HC 12.9: Bespreking casus prostaatcarcinoom

Question 1

zou een verandering van de plasstraal te maken kunnen hebben met prostaatkanker?

Answer 1

mictieklachten hebben gewoonlijk niets te maken met een beginnende prostaatkanker, maar met verouderingsprocessen van de blaas en prostaat.

Question 2

welke factor brengt het meeste risico met zich mee op prostaatkanker?

Answer 2

van de antwoordopties die gegeven werden: leeftijd boven de 60 jaar

Question 3

uit epidemiologisch onderzoek is gebleken:

Answer 3

• dat in Aziatische landen de consumptie van rood vlees vele malen minder is dan in de westerse diëten en dat de incidentie van klinisch relevante prostaatkanker in die Aziatische landen ook veel minder is.
• maar in autopsie studies zij Aziaten komt de aanwezigheid van microscopische prostaatkanker even vaak voor als in het westen
  –> en we zien dat wanneer Aziaten echter een westers dieet met veel vlees gaan eten, dan neemt de incidentie van klinische prostaatkanker toe van 10 naar 100 per 100.000 inwoners

Question 4

Aziaten krijgen dus steeds meer prostaatkanker met een westers dieet. wat betekent dit?

Answer 4

waarschijnlijk wordt de groei van prostaatkanker onderdrukt door een Aziatisch dieet

Question 5

het risico bij screenen op prostaatkanker is dat je tumoren gaat vinden, die je eigenlijk helemaal niet had willen vinden. dit zijn namelijk tumoren die nooit zullen leiden tot klinische verschijnselen van prostaatkanker. en dit is bij ongeveer 50% van alle gevonden prostaattumoren het geval. eigenlijk is screenen dus in dat geval overbodig. wat dient de huisarts nog meer aan een patiënt uit te leggen over prostaatkanker screening?

Answer 5

dat de PSA waarde aanleiding kan geven tot het verrichten van een prostaatbiopt met eventuele bijwerkingen

Question 6

betekent een verhoogde PSA direct een prostaattumor?

Answer 6

nee, een verhoogd PSA wijst op een verhoogd aantal aanwezige prostaatcellen.
die verhoogde PSA kan ook komen door prostaat hypertrofie, of een ontstoken prostaat, of retentie

Question 7

PSA test:

Answer 7

• is een van de factoren die aanleiding kan geven tot een verhoogd risico op het aantreffen van prostaatkanker
• het PSA is mede afhankelijk van het prostaatvolume
• als de prostaatwijzer een verhoogd risico van > 12% aangeeft, dan wordt een biopsie overwogen
• bij > 20% wordt een biopsie aangeraden

Question 8

wat is de meest voorkomende bijwerking van een prostaat biopsie?

Answer 8

hematurie, is dus de meest voorkomende maar onschuldige bijwerking. in 30-40% van de gevallen hebben patiënten gedurende enkele dagen hier last van

Question 9

waar/hoe wordt een prostaatbiopt gedaan?

Answer 9

peri-anaal, omdat de kans op infectie daardoor kleiner is

Question 10

de meest ingrijpende bijwerking van een prostaatbiopt:

Answer 10

een infectie, ondanks het gebruik van antibiotische profylaxe
–> en in <1% van de gevallen leidt dit tot een sepsis, een ernstige vorm van infectie die direct in het ziekenhuis behandelt dient te worden met intraveneuze antibiotica

Question 11

techniek van de transperianale biopten:

Answer 11

• met een echo via het rectum breng je de prostaat in beeld
• er wordt via het perineum naar de prostaat geprikt

Question 12

we kunnen systematische biopten nemen:

Answer 12

dat is 10-12 biopten nemen dwars door de hele prostaat op allerlei verschillende plekken die we van te voren hebben afgesproken

Question 13

maar we kunnen ook targeted biopten doen, dat doen we tegenwoordig steeds vaker. omdat we tegenwoordig steeds vaker de MRI gebruiken

Question 14

welke gegevens heeft de huisarts van een patiënt nodig om de prostaatwijzer in te vullen?

Answer 14

het PSA, de aanwezigheid van nodi, de grootte
–> dus je vult in:
- was het rectaal toucher afwijkend?
- het volume/grootte van de prostaat
- en de hoogte van het PSA

Question 15

om de prostaatbiopten goed te kunnen nemen gebruikt de uroloog beeldvorming van de prostaat. welke beeldvorming is dat?

