1.5 Bloedcelvorming en Leukemie Flashcards
Waar vind bloedcelvorming plaats?
In de beenmerg (Daar zijn ook de blastaire cellen tot aan de uitgerijpte cel die dan weg gaat)
Ontwikkeling van Lymfatische cellen in de lymfeklieren (B en T) en Thymus (T-lymfocyten)
Er is 1 hematopoëtische stamcel en vervolgens ontwikkelt het zich tot de alle andere celtypen
Waar worden bloedcellen opgeslagen?
- In de milt
- Voornamelijk voor rode bloedcellen
Wat is Acute Myeloïde Leukemie (AML)?
Ophoping van ongedifferentieerde cellen
Bloedplaatjes worden niet aangemaakt, rode bloedcellen worden verdrongen en de cellen zijn niet uitgerijpt
Waaruit ontstaat een bloedcel?
Alle bloedcellijnen ontstaan uit 1 type stamcel
Wat is een sterke aanwijzing voor leukemie?
Aanwezigheid van:
- Onrijpe Myeloïde cellen (Blasten, promyelocyten)
- Lymfoïde cellen (Lymfoblasten) in het bloed
Normaal komen onrijpe cellen niet voor in het bloed
Wat zijn de eigenschappen van bloedvormende stamcellen (6)?
- Zelfvermeerdering (Self renewal)
- Pluripotentie
- Hoge delingspotentie
- Lage delingsfrequentie: Hierdoor weinig vatbaar voor mutaties
- Relatief ongevoelig voor genotoxische invloeden (Bestraling, Chemotherapie, Reactieve O2 in de cel)
- Verantwoordelijk voor het lange termijn herstel van beenmerg en bloedcelvorming bij stamceltransplantatie
Wanneer stamcellen unipotent worden zijn ze al uitgerijpt en hebben 1 celfunctie
Wat zijn de eigenschappen van progenitor (Voorloper) cellen (6)?
- Geen (of beperkt) vermogen tot zelfvermeerdering
- Beperkt in ontwikkeling tot 1 (unipotent) of enkele (multipotent) bloedceldifferentiatielijnen
- Beperkt delingspotentie
- Hoge delingsfrequentie (Veel dochtercellen)
- Gevoelig voor genotoxische invloeden (Bestraling, Chemotherapie, Reactieve O2 in de cel)
- Verantwoordelijk voor korte termijn herstel van bloedcelvorming bij stamceltransplantatie
Wat is de klinische toepassing van stamceltransplantatie?
Beenmergherstel na totale lichaamsbestraling en chemotherapie bij ziekten van hematopoïetische systeem (Leukemie, lymfoom, immuundeficiënties, aplastische anemie) -> Meestal allo-SCT (donor)
Beenmergherstel bij patiënten met solide tumoren na zware chemotherapie (Dosis-escalatie) -> Auto-SCT (Eigen stamcel)
Waar liggen hematopoïetische stamcellen (HSC)?
In regulerende niches
Wat is de functie van de niche?
- Regulatie van stamceleigenschappen
- Bescherming tegen toxische invloeden
Wat is stamcel ‘homing’?
Stamcellen vinden hun weg naar de niches (Chemo attractie)
Wat doen groeifactoren?
Ze activeren de receptoren op de (Voorloper)cel. De receptor vangt nu het signaal op van de groeifactor en is er een activatie van processen in de cel. De cel gaat delen en zal het ontwikkelingen tot een bloedcel
Wat is Leukemie?
Kwaadaardige (Meestal levensbedreigende) ontsporing van de bloedcelvorming
Ongecontroleerde aanmaak/gereduceerde afbraak (Celdood) van niet of verminderd functionele bloedcellen
De normale bloedcelvorming wordt onderdrukt, hierdoor ontstaan er infecties, anemie en bloedingen
Welke type leukemie zijn er?
- Chronische leukemie
- Acute leukemie
- Myeloïde leukemie
- Lymfoïde/Lymfatische leukemie
Wat is Acute leukemie?
Acute symptomen, veroorzaakt door ophoping van niet functionele cellen (Meestal blasten) die de normale bloedcelvorming ernstig onderdrukken
Defecten in de groeiregulatie en uitrijping (Differentiatie)
Wat is Chronische leukemie?
