Gedig: Die Skedel Lag al Huil die Gesig

Question 1

Van watter finaliteit kan die spreker nie wegskram nie?

Answer 1

Die dood

Question 2

Watter woord dui aan dat sy nie weet wanneer sy sal sterf nie?

Answer 2

Eendag

Question 3

Met watter gesindheid sal sy eendag die dood tegemoet gaan?

Answer 3

• Uitdagend, sy sal dit trotseer
• Met ‘n laggende skedel.
• Met ‘n wrange soort sin vir humor.

Question 4

Watter verband is daar tussen “laggende skedel”, “sin vir humor”, en “mevrou Ples” in reels 2, 3 en 4?

Answer 4

‘n Grynslag

Question 5

Hoe sal jy nou die “laggende skedel” se lag beskryf?

Answer 5

‘n Grimlag
Spotlag
Hoonlag

Question 6

Waarvan word die skedel ‘n simbool?

Answer 6

Dood
Verganklikheid
Sterflikheid

Question 7

Waarom sal die spreker nie, soos mevrou Ples en die bloubok eendag na haar dood in ‘n museum se glaskas uitgestal word nie?

Answer 7

Hulle was albei iets besonders: mevrou Ples is ‘n unieke vonds en die bloubok het reeds uitgesterf.

Question 8

Wat bedoel sy met haar uitspraak in reël 7; “ ‘n Seldsame dier is die mens nou nie juis”?

Answer 8

Die mens is nie iets besonders of die moeite werd om te bewaar en uit te stal nie, want hy is nie ‘n skaars genoeg spesie nie. Daar is juis te veel mense op aarde.

Question 9

Die voegwoord “Tog” skep, net soos “nietemin” of “nogtans” sekere verwagtinge. Bespreek hierdie stelling deur na reël 8 te verwys.

Answer 9

Nadat sy verklaar het dat die mens niks besonders of seldsaam is nie, wil sy daarop wys dat die mens baie slim is - anders as ‘n dier of mevrou Ples.

Question 10

Benoem die beelspraak in reël 8 en 9: “ons met ons innerlike uurwerkvernuf”.

Answer 10

Metafoor

Question 11

Wat word met hierdie beeld bedoel?

Answer 11

Die mens het ‘n innerlike besef van tyd
Die mens werk ddeur tyd aangejaag om te presteer
Die mens se verstand is ‘n ingewikkelde meganisme, wat wonderlike dinge tot stand kan bring
Die mens is tot geweldige presiesheid in staat, soos ‘n horlosie.

Question 12

Watter =2 soorte beelspraak kom voor in “groot swaaiende hyskraangebare” in reël 3?

Answer 12

Metafoor en personifikasie.

Question 13

Waarom is die beelspraak in die vorige vraag so gepas?

Answer 13

Die swaaiende hyskraanbewegings word direk met reusegebare vergelyk. Hiermee verkry die hyskraan self as’t ware menslike status. Dit is ‘n baie treffende beeld, omdat die reusehyskraan ‘n verlengstuk van die menslike vernuf word, soos ‘n reusehand wat ‘n yslike groot gebou op sy regte plek neer kan sit. Dis ‘n letterlike illustrasie van die omvang van die geweldige menslike prestasies.

Question 14

Haal die werkwoord in reël 12 aan en verduidelik waarom dit ‘n voorbeeld van ‘n oordrywing of hiperbool is:

Answer 14

Die werkwoord “neerplak”.
Dit is onmoontlik dat selfs die grootste hyskraan ‘n wolkekrabber kan oplig en iewers gaan “neerplak”, dit wil sê neersmyt.

Question 15

Reëls 8-12 gaan oor die mens se vernuf in die boubedryf. Wat word in die sin van reëls 12-18 beskryf?

Answer 15

Goudmynbedryf

Question 16

Watter eienskap van die mens word deur die adjektief “grabbelende” beskryf?

Answer 16

Gierigheid

Die mens se navorsing gaan dus in die eerste plek om geld te maak.

Question 17

Hoe sluit die beeld in reëls 14-15 aan by die beeld in reël 10?

Answer 17

Nes by die “hyskraangebare”-beeld, is dit ‘n metafoor, asook personifikasie.

Question 18

Bespreek die geslaagdheid van die beeld. Verwys na reël 14-16: “om ons arms diep/ soos skagte te sink en die grys erts / te gryp en op te trek”

Answer 18

Die myaksie (hyser, toerusting en myners) word as ‘n reusearm voorgestel wat ondergronds reik en rondtas na die gouderts, dit gryp en optrek. Die mynaksie word dan ook vermenslik deur die personifikasie. Die menslike vernuf word weereens letterlik deur die beeld geïllustreer.