Answer 15

MRI

Question 16

we doen die MRI voorafgaand aan het nemen van de biopten. op basis van die MRI weet je dan tijdens het nemen van de biopten, op de echo waar je ongeveer in de prostaat moet prikken.

Question 17

het is belangrijk om te weten in hoeveel van de genomen biopten prostaatkanker wordt gevonden. want dat zegt iets over in hoeverre de hele of een gedeelte van de prostaat is aangedaan.

Question 18

4+3 gleason score betekent:

Answer 18

de patholoog vindt het meeste cellen met score 4
en een kleiner deel heeft een score 3
–> samen heeft dit dus een score van 7

Question 19

en die gleason score is belangrijk omdat het iets zegt over hoe agressief een tumor is. het wordt bijv. ook gebruikt om te bepalen of een bepaalde patiënt geschikt is voor active surveillance (opvolgen, geregeld PSA meten, rectaal toucher en dan ben je er op tijd bij als het progressie toont), maar dat doe je alleen bij niet agressieve tumoren

Question 20

active surveillance:

Answer 20

• om de paar maanden PSA meten
• jaarlijks tot 2 keer per jaar een rectaal toucher
• en om de zoveel tijd een MRI
• zodat als het uit de bocht vliegt, we er op tijd bij zijn en de patiënt opties kunnen bieden voor behandeling

Question 21

welke voorwaarden moet je aan voldoen om in aanmerking te komen voor active surveillance?

Answer 21

• PSA < 10 ng/ml
• gleason score < 7 of gelijk aan 7 (3+3 zeker wel, 3+4 overwegen waard, 4+3 al niet meer)
• minder dan 3 positieve biopten
• behandelbaar voor eventuele invasieve interventie (je moet een patiënt wel opties kunnen aanbieden) (denk aan een patiënt in een rolstoel, met een slechte conditie die niet in staat zou zijn om een operatie aan te kunnen)

Question 22

high dosis rate brachytherapie, dus inwendige bestraling, is een klinische behandeling.

Question 23

cyberknife:

Answer 23

daarmee kan je heel nauwkeurig bestralen.

Question 24

welke bijwerkingen treden vaker op bij bestraling dan bij radicale prostectomie?

Answer 24

aandrang voor defeacatie is een bijwerking die veel voorkomt na bestraling

Question 25

wat zijn de grootste problemen na een radicale prostectomie?

Answer 25

• stress incontinentie
• erectie problemen

Question 26

30% van de patiënten ervaart nog steeds stressincontinentie 6 maanden na de radicale prostectomie.

Question 27

wat is de eerste maatregel tot vermindering van incontinentie klachten wanneer iemand na een prostectomie daar last van heeft?

Answer 27

bekken bodem oefeningen

Question 28

pas na een radicale prostectomie kan je spreken van een pathologisch tumor stadium, daarvoor spreken we van een klinisch tumorstadium.

Question 29

zenuwen die langs de prostaat lopen dienen voor de functie van de zwellichamen van de penis en zorgen dus voor erecties.

Question 30

wat is de beste behandel manier van de erectiele disfunctie na operatie of radiotherapie?

Answer 30

low dose dagelijkse sildanafil (viagra)
–> om te voorkomen dat door gebrek aan optimale bloedcirculatie in de zwellichamen van de penis fibrose optreedt, wordt tegenwoordig zo nodig low dose Viagra 1dd 5 mg voorgeschreven

Question 31

verschillende manieren om de concentratie testosteron te beïnvloeden door in te grijpen in de hypothalamus-hypofyse-gonade-as:

Answer 31

• LHRH agonist remt de LH productie in de hersenen
• verwijderen van de testis stopt testosteron productie in de testis
• anti-androgenen remmen de werking van testosteron op niveau van de testis

Question 32

bij een PSA > 20 ng/ml pre-operatief is de verdenking op metastase hoog en besluit je dus een botscan te doen. Echter bij (pijn)klachten kan al eerder gekozen worden om een botscan te maken.

Question 33

porstaatkanker spreidt veelal eerst uit naar botten in het bekken of de wervelkolom.