5: miękkie kawałki stolca z wyraźnymi krawędziami
typ 6: kłaczkowate kawałki stolca, postrzępione, stolec papkowaty
typ 7: stolec wodnisty, bez elementów stałych

biegunka: 6 i 7
zaparcia: 1 i 2

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Mechanizmy powstawania biegunki (2)

A

1) Upośledzenie wchłaniania w jelicie cienkim lub grubym:
- zmniejszenie pow absorpcyjnej lub uszkodzenia nabłonka jelita
- niewchłanialne substancjie osmotycznie aktywne (biegunka osmotyczna)
- z powodu przyspieszonego pasażu treści pokarmowej z powodu przyspieszonej motoryki jelit

2) Zwiększenie wydzielania wody i elektrolitów w jelicie cienkim lub grubym (biegunka sekrecyjna) spowodowane aktywacją mechanizmów transportowych w jelitach przez:
- enterotoksyny bakterii
- mediatory reakcji zapalnej (biegunka zapalna)
- enterohormony

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Pod względem czasu trwania biegunkę dzielimy na?

A

1) ostrą – ≤ 14 dni
2) przetrwałą – 15–29 dni
3) przewlekłą – ≥ 30 dni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Przez co spowodowana jest ostra biegunka? (2 najczęstsze powody)

A

w 90%:
1) zakażeniem przewodu pokarmowego
LUB
2) spożyciem toksyn bakteryjnych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Rzadsze przyczyny ostrej biegunki (4)

A

1) DN leków – najczęstsza przyczyna biegunki nieinfekcyjnej
2) toksyny niebakteryjne
3) nadwrażliwość pokarmowa
4) ostre zapalenie uchyłków, niedokrwienne zapalenie okrężnicy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Co to zatrucie pokarmowe?

A

zespół ostrych objawów spowodowany spożyciem pokarmu skażonego bakteriami lub ich toksynami, a także pasożytami lub substancjami chemicznymi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Jakie obj i w jakim czasie w zatruciu pokarmowym?

A

nagle – nudności, wymioty, biegunka, osłabienie, kurczowy ból brzucha, gorączka

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Jakie są czyn etiologiczne zatrucia pokarmowego?

A

B. cereus (egzotoksyna): gotowany/smażony ryż, wołowina, kurczak, kremy
S. aureus (egzotoksyna): wyroby mleczne, cukiernicze, szynka, kremy
Y. enterocolita: czekolada, mleko, wieprzowina
L. monocytogenes: melko, sery, surowe warzywa, drób, wołowina
C. jejuni: kurczak, wołowina, zwierzęta domowe
E. coli: sałatki, mleko, wołowina
Salmonella: jaja, mięso, kurczak, mleczne

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Które zatrucia należy zgłaszać do stacji sanitarno-epidemiologicznej?

A

1) cholery
2) czerwonki bakteryjnej (Shigella) i pełzakowej
3) duru brzusznego/durów rzekomych A–C
4) jersiniozy (Y. enterocolitica, Y. pseudotuberculosis)
5) kampylobakteriozy (C. jejuni)
6) krwotocznego zapalenia jelita wywołanego przez E. coli (EHEC, EIEC)
7) salmonelloz odzwierzęcych
8) kryptosporydiozy (C. parvum) i giardiozy (G. lamblia)
9) biegunek wirusowych (rotawirusy, enterowirusy, kaliciwirusy)
10) biegunek o prawdopodobnej etiologii zakaźnej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Co to biegunka podróżnych?

A

to objawy zakażenia przewodu pokarmowego u osób podróżujących do krajów o niższym standardzie sanitarno-higienicznym, spożywających skażoną żywność lub wodę pitną

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Jaka jest najczęstsza przyczyna biegunki podróżnych?

Jaki przebieg takiej biegunki?

A

80% ETEC i Campylobacter
(może być też związana ze zmianą diety i stresem)
łagodny, nie wymaga leczenia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Gdzie najłatwiej złapiemy biegunkę podróżnych?