Question 19

Verklaar waarom dit gepas is dat reël 14 op die woord “diep” eindig en dat reël 15 met “soos skagte” begin?

Answer 19

Die enjambement illustreer of visualiseer die afdaal na die dieptes.

Question 20

Watter effek het die g- en r-klanke in reëls 15 tot 17?

Answer 20

Die harde en skerp klanke pas by die betekenis van die reëls: die harde arbeid om die gouderts uit te haal en tot ‘n fyn stof te vergruis.

Question 21

Watter tipe halfrym word aangetref in die woorde “dwarsdeur dolomiet” (reël 14)

Answer 21

d-alliterasie

Question 22

Wat sou die funksie van bogenoemde halfrym wees?

Answer 22

Dit dien as bindmiddel; die harde eksplosiewe d-klank suggereer ook die harde dolomiet of klipbanke waardeur geboor en gegrawe word.

Question 23

Hoe pas die gebruik van die woord “korfagtig” in by reël 18? en watter beeldspraak is hier ter sprake?

Answer 23

Die goudstawe word dig opmekaar gestapel soos die selle in ‘n byekorf. Dit is weer ‘n metafoor.

Question 24

Hoe pas “korfagtig” in by die res van die gedig?

Answer 24

Die mens is die hele tyd besig met bedrywighede in die wêreld, soos die bye in ‘n byekorf. Die ooreenkoms tussen bye en die mens se bedrywighede is opvallend: beide werk van nature, op ‘n koorsagtige wyse en baie noukeurig.

Question 25

Let op die netwerk van klanke wat verder herhaal word: byvoorbeeld: “staaf op staaf korfagtig”

Answer 25

Die klanke is ook dig gepak soos die kosbare goudstawe.

Question 26

Waaroor gaan die laaste sin in hierdie strofe?

Answer 26

Uraanverryking

Question 27

Waarom word die uraan verryk?

Answer 27

Die uraan word verryk sodat ‘n atoombom daarvan gemaak kan word.

Question 28

Wat kan afgelei word uit die twee woorde “onherhaalbaar” en “allerlaaste” ten opsigte van so ‘n ontploffing?

Answer 28

Die finaliteit van vernietiging. Wat verloor word, sal nie weer opgebou kan word nie.

Question 29

Waatom is die gebruik van die bywoord “skoon” ironies?

Answer 29

Skoon is ‘n positiewe woord, maar word hier gebruik om die totale vernietiging te beskryf.
Dus is dit ironies.

Dit is ook ironies dat kernkrag beskou word as “skoon” energie, in vergelyking met byvoorbeel energie uit steenkool, maar in hierdie geval word dit ironies gebruik in die betekenis van “heeltemal”

Question 30

Watter 4 woorde word in die drie sinne van die tweede strofe gebruik om die mens te beskryf?

Answer 30

Slim
Sterk
Merkwaardig
Wonderbaarlik

Question 31

Wat sê hierdie woordkeuse op die oppervlak van die spreker se houding teenoor die mens en sy prestasies?

Answer 31

Die mens is uitsonderlik en het buitengewone vermoëns wat hom in staat stel tot verstommende prestasies.

Question 32

Lees weer strofe 2. Is hier ‘n effe verskuilde gesindheid van die spreker teenwoordig? Verduidelik watter gesindheid en hoe die leser veral daarvan bewus word.

Answer 32

Ja
Die spreker is met die opnoeming van die mens se verstandelike vermoë en skeppingskrag besig om dit te bevraagteken en fynweg te bespot.
Die leser kan dit ook in die stemnuanses hoor.

Question 33

Wat bedoel die spreker met “Ag ja” en “wonderbaarlik” as die wetenskaplike prestasies daarmee beskryf word?
Reken jy dis gepas?

Answer 33

Die “A ja” kan die indruk skep dat dit selfbewonderend bedoel word.
Hierdie wetenskaplike uitvindings gaan omtrent die verstand te bowe. Dus is dit verbasend. Maar vir die spreker lê die ironie daarin dat die mens selfvernietigende dinge skep.
Alles wat ooit bereik is, kan onherhaalbaar weggevee en skoongebrand word deur ‘n atoombonontploffing. Die “A ja” kan dus ook gesien word as ‘n gelate, byna siniese sug.

Question 34

Wie is die skedel wat ten slotte laaste lag?

Answer 34

Die dood.

Question 35

Waarom huil die gesig?

Answer 35

Die spreker treur daaroor dat die mens, in sy strewe na ontwikkeling, ook die kiem van ys eie ondergang en selfvernietiging dra.

Question 36

Hoe pas hierdie gedig in by die titel van die bundel: “Van vergetelheid en glans”?

Answer 36

Die mens aspireer na roem, die glans, maar versink uiteindelik tog maar in die vergetelheid, die dood.