HC.3 - Vruchtbaarheidsstoornissen bij de man Flashcards
Wat is SRY gebied?
A: Het SRY-gebied (Sex-determining Region Y) is een gen op het Y-chromosoom dat verantwoordelijk is voor de initiatie van de mannelijke geslachtsontwikkeling.
Q: Wat is de functie van het SRY-gebied?
A: Het SRY-gebied codeert voor een transcriptiefactor (SRY-eiwit) die de differentiatie van de gonaden in testikels stimuleert en de productie van testosteron en anti-Müller-hormoon activeert.
Waar is de mannelijke genitale ontwikkeling van afhankelijk?
- Expressie SRY
- Ontwikkeling foetale testes
- Producte Testosteron in leydigcel en Anti-Mullers Hormoon (AMH in sertolicel
- Ontwikkeling gangen van wolff
- Elimineren Mullerse gangen (behalve ultriculus en appendix bij bal)
- Omzetten Testosteron -> Di-Hydro-Testosteron (DHT)
Wanneer foetale testes ontwikkelng?
wk 7 - wk 12
Wat is Anti Mullers Hormoon?
A: Anti-Müller-hormoon (AMH) is een eiwithormoon dat wordt geproduceerd door de Sertoli-cellen in de testikels tijdens de embryonale ontwikkeling.
Q: Wat is de functie van anti-Müller-hormoon (AMH)?
- Het remt de ontwikkeling van de Müller-buizen, die zich anders zouden ontwikkelen tot vrouwelijke voortplantingsstructuren (zoals baarmoeder en eileiders).
- Het speelt een cruciale rol in de mannelijke geslachtsontwikkeling.
Wat zijn gangen van wolff?
A: De gangen van Wolff (Wolffian ducts) zijn embryonale structuren die zich ontwikkelen tot de mannelijke voortplantingsorganen
Q: Wat gebeurt er met de gangen van Wolff bij afwezigheid van testosteron?
A: Bij afwezigheid van testosteron degenereren de gangen van Wolff en ontwikkelen ze zich niet verder. Dit gebeurt typisch in een vrouwelijke embryo.
Welke structuren bij gangen van Wolff?
- Epididymis (bijbal)
- Vas deferens (zaadleiders)
- Vesiculae Seminales (zaadblaasjes)
Wat is Vesiculae Seminales
A: De vesiculae seminales (zaadblaasjes) zijn klieren die achter de blaas liggen en een belangrijk deel van het zaadvocht produceren.
Q: Wat is de functie van de vesiculae seminales?
- Ze produceren een fructoserijke vloeistof die energie levert aan spermatozoa.
- Ze leveren ook stoffen die het zaad beschermen en de beweeglijkheid bevorderen.
- Hun secreties maken ongeveer 70% van het zaadvocht uit.
Q: Hoe wordt vitamine D aangemaakt in de testes?
A: De testes hebben het enzym 25-hydroxyvitamine D-1α-hydroxylase, dat actief vitamine D kan omzetten in zijn biologisch actieve vorm, calcitriol (1,25-dihydroxyvitamine D).
Q: Wat is uniek aan de vitamine D-aanmaak in de testes?
A: De lokale aanmaak van actieve vitamine D in de testes maakt directe werking op spermatogenese en hormoonproductie mogelijk, onafhankelijk van de systemische vitamine D-status.
Wat is cryptochisme?
Verhouding volume van testis?
80% sertolicellen in tubuli seminifiriti
20% interstitium met leydigcellen
Welke deel geeft meeste deel vd volume van ejaculaat?
Vesiculae seminales\
Inhoud ejaculaat van groot naar klein:
Vesculae seminales - prostaat - testis - cowperse klieren
wat is de tubuli seminifiri?
A: De tubuli seminiferi zijn gekronkelde buisjes in de testikels waar de productie van spermatozoa (spermatogenese) plaatsvindt.
Hoeveel %vd vocht maakt de tubuli seminifiri aan?
2-5%
Hoeveel spematozoa per testis per dag?
100 miljoen geproduceerd
Wat bepaald de geslacht?
De spermatozoa, namelijk 23X of 23Y zaadcellen in ejaculaat
Hoelang duurt spermatogenese?
70d
Hoelang is de spermiogenese in de spermatogenese?
20d
Q: Wat is spermiogenese?
A: Spermiogenese is het proces waarbij ronde spermatiden differentiëren tot functionele, rijpe spermatozoa (zaadcellen).
