3.3 Chromosomale Afwijkingen bij Leukemie Flashcards
Hoezo is cytogenetica relevant?
- Voor de diagnose
- Voor de prognose
- Vertelt wat over de reactie op chemotherapie
- Vertelt wat over de leukemogenesis en hematopoëse
- Het helpt met het identificeren van betrokken genen, inzicht in leukemogenesis en hematopoïesis resulteert in mogelijke behandeling keuzes
Hoe kunnen chromosomale afwijkingen worden gedetecteerd en geïdentificeerd?
Klassieke cytogenetica:
- Banderingstechnieken
Moleculaire cytogenetica:
- Fluorescente In-situ Hybridisatie (FISH)
- Array (SNP array)
Moleculaire diagnostiek:
- RQ-PCR (Fusie genen)
- Q-PCR
- Sequencing (Sanger -> NGS)
Wat is de eerste stap van cytogenetisch onderzoek?
Kweken
Er wordt bloed (Met blasten) of beenmerg gebruikt. Er worden hier groeifactoren aan toegevoegd. Dit duurt 1-2 dagen.
Met colcemid (Mitose blok) wordt de deling stopgezet en wordt er een hypotone oplossing toegevoegd waardoor de cellen kapot gaan
De cellen worden gefixeerd met methanol-azijnzuur waardoor het membraan ontvet wordt. Bij het druppelen van de suspensie op het gaasje zullen de membranen breken
Laatste fase is bandering (G-/R-/Q-bandering). Er is hierna een streepjescode op het DNA te zien
Wat zijn numerieke chromosomale afwijkingen?
- Winst: Van een compleet chromosoom (+8)
- Verlies: Van een compleet chromosoom (-7)
Wat zijn gebalanceerde structurele chromosomale afwijkingen?
- Translocatie: Uitwisseling van terminaal chromosomaal segment (t(9;22))
- Inversie: Binnen een chromosoom
- Insertie
Wat zijn niet gebalanceerde structurele chromosomale afwijkingen?
- Deletie (Deel van een chromosoom)
- Amplificatie (Duplicatie, dmin, hsr)
- Niet-gebalanceerde translocatie
- Gen mutatie (Op niveau van baseparen)
Waaruit bestaat een chromosoom?
Centromeer met erboven een korte arm P en eronder de lange arm Q
Wat is een terminale deletie?
Deletie aan het uiteinden van een chromosoom
Wat is interstitiële deletie?
Deletie aan het midden van een chromosoom (in een arm -> 5q bijvoorbeeld)
Wat is translocatie?
Er zijn 2 stukken chromosomaal materiaal uitgewisseld (13 en 15 en 21 en 22 bijvoorbeeld)
Wat is inversie?
Waarbij een stuk chromosoom 180° is gedraaid
Paracentrisch: Aan een P of Q arm (Binnen de arm -> Inv(3))
Pericentrisch: Aan een centromeer (Rondom het centromeer -> Inv(16))
Hoe wordt een karyogram beschreven (Bijvoorbeeld: 45, XY, -7[10] t(9;11)(p22,q23)?
- Chromosomenaantal
- Geslacht
- Bijzonderheden
Er is uit op te maken dat het chromosoom 7 in 10 metafasen mist bij mannelijk karyotypen en dat het 1 chromosoom mist (45 in plaats van 46)
Breekpunten kunnen aangegeven worden, dus:
- Translocatie op chromosoom 9 en 11
- Bij chromosoom 9 op de p-arm op plek 22
- Chromosoom 11 op de q-arm op plek 23
Wat zijn slechte risico afwijkingen bij AML?
Complex karyotype -> Slechte prognose
Monosomaal karyotype (Verlies van 2 autosomen, dus verlies van 2 monosomieën (Geen X of Y) of er is sprake van 1 monosomie en een structurele afwijking) -> Zeer slecht risico, Overall Survival 7%
Slechte overleving ondanks behandeling met allogene transplantatie
Andere onbekende afwijkingen
Wat is FISH?
Fluorescence In-Situ Hybridization
Het is een methode om mutaties zichtbaar te maken. Het is gericht op een specifieke target (Wordt klaargemaakt in-situ)
Wat is een probe selectie?
Met een probe wordt aangetoond of het stukje DNA aanwezig is bij de patiënt (Dan zal dat stukje oplichten)
Welke 2 methoden zijn er bij FISH?
- De metafase FISH
- De interfase FISH
Wat is de metafase FISH?
FISH op gekweekte (delende) cellen:
- Lymfocyten
- Leukocyten (Beenmerg/bloed)
- Solide tumoren
Wat is interfase FISH?
FISH op kernen van niet/slecht delende cellen:
- Snelle analyse
- Beoordeling op basis van aantal signalen (Eventueel fusie-signaal, of break-apart probes)
Wat zijn de voordelen van FISH (5)?
- Detectie van microdeleties
- Breekpunt detectie en verbetering
- Detectie van cryptische translocaties en complexe genoom veranderingen
- Snelle diagnostische detectie op kernen in de interfase
- Demonstratie van kleine hoeveelheid van afwijkende cellen
Wat zijn de nadelen van FISH (3)?
- Gelimiteerde sensitiviteit
- Geeft alleen antwoord op de gestelde vragen
- Beperkte target locaties om te onderzoeken (vanwege kleurbeperking)
Wat zijn fusie probes?
Het is er om translocatie aan te tonen. Als er geen translocatie is wordt er 2x groen en 2x rood gezien
Als er wel een translocatie is wordt er 1x geel (Het fusie signaal), 1x rood en 1x groen gezien
Het kan ook vals positief zijn als bijvoorbeeld het rode signaal boven de groene ligt door de 3D-structuur van het DNA. Ziet er dan onterecht uit als een geel signaal
Wat zijn break-apart probes?
Stukken gaan uit elkaar als er een breuk tussenkomt
Geen translocaties: 2 fusies, dus 2x geel
Wel translocaties: 1 fusie, 1x geel, 1x groen, 1x rood
Hoezo vormt MM een probleem bij cytogenetisch onderzoek?
Multipel Myeloom: Moeizaam chromosomen onderzoek
Laag (0.1-10%) percentage afwijkende cellen in beenmergaspiraat. Afwijkende cellen delen niet of nauwelijks onder lab condities. Hierdoor wordt er vaak een normaal karyotype met afwijkende FISH op interfase kernen gezien
Het aantal afwijkingen zijn chromosomaal niet zichtbaar (Cryptisch)
Wat is een oplossing voor het MM probleem?
Hoger percentage plasmacellen -> Zuivering van de plasmacellen
