Choroba zwyrodnieniowa i ZZSK Flashcards
Ch. zwyrodnieniowa: definicja i czym się charakteryzuje
Choroba będąca skutkiem działania czynników biologicznych i mechanicznych.
Charakteryzuje się:
1) bólem stawowym, ograniczeniem ich ruchomości i trzeszczeniami
2) wtórnym zapaleniem jednego lub kilku stawów (rzadko występuje postać uogólniona, dotycząca wielu stawów)
Brak objawów ogólnoustrojowych!!!
Epidemiologia ch. zwyrodnieniowej
To najczęstsza przyczyna dolegliwości ze strony układu ruchu.
zwykle w wieku 40–60 lat, u obu płci
(cięższe postaci u kobiet)
Postaci choroby zwyrodnieniowej ze względu na przyczyny
1) pierwotna (częstsza, przyczyna – nieznana)
2) wtórna (przyczyny – uraz, choroby metaboliczne, endokrynologiczne i inne)
Postaci choroby zwyrodnieniowej ze względu na lokalizację
1) zlokalizowana (np. ograniczoną do kręgosłupa)
2) uogólniona (dotyczącą licznych stawów)
Czyn ryzyka ch zwyrodnieniowej
1) starszy wiek
2) płeć żeńska
3) nadwaga i otyłość
4) mutacja genu COL2A1
5) czynniki mechaniczne (uraz, siedzący tryb życia, osłabienie m. okołostawowych, intensywne bieganie, sport wyczynowy w przeszłości, u kobiet praca wymagająca częstego zginania kolan)
Patogeneza ch zwyrodnieniowej
- destrukcja chrząstki stawowej z obniżeniem jej wysokości
- na początku zwiększenie zawartości wody i obrzęku tk, z czasem coraz ciensza chrząstka
- w warstwie podchrzęstnej: GEODY (torbiele zwyrodnieniowe) i OSTEOFITY (wyrośla kostne)
Obraz kliniczny ch zwyrodnieniowej
1) Szpotawość kolan
2) Guzki Heberdena (stawy międzypaliczkowe dalsze) i Boucharda (bliższe)
3) Asymetryczne zajęcie stawów
Na jakiej podstawie rozpoznanie?
Czy potrzeba RTG? Jakie zmiany w RTG?
na podstawie typowego obrazu klinicznego
Potwierdzenie na podstawie RTG nie jest konieczne!
Typowe zmiany w obrazie RTG:
1) zwężenie szpary stawowej
2) geody i osteofity
3) sklerotyzacja
Leczenie ch zwyrodnieniowej
1) Niefarmakologiczne – redukcja masy ciała, odpowiednia aktywność fizyczna,
kinezyterapia, zaopatrzenie ortopedyczne, odpowiednie obuwie
2) Farmakologiczne – NLPZ, paracetamol, tramadol (ale nie inne opioidy), GKS dostawowo, SNRI, SYSADOA (siarczan chondroityny)
3) Operacyjne – artroskopia, endoprotezoplastyka
Rokowanie ch zwyrodnieniowej
postępuje, ale nie wpływa na długość życia
Na co zwracamy uwagę w profilaktyce ch zwyrodnieniowej?
1) zapobieganie nadwadze i otyłości – już w wieku rozwojowym
2) korekcja nieprawidłowego obciążania powierzchni stawowych
3) utrzymywanie aktywności fizycznej
4) usuwanie przyczyn wtórnej ChZS
ZZSK: definicja
Zesztywniające zap. stawów kręgosłupa
Przewlekły, przeważnie postępujący proces zapalny o nieznanej etiologii,
obejmujący symetrycznie głównie
stawy krzyżowo-biodrowe i drobne stawy kręgosłupa, prowadzący do ich stopniowego zesztywnienia.