(aangroeien van de staart dus)
Hoe wordt pathologie van spermatogenese geclassificeerd?
Johnsenscore
Hoe werkt johnsenscore?
John 10 is normaal
John 8-9 is hypospermatogenese, verminderde
John 3-7 is maturatie arrest, dus een stop uitrijping
John 1-2 is sertolicell-only, alleen sertolicellen, en geen zaadcelvormende cellen
Welke hormonen stuurt Leydigcel aan?
LH
Welke Hormoon Sertolicel?
FSH
Hoe feedback op hypothalamus en hypofyse?
Testosteron(leydigcel) en Inhibine-B(sertolicel)
Wat is epididymis?
A: De epididymis (bijbal) is een sterk gekronkelde buis die achter de testis ligt en onderdeel is van het mannelijke voortplantingssysteem.
Q: Wat is de functie van de epididymis?
- Opslag: Het slaat rijpe spermatozoa tijdelijk op.
- Rijping: Hier ondergaan spermatozoa de laatste fase van rijping om beweeglijk te worden en bevruchtend vermogen te verkrijgen.
- Transport: Het transporteert spermatozoa naar de zaadleiders tijdens ejaculatie.
Q: Uit welke delen bestaat de epididymis?
- Caput (kop): Ontvangt spermatozoa vanuit de testis.
- Corpus (lichaam): Waar spermatozoa rijpen.
- Cauda (staart): Opslagplaats van rijpe spermatozoa tot ejaculatie.
Waar zorgt epididymis voor?
Toenemende fertiliserend vermogen:
- Motiliteit neemt toe van caput naar cauda
- Concentratie
- Eiwitten voor binding aan zona pellucida
- Stabilisatie DNA
Wat is prostaat?
A: De prostaat is een klier van het mannelijk voortplantingssysteem, gelegen onder de blaas en rondom de urinebuis (urethra).
Bevat prostasomen
20-30 ejaculaatvolume
Q: Wat is de functie van de prostaat?
- Productie van zaadvocht: De prostaat produceert een vloeistof die deel uitmaakt van het zaadvocht en spermatozoa beschermt en voedt. Dit is PSA
- Neutralisatie: De prostaatvloeistof neutraliseert de zure omgeving van de vagina, wat de overleving van spermatozoa bevordert.
Q: Wat gebeurt er met de prostaat bij ouder worden?
A: Bij veel mannen vergroot de prostaat met de leeftijd, wat kan leiden tot plasproblemen door druk op de urinebuis (benigne prostaathyperplasie).
Wat is vesicula seminalis?
A: De vesicula seminalis (zaadblaasje) is een klier in het mannelijk voortplantingssysteem die achter de blaas ligt en via een kanaal verbonden is met de zaadleider.
Semenogelin, gelvorming na ejaculatie
Q: Wat is de functie van de vesicula seminalis?
- Productie van zaadvocht: Het zaadblaasje produceert een fructoserijke vloeistof die energie levert aan spermatozoa.
- Bescherming: Het voegt stoffen toe die het zaad beschermen en de beweeglijkheid bevorderen.
- Volume: De vloeistof van de vesicula seminalis maakt ongeveer 70% van het zaadvocht uit.
- pH> 8
Welke testiculaire functietesten kan je doen?
- Bloed: LH, FSH, Inhibine B, ochtend testosteron (dan is hoogst)
- Semenanalyse: volume >1,5cc, pH>7.1, morfologie >4%, motiel >40%
- Echografie testes, evt vesicula en prostaat
Waar bestaat de ejaculatie uit?
- Emissie:
- sluiten van blaashals en sphincter urethrae (oiv sympatisch T10-L2)
- Depositie vloeistof in urethra prostatica - Expulsie:
- contractie m. bulbocavernosus, ischiecavernosus en bekkenbodem
- openen sphincter urethrae
Wat is Coitus?
Geslachtsgemeenschap
Wat gebeurd er bij de coitus?
- ## Depositie ejaculaat bij cervix uteri
Wat is bijzonder aan cervix uteri?
Het slijm in de cervix heeft een zuur milieu (lage pH), wat bescherming biedt tegen infecties door bacteriën en andere pathogenen.
Het ejaculaat is basisch (pH ~7,2-8) om het zure milieu van de vagina en cervix te neutraliseren, wat de overleving van spermatozoa bevordert.
Hoelang overleeft spermatozoa? en hoelang oocyt?