A

Afryka
Ameryka Łacińska
Azja S
Bliski Wschód

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Jak leczymy ciężką biegunkę podróżnych?

A

antybiotyk empiryczny:

1) azytromycyna 1 g p.o. jednorazowo lub 500 mg 1 × dz. przez 3 dni
2) alternatywnie fluorochinolony lub ryfaksymina

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Co to biegunka szpitalna?

A

biegunka występująca w szpitalu lub do 3 dni po jego opuszczeniu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Jakie są przyczyny biegunki szpitalnej?

A

najczęściej niezakaźne:

1) działania niepożądane leków
2) żywienie dojelitowe hiperosmotycznymi dietami płynnymi
3) zabiegi na przewodzie pokarmowym
4) reakcja na stres

najczęstsza przyczyna zakaźna:
C. difficile

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

U kogo będziesz podejrzewać biegunkę szpitalną?

A

u chorych przyjmujących antybiotyki,

z gorączką, wymiotami i kurczowym bólem brzucha

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Jakie są przyczyny biegunki przewlekłej?

A

rzadko przyczyny infekcyjne

> 90%:

1) nieswoiste zapalenia jelit
2) rak okrężnicy
3) zespół jelita drażliwego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Podział biegunki przewlekłej wraz z ich przyczynami

A

1) Biegunka sekrecyjna
2) Biegunka osmotyczna
3) Biegunka tłuszczowa
4) Biegunka zapalna
5) Przyspieszony pasaż jelitowy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Biegunka sekrecyjna: przyczyny (4)

A
  • leki i toksyny jak w biegunce ostrej
  • kwasy żółciowe
  • kwasy tłuszczowe
  • nowotwory czynne hormonalnie
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Biegunka osmotyczna: przyczyny (4)

A
  • leki
  • produkty zawierające sorbitol, mannitol lub ksylitol
  • niedobór laktazy i innych disacharydaz – pierwotny lub wtórny do zakażenia lub zapalenia jelit
  • zespół krótkiego jelita, przetoki jelitowe
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Biegunka tłuszczowa: przyczyny (2)

A
  • zaburzenia trawienia

- zaburzenia wchłaniania

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Biegunka zapalna: przyczyny (4)

