5.1 Toepassing Beeldvorming bij Oncologie Flashcards
Wat zijn de kenmerken van verschillende soorten beeldvormende technieken?
- Conventionele technieken: Röntgenstralen
- Echografie: Geluidsgolven
- CT: Röntgenstraling
- MRI: Magnetisme
- PET/CT: Radioactieve tracers
War wordt er bij elke techniek afgevraagd?
- Wat is de sensitiviteit (Aantal test positief van alle echt zieken) van het onderzoek bij deze vraagstelling (Bijv. X-thorax bij longmetastasen)
- Wat is de specificiteit (Aantal test negatief bij alle niet zieken) van het onderzoek
- Klinische relevantie
Wat zijn de kenmerken van Röntgenfoto technieken?
- Röntgenstralen en detector
- Weefsel absorbeert verschillend: Bot - Weke delen - Lucht
- X-thorax: Metastasen
- X-BOZ: Complicaties (Ileus). Geen nut bij beeldvorming van maligniteiten
- Contrastonderzoeken
- Geen hoge specificiteit en sensitiviteit
- Screenend of voor afstandmetastasen mag dit gebruikt worden
Wat is beter een X-thorax of CT?
CT
Waar moet er op gelet worden bij een CT?
Nierfunctie:
- Jodiumhoudend contrast wordt alleen via de nier uitgescheiden
Allergie voor Jodiumhoudend contrast testen
Wat is het rol van X-thorax (Röntgenfoto) bij tumordiagnostiek?
Longcarcinoom: Screening, indien verdacht -> CT (Voorgeschiedenis en Klinisch informatie zijn essentieel)
Afstand metastasen kunnen ermee gedetecteerd worden, maar CT is beter
Nadeel is het overstadieren
Kan er met een echo afstand metastasen bekeken worden?
Ja, bij
- Levermetastasen
- Kliermetastasen (Lymfoom, testis etc.)
- Nieren: Hydronefrose
- Milt + lever lengte (HL of NHL)
Wat zijn de kenmerken van een echo (5)?
- Hoogfrequente geluidsgolven (5 MHz)
- Geen röntgenstraling, dus niet schadelijk
- Veel gebruikt bij screening abdominale klachten (Zoals cholecystitis, scrotum, borst)
- Goed voor vaste organen en vocht gevulde organen
- Geen adequate beoordeling maag-darmen door luchtartefarcten. Wel: Appendicitis/diverticulitis
- FU: Metastasen lever en lymfeklier retroperitoneaal
Wat is beter een CT of een echo?
CT
- Afstand metastase kan met een echo, maar CT is wel beter
- Primair stadieren van een tumor kan met een CT
- Echo lever: Kan bij Follow Up oncologie bij lage verdenking metastase
- Echter indien klinisch verdacht? Stijgende tumormarker -> CT (snel en goedkoop) of PET-CT (Duurder + Duurt langer)
Wat zijn de kenmerken van een CT (3)?
CT -> Computer Tomografie (X-stralen)
- Ronddraaiende stralenbundel en detector, tafel beweegt met de patiënt mee. Maakt foto’s in dunne plakjes
- IV contrast (Jodium) -> Aankleuring van de organen en tumoren
- Afhankelijk van de aanvraag ander scanprotocol -> Klinische informatie essentieel
Hoe snel pakt contrastmiddel op arterieel, veneus en bijvoorbeeld bij de urinewegen?
Arterieel Na 30 seconden: Bloedvaten, hypervasculaire metastasen (NET, melanoom, schildklier)
- Veneus Na 80 seconden: Organen, veneuze structuren, metastasen (Adenocarcinomen vaak donkere levermetastasen)
- Excretie na paar minuten: Urinewegen
Wanneer wordt er geen contrast gegeven bij een CT?
- Concrementen
- Lithiase
Bijvoorbeeld stenen
Wat zijn de kenmerken van een CT oncologie stadieren?
All in One techniek: TNM-classificatie
T: Evaluatie uitgebreidheid primaire tumor
N: Pathologische lymfeklieren
M: Metastasen
Kennis van ziekteproces en metastaseringspatroon
Stadium Ia/Ib is de 5-jaars survival 47% en bij IIa/IIb is dit al 26%
Wat zijn CT indicaties?
FU:
- Recidief, metastasen
- Respons metastasen op therapie
Complicaties
CT geleide punctie voor pathologie (PA)
Virtuele colonografie
Wat is beter tussen de verschillende scannen, PET CT, CT of X-thorax?
1) PET CT
2) CT thorax
3) X-thorax
Wat is TNM: T1 bij longcarcinoom?
- <3 cm
- Geen invasie in lobulaire bronchus
- Geen atelectase
- Geen noduli elders
Wat is TNM: T4 bij longcarcinoom?
- Tumor in carina
- Invasie in het hart: Grote vaten, trachea, oesophagis, wervelkolom
- Atelectase van gehele long
- Noduli in andere ipsilaterale lobi
Wat doet een PET CT?