3d vs 24u
Wat is capacitatie,
A: Capacitatie is het proces waarbij spermatozoa, na contact met het vrouwelijke voortplantingsstelsel, functionele veranderingen ondergaan die hen in staat stellen een eicel te bevruchten. Dit omvat:
- Verwijdering van remmende eiwitten en vetten van het plasmamembraan.
- Verhoogde beweeglijkheid en hyperactivatie van de staart.
Q: Wat is chemoattractie?
A: Chemoattractie is het proces waarbij de eicel chemische stoffen afgeeft om spermatozoa aan te trekken, zodat ze naar de eicel toe kunnen zwemmen. Deze stoffen spelen een cruciale rol bij het vinden van de eicel door de spermatozoa.
Q: Wat is de acrosoomreactie?
A: De acrosoomreactie is een proces waarbij het acrosoom, een enzymrijke structuur in de kop van de spermacel, openbreekt. Hierdoor komen enzymen vrij die nodig zijn om de zona pellucida (beschermende laag van de eicel) af te breken en de eicel binnen te dringen.
wat doet de arts bij een fertiliteitsanalyse van een man?
- Anamnese
- LO
- Endocirnologisch onderzoek: Serum LH, FSH en T
- Echo scrotum
- Semen analyse volgens WHO-criteria
- evt genetisch onderzoek
- evt testis biopt (gecombineerd met TESE)
Welke oorzaken mannelijke infertitilieit?
- testiculaire insufficientie
- endocriene afwijkingen
- obstructie tractus genitalis
- sperma antilichamen
- mediactie, milieu, ziek, stress
- varicocele (spataderen in bal)
- erectie, ejaculatie of orgasme stoonissen
- idiopathisch
Wat is cryptorchisme
medische aandoening waarbij één of beide testikels niet zijn ingedaald in het scrotum (balzak) bij de geboorte.
De testikels blijven dan in de lies of soms in de buikholte. Dit is een veelvoorkomende afwijking bij pasgeboren jongens, vooral bij prematuren.
Q: Wat zijn mogelijke oorzaken van cryptorchisme?
- Hormonale factoren
- Mechanische factoren
- Genetische factoren
Q: Wat zijn de gevolgen van cryptorchisme?
- Verminderde vruchtbaarheid, door verstoorde spermatogenese, vaak azoospermie
- Verhoogd risico op testiskanker (3%)
- Verhoogde kans op hernia inguinalis
- kleinere ballen
Wat is torsio testis?
A: Torsio testis is een aandoening waarbij de zaadstreng draait, waardoor de bloedtoevoer naar de testikel wordt afgesloten. Het is een medische spoedsituatie.
Bal ligt dan horizontaal ipv verticaal
Q: Wat zijn de symptomen van torsio testis?
- Acute, ernstige pijn in het scrotum
- Zwelling van het scrotum
- Misselijkheid en braken
- Hoogstand van de aangedane testikel
- Roodheid of verkleuring van het scrotum
Q: Wat is de meest voorkomende leeftijdsgroep voor torsio testis?
A: Het komt het vaakst voor bij jongens en jonge mannen tussen 12 en 18 jaar.
Q: Wat is de oorzaak van torsio testis?
A: De oorzaak is vaak anatomisch, zoals een onvoldoende fixatie van de testikel aan het scrotum (de “bell clapper” deformiteit).
Q: Wat zijn de gevolgen van onbehandelde torsio testis?
- Testiculaire necrose
- Verlies van de testikel
- Verminderde vruchtbaarheid
Q: Hoe wordt torsio testis gediagnosticeerd?
- Klinisch onderzoek
- Echografie met Doppler om de bloedtoevoer te beoordelen
Q: Wat is de behandeling voor torsio testis?
A: Spoedoperatie (detorsie) om de zaadstreng te draaien en de testikel te fixeren (ook de andere bal fixeren), meestal binnen 6 uur om schade te voorkomen.
Q: Wat is de “bell clapper” deformiteit?
A: Een anatomische afwijking waarbij de testikel vrij kan draaien in het scrotum, wat het risico op torsio testis vergroot.
Wat is varicocele?
A: Een varicocele is een abnormale verwijding van de veneuze plexus (pampiniform plexus) in de zaadstreng, vaak aangeduid als “spataderen” van de testikel.
Q: Wat zijn de symptomen van een varicocele?
- Vaak asymptomatisch
- Soms een zwaar gevoel of pijn in het scrotum
- Zichtbare of voelbare vergrote aderen, vaak beschreven als een “zak met wormen”
Q: Wat is de meest voorkomende locatie van een varicocele?