A
  • zapalenia jelita grubego – popromienne, niedokrwienne, mikroskopowe
  • leki, nadwrażliwość pokarmowa
  • pierwotne i wtórne niedobory odporności
  • pierwotniaki jelitowe, inwazja robaków jelitowych
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Przyspieszony pasaż jelitowy: przyczyny (3)
- zespół jelita drażliwego - nadczynność tarczycy - leki prokinetyczne – metoklopramid, cizapryd
26
Kiedy mówimy o biegunce rzekomej?
gdy pacjent oddaje często małe ilości płynnego, brązowego stolca, czasem z nietrzymaniem stolca
27
Jaka jest przyczyna biegunki rzekomej?
Jest to spowodowane rozdęciem okrężnicy z powodu przeszkody położonej w esicy lub odbytnicy – najczęściej z powodu zalegających mas kałowych w przebiegu ciężkiego zaparcia, rzadziej w przebiegu nowotworów jelita grubego powodujących niedrożność.
28
Dgn biegunki ostrej
W przypadku ostrej biegunki zakładamy, że jest spowodowana zakażeniem przewodu pokarmowego lub zatruciem pokarmowym i nie przeprowadzamy dalszej diagnostyki, chyba że: 1) stwierdzono charakterystyczne dla innych przyczyn objawy, 2) dane z wywiadu wskazują na przyczynę nieinfekcyjną (np. przyjmowane leki)
29
WSK do badań mikrobiologicznych stolca w dgn biegunki (15)
- biegunka krwista - biegunka śluzowa - kolkowy ból brzucha - obj sepsy - gorączka - umiarkowana lub cięzka biegunka ponad 7 dni z odwodnieniem dużego stopnia - podejrzenie biegunki szpitalnej - biegunka ponad 2 tyg. - obj pozajelitowe - podejrzenie infekcji Salmonella, Shigella, Campylobacter, Yersinia, C.difficile - dochodzenie epidemiologiczne - podejrzenie cholery, duru brzusznego lub rzekomych - badania na nosicielstwo - biegunka po surowej wieprzowinie (Y. enterocolitica) - obfita wodnista biegunka: podejrzenie cholery
30
kiedy zaczynamy w dgn podejrzewać biegunkę przewlekłą?
1) objawy się utrzymują lub nasilają pomimo odpowiedniego leczenia 2) biegunka się przedłuża (> 10–14 dni) 3) epizody biegunki często się powtarzają
31
Co uwzględniamy w dgn biegunki przewlekłej?
1) wygląd stolców 2) pozostaw chorego na czczo, by określić charakter biegunki 3) oznacz stężenie sodu, luki osmotycznej i zawartość substancji redukujących w stolcu 4) oznaczyć stężenia elektrolitów we krwi
32
``` Jaki stolec w biegunce sekrecyjnej? charakter stolców stężenie Na luka osmotyczna wpływ postu inne ```
- bardzo obfite, wodniste - >70mmol/l - <50 mOsm/l - nie zmniejsza liczby i obj stolców [po resekcji j i przy przetokach j nasilenie biegunki podczas żywienia] - bez bólu brzucha, biegunka budzi w nocy
33
``` Jaki stolec w biegunce osmotycznej? charakter stolców stężenie Na luka osmotyczna wpływ postu inne ```
- pieniste, tryskające - <70mmol/l - >125 mOsm/l - zmniejsza liczbę i obj stolców [biegunka na czczo ustaje] - takie stolce z ph<5.5 i z >0.5% subst redukujących są obj zaburzeń trawienia dwucukrów
34
Jaki stolec w biegunce tłuszczowej?
tłuste, połyskliwe, maziste, trudne do spłukania, gnilny zapach
35
Jaki stolec w biegunce zap?
może się pojawić: - krew - leuk - kalprotektyna, laktoferyna mogą mu towarzyszyć: - gorączka - CRP, OB - eozynofilia obw i hipoalbuminemia
36
Dgn biegunki przewlekłej (6) 1. bad wstępne: 2. podejrzenie raka j. grubego: 3. podejrzenie celiakii: 4. podejrzenie nieswoistej ch zap j: 5. podejrzenie zesp j drazliwego: 6. podejrzenie nietolerancji laktozy:
1. bad wstępne: wywiad, lab (morfo, CRP, hh tarczycy, serologia do celiakii), bad stolca (pasożyty, C. difficile, kalprotektyna) 2. podejrzenie raka j. grubego: kolonoskopia 3. podejrzenie celiakii: gastroduodenoskopia z biopsją 4. podejrzenie nieswoistej ch zap j: ileokolonoskopia z biopsją 5. podejrzenie zesp j drazliwego: kryteria rzymskie 6. podejrzenie nietolerancji laktozy: wodorowy test odd z 25g laktozy
