1.5 Bloedcelvorming en Leukemie

Question 1

Waar vind bloedcelvorming plaats?

Answer 1

In de beenmerg (Daar zijn ook de blastaire cellen tot aan de uitgerijpte cel die dan weg gaat)

Ontwikkeling van Lymfatische cellen in de lymfeklieren (B en T) en Thymus (T-lymfocyten)

Er is 1 hematopoëtische stamcel en vervolgens ontwikkelt het zich tot de alle andere celtypen

Question 2

Waar worden bloedcellen opgeslagen?

Answer 2

• In de milt
• Voornamelijk voor rode bloedcellen

Question 3

Wat is Acute Myeloïde Leukemie (AML)?

Answer 3

Ophoping van ongedifferentieerde cellen

Bloedplaatjes worden niet aangemaakt, rode bloedcellen worden verdrongen en de cellen zijn niet uitgerijpt

Question 4

Waaruit ontstaat een bloedcel?

Answer 4

Alle bloedcellijnen ontstaan uit 1 type stamcel

Question 5

Wat is een sterke aanwijzing voor leukemie?

Answer 5

Aanwezigheid van:
- Onrijpe Myeloïde cellen (Blasten, promyelocyten)
- Lymfoïde cellen (Lymfoblasten) in het bloed

Normaal komen onrijpe cellen niet voor in het bloed

Question 6

Wat zijn de eigenschappen van bloedvormende stamcellen (6)?

Answer 6

• Zelfvermeerdering (Self renewal)
• Pluripotentie
• Hoge delingspotentie
• Lage delingsfrequentie: Hierdoor weinig vatbaar voor mutaties
• Relatief ongevoelig voor genotoxische invloeden (Bestraling, Chemotherapie, Reactieve O2 in de cel)
• Verantwoordelijk voor het lange termijn herstel van beenmerg en bloedcelvorming bij stamceltransplantatie

Wanneer stamcellen unipotent worden zijn ze al uitgerijpt en hebben 1 celfunctie

Question 7

Wat zijn de eigenschappen van progenitor (Voorloper) cellen (6)?

Answer 7

• Geen (of beperkt) vermogen tot zelfvermeerdering
• Beperkt in ontwikkeling tot 1 (unipotent) of enkele (multipotent) bloedceldifferentiatielijnen
• Beperkt delingspotentie
• Hoge delingsfrequentie (Veel dochtercellen)
• Gevoelig voor genotoxische invloeden (Bestraling, Chemotherapie, Reactieve O2 in de cel)
• Verantwoordelijk voor korte termijn herstel van bloedcelvorming bij stamceltransplantatie

Question 8

Wat is de klinische toepassing van stamceltransplantatie?

Answer 8

Beenmergherstel na totale lichaamsbestraling en chemotherapie bij ziekten van hematopoïetische systeem (Leukemie, lymfoom, immuundeficiënties, aplastische anemie) -> Meestal allo-SCT (donor)

Beenmergherstel bij patiënten met solide tumoren na zware chemotherapie (Dosis-escalatie) -> Auto-SCT (Eigen stamcel)

Question 9

Waar liggen hematopoïetische stamcellen (HSC)?

Answer 9

In regulerende niches

Question 10

Wat is de functie van de niche?

Answer 10

• Regulatie van stamceleigenschappen
• Bescherming tegen toxische invloeden

Question 11

Wat is stamcel ‘homing’?

Answer 11

Stamcellen vinden hun weg naar de niches (Chemo attractie)

Question 12

Wat doen groeifactoren?

Answer 12

Ze activeren de receptoren op de (Voorloper)cel. De receptor vangt nu het signaal op van de groeifactor en is er een activatie van processen in de cel. De cel gaat delen en zal het ontwikkelingen tot een bloedcel

Question 13

Wat is Leukemie?

Answer 13

Kwaadaardige (Meestal levensbedreigende) ontsporing van de bloedcelvorming

Ongecontroleerde aanmaak/gereduceerde afbraak (Celdood) van niet of verminderd functionele bloedcellen

De normale bloedcelvorming wordt onderdrukt, hierdoor ontstaan er infecties, anemie en bloedingen

Question 14

Welke type leukemie zijn er?

Answer 14

• Chronische leukemie
• Acute leukemie
• Myeloïde leukemie
• Lymfoïde/Lymfatische leukemie

Question 15

Wat is Acute leukemie?

Answer 15

Acute symptomen, veroorzaakt door ophoping van niet functionele cellen (Meestal blasten) die de normale bloedcelvorming ernstig onderdrukken

Defecten in de groeiregulatie en uitrijping (Differentiatie)

Question 16

Wat is Chronische leukemie?