PET CT kijkt naar suiker opname van FDG
Tumor gebruikt veel suiker dus PET is positief
PET activiteit door middel van injected radionuclide gelabelde glucose analogue, Fluorine-19-deoxyglucose (FDG)
Hoe gaat TNM: M bij een longcarcinoom?
Mx: Niet te beoordelen
M0: Geen metastasen
M1: Afstandsmetastasen
- M1a: Tumornodus in contralaterale kwab of tumor met pleurale nodi of maligne pleurale of pericardiale effusion
- M1b: Metastasen in andere organen/skelet
Wat zijn de meest frequente longcarcinoom metastase en hoe kunnen deze worden gedetecteerd?
Detecteren middels CT of PET CT
Long, lever, bijnier
FDG PET-CT -> Beste primaire stadierings patroon
Gewone CT thorax -> Abdomen bij FU
Wat wordt er gedaan bij een (Primair) coloncarcinoom?
Colonoscopie -> CT virtuele colonoscopie
Doorlichting met rectaal contrast: Alleen postop lekkage (Slechte test)
Colonoscopie is veel beter
Wat zijn de kenmerken van een colonoscopie?
CT Colonoscopie -> Colonoscopie
- CT onderzoek
- Darmvoorbereiding: Contrast drinken
- Darm insuffleren met lucht
- Scannen in rug- en buikligging
- Screenen voor poliepen, tumoren
Hoe gaat de T classificatie bij een coloncarcinoom?
Doorgroei wand?
- Nee: T1/T2
- Ja: T3
Ingroei in peritoneum: T4a
Ingroei in orgaan: T4b
Wat zijn de kenmerken van een MRI (5)?
Magnetische Resonantie Imaging
- Maakt gebruik van H-atomen
- Elk weefsel ander aantal H-atomen -> Ander signaal
- Hele hoge contrast resolutie -> Kleine verschillen goed detecteerbaar
- Contrast (Gadolinium)
- Duur onderzoek, 20-40 minuten voor klein gebied
Wat zijn de contra-indicaties voor MRI?
- Claustrofobie
- Pacemaker
- Metaal splinter oog
Wat zijn de karakteristieken van een MRI?
- Beperkt onderzoeksgebied: Boven of onderbuik
- Peristaltiek -> Bewegingsartefarcten
- Indicaties Gastro-intestinale maligniteiten: Rectum carcinoom (Voor andere GI maligniteiten wordt MRI niet gebruikt
- Levermetastasen (Als CT/echo niet conclusief is)
- Skeletafwijkingen
Wat is RECIST?
Response Evaluation Criteria In Solid Tumors
- Aantal laesies (Max. 5 en 2 per orgaan)
- Metingen pathologische lymfomen
- Betere definiëring ziekteprogressie
- Detectie nieuwe laesies/PET
- Op de baseline wordt bepaald of laesies/lymfeklieren meetbaar zijn
Hierbij wordt een minimaal aantal goed - In verschillende richtingen - meetbare en vergelijkbare laesies gekozen en wordt de tumorrespons op de behandeling volgens een vaste normenclatuur benoemd
Wat is meetbaar volgens RECIST?
Tumoren:
- >10 mm op CT langste as
- >20 mm op X-thorax
Lymfeklieren:
- >15 mm korte as
Wat is niet meetbaar volgens RECIST?
- Tumoren lange as <10 mm
- Path klieren >10 mm en <15 mm
- Slecht afgrensbaar
- Leptomeningeale ziekte
- Vocht: Pleuraal, pericardiaal, ascites
- Inflammatoir mammaca
- Lymfangitis huid of long
Wat is NADIR?
Minste tumorload op een tijdstip gemeten
Hoe gaat de meting van RECIST?
Baseline Target Lesions
Max 5 laesies, max. 2 per orgaan:
- Representatief voor alle betrokken organen
- Laesies met grootste diameter
- Goed reproduceerbaar
Korte as lymfeklieren
Som diameters
Benoemen non-target lesions
Bij een toenemende laesie is er altijd progressie
Wat is het response criteria voor RECIST?
CR: Complete Respons:
- Verdwijnen alle target laesies
- Path klieren (Non-target/target) <10 mm
PR: Partial Respons:
- Minstens 30% afname som diameter targetlaesies
PD: Progressieve Disease:
- >20% toename som diameters targetlaesies
- Absolute toename van 5 mm
- Ontstaan nieuwe laesies is ook PD
SD: Stabiele Disease:
- Niet voldoende voor PD of SD (Referentie de kleinste som)
Hoe gaat de evaluatie van Non-target laesies?
CR: Verdwijnen alle Non-target laesies, alle pathologische lymfeklieren + Normale tumormarkers
Non-PR/CR: Persisteren non-target laesies en markers
PD: Unequivocal progressie van bestaande non-targetlaesies of ontstaan nieuwe laesies