37
Najczęstsze powikłanie biegunki
odwodnienie
38
Odwodnienie łagodne
ubytek 3-5% masy ciała | obj się wzmożonym pragnieniem, podsychającymi śluzówkami
39
Odwodnienie umiarkowane
``` ubytek 5-10% masy ciała obj się: -wzmożone pragnienie -sucha bł śluzowa jamy ustnej -podkrążone oczy -skąpomocz -HO -powrót włośniczkowy >1.5s NAJCZULSZY OBJ -wolny fałd skórny ```
40
Odwodnienie ciężkie
>=10% | dochodzą obj wstrząsu hipowolemicznego
41
Leczenie biegunki
NAWADNIANIE u większości chorych (ubytek masy ciała <10%) prowadzi się je doustnie w warunkach ambulatoryjnych, co polega na przyjmowaniu płynów i soli kuchennej lub – w przypadku dzieci i osób starszych – doustnego płynu nawadniającego (DPN)
42
WSK do hospitalizacji w biegunce (5)
1) odwodnienie ciężkie (ubytek ≥10% mc. lub objawy wstrząsu hipowolemicznego) 2) objawy odwodnienia u chorego w podeszłym wieku 3) ciężki stan ogólny chorego 4) stany uniemożliwiające nawadnianie doustne – uporczywe wymioty, porażenna niedrożność jelit 5) niepowodzenie nawadniania doustnego (nasilenie objawów odwodnienia pomimo przyjmowania odpowiedniej ilości doustnego płynu nawadniającego lub trudności w wypiciu wymaganej ilości płynu)
43
Jakie 2 fazy leczenia płynami?
1) uzupełnianie niedoborów (rehydratacja) – pierwsze 3–4 h, wyrównanie ubytku masy ciała 2) leczenie podtrzymujące – uzupełnianie bieżących strat, utrzymywane do czasu ustąpienia biegunki
44
Rehydratacja: ile płynów podajemy
Przez pierwsze 3–4 h w fazie rehydratacji należy podawać wyłącznie DPN w objętości równej oszacowanemu ubytkowi masy ciała (chory powinien pić do woli w celu zaspokojenia pragnienia): a) bez cech odwodnienia – do 20 ml/kg mc. b) odwodnienie łagodne – 50 ml/kg mc. c) odwodnienie średniego stopnia – 50–100 ml/kg mc. Wyliczoną objętość należy powiększyć o ewentualne bieżące straty: dodatkowo 5 ml/kg mc. po każdym biegunkowym stolcu lub epizodzie wymiotów.
45
Inne leczenie biegunki
1) Leki przeciwbiegunkowe – loperamid, diosmektyd, oktreotyd 2) Wyrównywanie innych zaburzeń (zwłaszcza w przebiegu ciężkiej biegunki): - kwasicy metabolicznej, - zaburzeń elektrolitowych: hipo- i hipernatremii, hipokaliemii, hipokalcemii, hipomagnezemii - niedożywienia - niedoborów witamin i pierwiastków śladowych
46
Kiedy stosujemy antybiotyk w biegunce?
``` Antybiotykoterapia empiryczna (fluorochinolon lub azytromycyna) – zalecana w biegunce podróżnych i w oczekiwaniu na wynik posiewu stolca u chorych z biegunką zapalną o ciężkim przebiegu. ```
47
Zaparcie: definicja
to zbyt mała częstotliwość wypróżnień (≤ 2x/tydzień) lub stolce twarde (typu 1 i 2 wg bristolskiej skali uformowania stolca), oddawane z wysiłkiem, często z towarzyszącym uczuciem niepełnego wypróżnienia
48
Co to cięzkie zaparcie?
wypróżnienia ≤ 2 x/miesiąc
49
Mechanizmy zaparcia (5)
1) przeszkoda organiczna w pasażu treści pokarmowej 2) zwolniony pasaż jelitowy 3) spożywanie pokarmów małoresztkowych 4) niedostateczna siła propulsywna defekacji 5) defekacja dyssynergiczna – paradoksalny skurcz lub brak rozkurczu mięśni dna miednicy podczas defekacji
50
co to zaparcie idiopatyczne? co się do niego zalicza?
najczęstszy typ zaparcia to zaparcie bez przyczyny organicznej, u 90% ch z zaparciem zespół jelita drażliwego i zaparcie czynnościowe
51
kryteria rozpoznania wg wytycznych rzymskich IV dla zaparć czynnościowych
A: >=2 z: -zwiększone parcie podczas >25% defekacji -grudkowaty lub twardy stolec w >25% -uczucie niepełnego wypróżnienia podczas >25% defekacji -uczucie przeszkody w odbycie >25% defekacji -ręczne wspomaganie kupy -<3 samoistne wypróżnienia B: brak organicznej przyczyny C: obj trwają >=3msc D: początek obj przed >=6msc