Answer 16

Chronisch, aanvankelijk minder levensbedreigende symptomen veroorzaakt door ophoping van (gedeeltelijk) uitgerijpte en (deels) functionele leukemiecellen die de normale bloedcelvorming in minder ernstige mate remmen

Defect in groeiregulatie

Chronische leukemie kan overgaan in acute leukemie

Question 17

Wat wordt er gezien bij de histologie van AML?

Answer 17

Ophoping van ongedifferentieerde cellen

Question 18

Wat is myeloïde leukemie?

Answer 18

Leukemiecellen dragen kenmerken van granulocytaire, monocytaire en erythroïde (Zeldaam) of megakaryoblastaire (Zeldzaam) cellen

Bijvoorbeeld AML, CML of Acute Promyelocytenleukemie (APL)

Question 19

Wat is Lymfoïde/Lymfatische leukemie?

Answer 19

Leukemiecellen dragen kenmerken van lymfoïde cellen

Bijvoorbeeld: Acute Lymfoblastaire Leukemie (ALL), Chronische Lymfocytaire Leukemie (CLL), Plasmacel-Leukemie

Question 20

Wat is de stamcelhypothese?

Answer 20

Leukemie ontstaat door genetische defecten in de bloedvormende stamcellen

Question 21

Wat zijn de oorzaken van leukemie?

Answer 21

• Radioactieve straling
• Mutagene stoffen
• Erfelijke factoren (Hematologische maligniteiten)

Dit zorgt voor toename defecten in regelgenen

Question 22

Hoe kan leukemie worden gediagnosticeerd?

Answer 22

• Morfologie (Aan de hand van de cellen die er zijn, lymfoïde, Myeloïde kan er worden bepaald welke type kanker het is Myeloïde leukemie of lymfoïde leukemie)
• Cytogenetica
• Immunofenotypering
• Moleculair diagnostiek

Question 23

Wat wordt er gedetecteerd bij de moleculair diagnostiek van leukemie?

Answer 23

• Detecteren van Gendefecten
• Detecteren van residuele ziekte na behandeling

Question 24

Wat is een belangrijke indicator voor een prognose bij leukemie?

Answer 24

Moleculaire defecten (Bijvoorbeeld mutaties in de FLT3 groeifactor receptor bij AML -> Hierdoor blijft de cel delen zelfs zonder de FLT3 signaal)

Question 25

Wat is Next Generation Sequencing (NGS)?

Answer 25

Er wordt een groot deel van het DNA onderzocht waarbij er wordt gekeken naar eventuele afwijkingen welke het ontstaan, beloop of behandeling beïnvloeden

NGS geeft inzicht in hoe kanker ontwikkelt tijdens en na de behandeling

Question 26

Wat is de clonale architectuur van AML?

Answer 26

Leukemie ontstaat als een stamcel onder invloed van driver mutaties die zich ontwikkelt tot leukemische stamcel

Er ontstaan ook subclonale (Cluster)mutaties waarbij buiten de driver mutaties nog meer mutaties optreden

Bij een recidief kan gekeken worden welke subclonale mutatie hier verantwoordelijk voor is. Deze groep heeft niet goed gereageerd op de behandeling. Hierin kunnen weer nieuwe mutaties ontstaan: Recidief (Relapse) mutaties

Question 27

Hoe zit het met mutaties in ouderen zonder hematologische maligniteiten?

Answer 27

Als patiënten ouder worden is de kans op mutaties in bloedcellen groter. Bij ouderen komt een zelfde frequentie van mutaties voor als bij mensen met leukemie. Deze mutaties verhogen de kans op leukemie (Maar niet iedereen krijgt het)

Question 28

Welke factoren zijn belangrijk voor stamcel ontwikkeling?

Answer 28

• EPO is belangrijk om stamcel te ontwikkelen naar de uiteindelijk uitgerijpte vorm
• G-SCF is belangrijk om uiteindelijk granulocyten te vormen
• TPO is belangrijk om uiteindelijk bloedplaatjes, megakaryocyten te krijgen

De receptor op een voorlopercel vangt het signaal van de groeifactor op en zorgt voor een activatie van processen in de cel en zorgt zo voor celdeling en ontwikkeling tot een bloedcel

Question 29

Wat is het Myeloproliferatief syndroom?

Answer 29

Een mutatie in het mtJAK2

Er zijn teveel trombocyten. De cellen hebben geen groeifactor of een signaalreceptor nodig. Door de mutatie is het al geactiveerd en blijft het delen zonder een bepaald signaal

Question 30

Wat zijn de voorspellers op het krijgen van AML?

Answer 30

• Meerdere somatische mutaties
• Meerdere mutaties in dezelfde gen
• Mutaties in specifieke risicogroepen: TP53, Splicesoom, IDH1, IDH2
• Verhoogde VAF