A: Het komt meestal voor aan de linkerkant, door anatomische verschillen in de veneuze afvoer.
Q: Wat zijn de mogelijke gevolgen van een varicocele?
- Verminderde vruchtbaarheid
- Testiculaire atrofie
- Pijn en ongemak
Wekere bal
Q: Hoe wordt een varicocele gediagnosticeerd?
- Klinisch onderzoek (palpatie van de vergrote aderen)
- Echografie met Doppler om de veneuze reflux te bevestigen
Q: Wat is de behandeling voor een symptomatische varicocele?
Conservatief: pijnbestrijding en observatie
Chirurgie (varicocelectomie): afbinden of verwijderen van de aangetaste aderen
Embolisatie: blokkeren van de aderen met een katheter
Q: Waarom komt een varicocele vaker links voor?
A: Omdat de linker testiculaire ader loodrecht in de linker renale ader uitmondt, wat een hogere veneuze druk veroorzaakt.
Wat is mechanisme achter varicocele?
Verminderde spermatogenese door verstoorde temperatuurs regulatie, waardoor verhoogde ROS en daardoor verhoogde DNA schade spermatozoa
Kwaliteit verbeterd bij 50% vd gevallen
Wat is hypogonadotroop hypogonadisme?
Hormonale afwijking met verlaging LH en FSH door fysfunctie hypofyse voorkwab of hypothalamus
Oorzaken hypogonadotroop hypogonadisme?
Congenitaal:
- Kallmannsyndroom (gekenmerkt door anosmie).
- Idiopathisch hypopituïtarisme
- verlate puberteit.
Verworven:
- hypofysair of hypothalamae ziekte, dus prolactinoom, ischemie of neurohemochromatose
- Iatrogeen, dus door medicatie
Wat is hypergonadotroop hypogonadisme?
Dysfunctie van de testes, dus wel gewoon verhoogde LH en FSH
oorzaken hypergonadotroop hypogonadisme?
Congenitaal:
- klinefelter syndroom, anorchie, enzymdefecten androgen synthese, cryptochorisme
Verworven:
- orchitis, torsio testis, bilaterale orchidectomie, cytotoxische therapie
Wat is obstructieve azoospermie?
A: Obstructieve azoöspermie is een aandoening waarbij er geen spermatozoa in het ejaculaat aanwezig zijn door een blokkade in de zaadleiders of andere delen van het mannelijk voortplantingsstelsel.
Dit is 2% van oorzaken infertiliteit en 10% vd azoospermien
Wat is CBAVD?
Geen zaadleider, Chrom & CFTR gen mutatie (autosomaal recessief)
Welke afwijkingen echo scrotum?
- Varicocele
- Testis tumor
- Testiculaire microcalcificaties
- Echo prostaat 9alleen bij lage volume ejaculaat)
Wat is klinefeltersyndroom?
47XXY, dits 10% van azoosermie
Wat is Y microdeletie?
Azoospermie door AZF region deletie op y
Verschil primair en secundaire hypogonadisme?
Pri: LH en FSH verhoogd en issue in testis. Lage T, Geen therapie
Secu: LH en FSH verlaagd, issue in brein. Lage T, maar bij kinderwens LH en FSH. Geen Kindwens: Testesteron toevoegen
Welke vormen aspermie?
- Anorgasme: psychogeen/neurogeen
- Retrograde ejaculatie: neurogeen/iatrogeen
- Anejaculatie: psychogeen/neurogeen/iatrogeen. Vaak bij Dwarslaesie, bekken chirugie, prostaatchirurgie, MS< DM en medicatie
Hoe kunnen azoospermie opgedeeld worden?
- Pre-testiculair: hormonaal
- Testiculair: non obstructieve azoospermie
- Post-testiculair: obstructief
Wat is TESE?
TESE (Testiculaire Spermatozoa Extractie) is een procedure waarbij spermatozoa rechtstreeks uit het testisweefsel worden gehaald bij mannen met azoöspermie.
Q: Wat is het verschil tussen TESE en MESA?
TESE: Spermacellen worden uit het testisweefsel gehaald.
MESA: Spermacellen worden uit de bijbal (epididymis) gehaald.
Q: Bij welke aandoeningen wordt TESE toegepast?
A:
Niet-obstructieve azoöspermie (bij onvoldoende spermaproductie).
Obstructieve azoöspermie (wanneer sperma niet via de natuurlijke weg in het ejaculaat komt).