52
Inne przyczyny zaparć niż czynnościowe (9)
1) Choroby jelita grubego, odbytu i odbytnicy (uchyłkowatość, nowotwory, zwężenia w przebiegu różnych zapaleń, przepuklina, skręt jelita, uchyłek odbytnicy, wypadanie odbytnicy, guzki krwawnicze, zwężenie odbytu, szczelina odbytu) 2) Choroby endokrynologiczne i metaboliczne (cukrzyca, niedoczynność tarczycy, niedoczynność przysadki, guz chromochłonny, porfiria, mocznica, nadczynność przytarczyc, ↑Ca, ↓K) 3) Leki 4) Choroby miednicy mniejszej (guzy jajnika i macicy, endometrioza) 5) Choroby obwodowego układu nerwowego (rzekoma niedrożność jelit, choroba Hirschsprunga, choroba Chagasa, neuropatia autonomiczna - np. cukrzycowa) 6) Ciąża 7) Choroby OUN (choroby naczyniowe mózgu, stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, nowotwory, uszkodzenia pourazowe mózgu lub rdzenia kręgowego) 8) Choroby tkanki łącznej (twardzina układowa, zapalenie skórno-mięśniowe) 9) Choroby psychiczne (depresja, jadłowstręt psychiczny)
53
Leki dające zaparcia (11)
- przeciwbólowe (opioidy, NLPZ) - przeciwcholinergiczne - przeciwdepresyjne (np. amitryptylina) - przeciwdrgawkowe (np. karbamazepina) - przeciwparkinsonowskie (o działaniu dopaminergicznym) - zawierające wapń lub glin - preparaty żelaza - przeciwnadciśnieniowe (β-blokery, blokery kanału wapniowego, diuretyki, klonidyna) - antagoniści receptora 5-HT3 - doustne środki antykoncepcyjne - nadużywanie leków przeczyszczających (może spowodować lub nasilić zaparcie)
54
Jakie są obj alarmujące w zaparciach? (7)
1) gorączka 2) zmniejszenie masy ciała (bez intencji odchudzania się) 3) krew w stolcu (widoczna makroskopowo lub utajona) 4) niedokrwistość 5) nieprawidłowości w badaniu przedmiotowym (np. guz brzucha, zmiany w okolicy odbytu) 6) ból brzucha budzący pacjenta w nocy 7) wywiad rodzinny wskazujący na raka jelita grubego lub nieswoiste zapalenie jelit
55
Dgn zaparć (7)
- wywiad - per rectum - morfologia krwi, glukoza, stężenie wapnia, TSH - krew utajona w stolcu - kolonoskopia – niezbędna u osób > 50. r.ż. lub przy towarzyszących objawach alarmowych! - biopsja odbytnicy – w przypadku podejrzenia choroby Hirschsprunga - badania czynnościowe jelita grubego i odbytu – manometria, defekografia, test pasażu ze znacznikami (test Hintona)
56
Kiedy pogłębiona dgn zaparć?
u osób starszych, niereagujących na leczenie objawowe, z objawami alarmowymi lub innymi odchyleniami
57
Leczenie zaparć: wstępne (2)
1) Leczenie przyczynowe 2) Jeżeli w odbytnicy zalegają masy kałowe, należy najpierw ją oczyścić: - wlewki fosforanowe per rectum (Enema), - makrogole - ew. ręczne usunięcie stolca
58
Leczenie niefarmakologiczne zaparć
- zwiększenie ilości przyjmowanych płynów i błonnika w diecie– podstawowa metoda leczenia zaparcia czynnościowego - systematyczna aktywność fizyczna - regularne próby spokojnego wypróżnienia rano po śniadaniu - odstawienie leków mogących powodować zaparcia - trening defekacji (biologiczne sprzężenie zwrotne)
59
Leczenie farmakologiczne zaparć
leki osmotyczne – makrogole, laktuloza, glicerol, fosforany leki pobudzające – antranoidy, bisakodyl
60
Co w przypadku nieskuteczności leczenia?
przez 2–3 miesiące należy zlecić badania czynnościowe jelita grubego W długotrwałym zaparciu opornym na leczenie farmakologiczne lub w razie nietolerancji doustnych środków przeczyszczających stosuje się powtarzane wlewki doodbytnicze (fosforanowe lub z soli fizjologicznej) Nie należy wykonywać wlewek ciepłą wodą lub wodą z mydłem, gdyż drażni to śluzówkę jelita