Gedig - Vroegherfs

Question 1

Bespreek die beeldspraak in reël 1.

Answer 1

In die metafoor ‘Die jaar word ryp’ word daar na die natuur se veranderingsproses in die herfs verwys. Dit sluit aan by die manier waarop daar na jong mense as in die lente van hulle lewe, en na ouer mense as in die winter van hulle lewe verwys word.

Question 2

Haal sewe dinge uit die oktaaf aan wat by die titel en die seisoenveranderinge aansluit.

Answer 2

'goue akkerblare'
'wingerd...verbruin'
'witter lug'
'nuwe wind'
'elke blom word vrug'
'blare val'
'takke van... populiere ... witter'

Question 3

Watter funksie het die herhaling van die lang a-klanke in die oktaaf?

Answer 3

Dit dra by tot die rustige toon en stadige tempo van verandering; dit beklemtoon ook die betekenis van woorde, soos ‘traagstes’, en dit verbind woorde klankmatig, soos ‘vaal’ en ‘laan’.

Question 4

Hoe sluit die herhaling van ‘witter’ (reël 2, 8) aan by die tema?

Answer 4

Die kleur ‘wit’ sluit aan by die suiweringsproses wat die spreker begeer, en die vergrotende trap ‘witter’ beklemtoon die suiweringsproses.

Question 5

Bespreek die funksie van die enjambement aan die einde van reël 3

Answer 5

Dit verdoesel die sterk rympatroon en sorg dat die woorde ‘klare’ en ‘son’ in ‘n beklemtoonde posisie is.

Question 6

Bespreek die funksie van die enjambement aan die einde van reël 12

Answer 6

Dit verdoesel die sterk rympatroon en help om die afwaartse proses van ‘stort’ visueel uit te beeld.

Question 7

Bespreek die funksie van die herhaling van ‘word’ in die gedig.

Answer 7

Dit beklemtoon die wordingsproses in die natuur en die proses van aktiewe verandering wat die spreker in homself verlang.

Question 8

Waarna verwys ‘hierdie dae’ (reël 9)?

Answer 8

Die tydperk van suiwering en verandering in die spreker se lewe - sy figuurlike herfs.

Question 9

Evalueer die doeltreffendheid van die gebruik van die woorde ‘O Heer’ (reël 9).

Answer 9

Dit is ‘n duidelike aanduiding van die ‘grens’ tussen die oktaaf en die sestet.
Dit maak dit duidelik dat die sestet ‘n gebed is.
Dit beklemtoon die innigheid en dringendheid van die spreker se gebed.

Question 10

Ontleed die funksie van die h-alliterasie in reël 9.

Answer 10

Dit beklemtoon veral die woorde ‘Here’ en ‘heilig’ en verbind dit klankmatig.

Question 11

By watter twee ander woorde sluit ‘pronk’ (reël 10) aan?

Answer 11

‘sieraad’, ‘waan’

Question 12

Watter woord vorm ‘n kontras met die woord ‘pronk’ en ander woorde wat by ‘pronk’ aansluit?

Answer 12

‘hoogheid’

Question 13

Watter woorde/frases sluit aan by die stropingsproses wat die spreker in hom begeer?

Answer 13

‘laat alles val…’; ‘laat stort my waan’

Question 14

Wat word deur die herhaling van ‘laat’ in reël 12 bereik?

Answer 14

Dit versterk die dringende toon en beklemtoon die veranderinge waarvoor die spreker bid.

Question 15

Beskou die spreker pyn as positief of negatief? Verduidelik.

Answer 15

Pyn is vir hom positief, want hy wil die dinge wat ‘ver was van die pyn’, prysgee. Hy beskou pyn as ‘n integrale deel van die suiweringsproses.

Question 16

Ontleed hoe woordkeuse ingespan word om die parallel tussen die oktaaf en die sestet uit te beeld.

Answer 16

Die herhaling van presiese woorde in die oktaaf en die sestet beklemtoon die parallelle proses in die natuur en die mens:
Oktaaf: ‘Die jaar word ryp..’ (reël 1);
Sestet: ‘laat ryp word Heer’ (reël 12).
Oktaaf: ‘die nuwe wind..’ (reël 3);
Sestet: ‘Heer, laat U wind waai’ (reël 12).
Oktaaf: ‘Die eerste blare val’ (reël 5);
Sestet: ‘laat alles val’ (reël 10); ‘laat stort’ (reël 12).

Question 17

Bespreek die rym en strofebou in die gedig.

Answer 17

Dit is ‘n Italiaanse sonnet wat bestaan uit ‘n oktaaf met twee kwatryne, en ‘n sestet met twee tersines. Na die oktaaf, wat oor die veranderingsproses in die natuur handel, is daar ‘n wending, waarna daar vir ‘n suiweringsproses in die mens gebid word. Die rymskema is abab/cdcd/efg/efg (dus kruisrym in die oktaaf) en daar word deurgaans manlike eindrym gebruik, behalwe in die geval van ‘blare’ - ‘klare’ in die eerste kwatryn.