Szczyt zachorowań na ZZSK, jaki przebieg?
okres dojrzewania / młodzi dorośli, 2-3x częściej u mężczyzn
okresy zaostrzeń i remisji, przebieg przewlekły i postępujący
Zmiany w układzie ruchu w ZZSK: opisz ból
- u 80% chorych ból w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, promieniujący do pachwin, pośladków i stawów kolanowych, zwykle tępy, trudny do umiejscowienia, jednostronny lub obustronny, przerywany, po kilku miesiącach stały
- objawy zapalenia stawów skokowych lub kolanowych (u 10–20%), przyczepów ścięgna Achillesa lub rozcięgna podeszwowego, innych stawów
- ból często nasila się w nocy, rano dołącza się uczucie sztywności
- natężenie bólu zmniejsza się po wykonaniu ćwiczeń fizycznych
- ból i ograniczenie ruchomości kręgosłupa narastają stopniowo w miarę
obejmowania przez proces zapalny coraz wyższych odcinków kręgosłupa - utrata prawidłowych krzywizn kręgosłupa i jego usztywnienie
ZZSK: zmiany poza narządem ruchu
Zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej gałki ocznej (u 1/3 chorych)
Zmiany w układzie krążenia (u < 10% chorych)
Dgn ZZSK: bad lab
- wzrost OB i CRP w surowicy w okresach zaostrzeń
- leukocytoza
- białkomocz i krwinkomocz
- hipergammaglobulinemia (często IgA)
- RF w klasie IgA (nie IgM)
- HLA B27 (u 96% chorych w populacji europejskiej)
Dgn ZZSK: bad obrazowe (6)
- Celowany RTG stawów krzyżowo-biodrowych (późne zmiany)
- RTG kręgosłupa (odcinek szyjny i lędźwiowo-krzyżowy):
a) „świecące narożniki” i kwadratowienie trzonów kręgów, syndesmofity łączące kręgi,
b) zrosty w stawach, stopniowe wapnienie więzadeł,
c) całkowite zrośnięcie kręgosłupa (obraz kija bambusowego) - Kostnienie przyczepów więzadeł i ścięgien (entezofity)
- W stawach obwodowych zwężenie szpar stawowych, później zarośnięcie
- Później dołącza osteoporoza
- MRI: wczesne zmiany zap
ZZSK: bad płynu stawowego
charakter zap
Rozpoznanie spondyloartropatii osiowej a obwodowej
OSIOWA:
zap stawów krzyżowo biodrowych w bad obrazowym oraz >=1 cecha SpA
ALBO
HLA B27 oraz >=2 cechy SpA
OBWODOWA:
zap stawów lub przyczepów ścięgnistych lub palcow
ORAZ
>=1 z: zap bł naczyniowej oka/łuszczyca/ch L-C lub CU/poprzedająca infekcja/ HLA B27/zap stawów krzyżowo biodrowych w bad obrazowym
ALBO
>=2 z: zap stawów/zap przyczepów ścięgnistych/zap palców/ zap ból krzyża/wywiad rodzinny
Zapalny ból krzyża: jakie ma cechy? (5)
> =4 z:
- ból przed 40r.z.
- podstępny początek
- zmniejsza się po ćwiczeniach
- nie ustępuje podczas odpoczynku
- w nocy (mniejszy z rana)
Cechy spondyloartropatii (11)
- zap ból krzyża
- zap stawów obw
- zap przyczepów ściegnistych w pięcie
- zap naczyniówki oka
- zap palców
- łuszczyca
- ch L-C/CU
- dobra opd na NLPZ (po 24-28h)
- wywiad rodzinny
- HLA-B27
- CRP
Leczenie ZZSK
Objawowo: NLPZ i GKS miejscowo
Leki modyfikujące przebieg choroby:
- leki biologiczne (anty-TNF)
- leki syntetyczne (np. sulfasalazyna, metotreksat) - nieskuteczne w postaci osiowej
W wybranych sytuacjach zabieg operacyjny
Rokowanie ZZSK
Zagrożenie kalectwem związane głównie z zajęciem stawów biodrowych
i zesztywnieniem szyjnego odcinka kręgosłupa.
Czemu krócej żyją chorzy z ZZSK?
- amyloidoza
- złamania kręgosłupa
- zmiany narządowe
- częstsze ch sercowo-NK