Chronisch, aanvankelijk minder levensbedreigende symptomen veroorzaakt door ophoping van (gedeeltelijk) uitgerijpte en (deels) functionele leukemiecellen die de normale bloedcelvorming in minder ernstige mate remmen
Defect in groeiregulatie
Chronische leukemie kan overgaan in acute leukemie
Wat wordt er gezien bij de histologie van AML?
Ophoping van ongedifferentieerde cellen
Wat is myeloïde leukemie?
Leukemiecellen dragen kenmerken van granulocytaire, monocytaire en erythroïde (Zeldaam) of megakaryoblastaire (Zeldzaam) cellen
Bijvoorbeeld AML, CML of Acute Promyelocytenleukemie (APL)
Wat is Lymfoïde/Lymfatische leukemie?
Leukemiecellen dragen kenmerken van lymfoïde cellen
Bijvoorbeeld: Acute Lymfoblastaire Leukemie (ALL), Chronische Lymfocytaire Leukemie (CLL), Plasmacel-Leukemie
Wat is de stamcelhypothese?
Leukemie ontstaat door genetische defecten in de bloedvormende stamcellen
Wat zijn de oorzaken van leukemie?
- Radioactieve straling
- Mutagene stoffen
- Erfelijke factoren (Hematologische maligniteiten)
Dit zorgt voor toename defecten in regelgenen
Hoe kan leukemie worden gediagnosticeerd?
- Morfologie (Aan de hand van de cellen die er zijn, lymfoïde, Myeloïde kan er worden bepaald welke type kanker het is Myeloïde leukemie of lymfoïde leukemie)
- Cytogenetica
- Immunofenotypering
- Moleculair diagnostiek
Wat wordt er gedetecteerd bij de moleculair diagnostiek van leukemie?
- Detecteren van Gendefecten
- Detecteren van residuele ziekte na behandeling
Wat is een belangrijke indicator voor een prognose bij leukemie?
Moleculaire defecten (Bijvoorbeeld mutaties in de FLT3 groeifactor receptor bij AML -> Hierdoor blijft de cel delen zelfs zonder de FLT3 signaal)
Wat is Next Generation Sequencing (NGS)?
Er wordt een groot deel van het DNA onderzocht waarbij er wordt gekeken naar eventuele afwijkingen welke het ontstaan, beloop of behandeling beïnvloeden
NGS geeft inzicht in hoe kanker ontwikkelt tijdens en na de behandeling
Wat is de clonale architectuur van AML?
Leukemie ontstaat als een stamcel onder invloed van driver mutaties die zich ontwikkelt tot leukemische stamcel
Er ontstaan ook subclonale (Cluster)mutaties waarbij buiten de driver mutaties nog meer mutaties optreden
Bij een recidief kan gekeken worden welke subclonale mutatie hier verantwoordelijk voor is. Deze groep heeft niet goed gereageerd op de behandeling. Hierin kunnen weer nieuwe mutaties ontstaan: Recidief (Relapse) mutaties
Hoe zit het met mutaties in ouderen zonder hematologische maligniteiten?
Als patiënten ouder worden is de kans op mutaties in bloedcellen groter. Bij ouderen komt een zelfde frequentie van mutaties voor als bij mensen met leukemie. Deze mutaties verhogen de kans op leukemie (Maar niet iedereen krijgt het)
Welke factoren zijn belangrijk voor stamcel ontwikkeling?
- EPO is belangrijk om stamcel te ontwikkelen naar de uiteindelijk uitgerijpte vorm
- G-SCF is belangrijk om uiteindelijk granulocyten te vormen
- TPO is belangrijk om uiteindelijk bloedplaatjes, megakaryocyten te krijgen
De receptor op een voorlopercel vangt het signaal van de groeifactor op en zorgt voor een activatie van processen in de cel en zorgt zo voor celdeling en ontwikkeling tot een bloedcel
Wat is het Myeloproliferatief syndroom?
Een mutatie in het mtJAK2
Er zijn teveel trombocyten. De cellen hebben geen groeifactor of een signaalreceptor nodig. Door de mutatie is het al geactiveerd en blijft het delen zonder een bepaald signaal
Wat zijn de voorspellers op het krijgen van AML?
- Meerdere somatische mutaties
- Meerdere mutaties in dezelfde gen
- Mutaties in specifieke risicogroepen: TP53, Splicesoom, IDH1, IDH2
- Verhoogde VAF
