Urazy zębów Flashcards
Co może nastąpić w wyniku zadziałania nagłych urazów mechanicznych?
złamanie lub zwichnięcie
Czym najczęściej spowodowane są urazy zębów do 3 rż?
upadkiem lub uderzeniem twardym przedmiotem (intensywny rozwój ruchowy przy niepełnej zdolności koordynacji i braku umiejętności oceny sytuacji) - u 30% dzieci
W jakim okresie życia zęby stałe najczęściej ulegają urazom? Co jest przyczyną tych urazów?
między 7 a 12 rż → najczęściej uderzenie zębami o twarde podłoże; dalej sport (19-21 rż), uderzenia twardym przedmiotem i wypadki komunikacyjne (>23 rż) - 22% dzieci (częściej chłopcy)
Jakie czynniki sprzyjają urazowym uszkodzeniom zębów?
- protruzja siekaczy górnych
* niesprawność fizyczna
Które zęby i ile zębów jednocześnie najczęściej ulega urazowi?
najczęściej siekacze górne, najczęściej jeden ząb rzadziej dwa lub kilka jednocześnie
Jakich tkanek może dotyczyć uraz zęba?
- korony zęba
- korzenia zęba i/lub kości
- tk przyzębia
Jakie wyróżniamy rodzaje złamań zębów stałych?
- niepowikłane złamanie korony
- powikłane złamanie korony
- złamania koronowo-korzeniowe
- złamania korzenia
- złamanie wyrostka zębodołowego / części zębodołowej żuchwy
Jak dzielimy czynności wykonywane po urazie zęba?
- przeprowadzone na miejscu wypadku (najważniejsze w przypadku wybicia zęba)
- fachowa pomoc (powinna być udzielona w ciągu 3 h, maksymalnie do 24 h)
Pacjent po urazie zębów - ważne info z wywiadu:
- okoliczności zdarzenia
- czas od urazu
- czy pacjent zgłasza obj ogólne (utrata przytomności, wymioty, zab widzenia i równowagi, silne bóle głowy) → konsultacja z neurologiem
- ważność szczepień przeciwtężcowych
Badanie żywotności miazgi a ząb po urazie:
reakcja miazgi krótko po urazie może być fałszywa (z powodu wstrząsu) nawet do kilku tygodni
najbardziej miarodajny w tym przypadku → laserowy przepływomierz Dopplera
Czym jest niepowikłane złamanie korony zęba?
złamanie w obrębie szkliwa i zębiny bez obnażenia miazgi
Niepowikłane złamanie korony - diagno:
- badanie wrażliwości miazgi (może być fałszywie negatywna) → obserwacja do chwili ustalenia właściwej diagno
- RTG w trzech projekcjach (wierzchołkowej, okluzyjnej i ekscentrycznej) → wykluczenie przemieszczenia lub złamania korzenia
- RTG tk miękkich jeśli złamaniu towarzyszą rany szarpane policzka lub warg → wykluczenie obecności fragmentu złamanego zęba lub ciał obcych w tkankach
Niepowikłane złamanie korony - leczenie:
- jeśli dostępny jest złamany fragment zęba → umocować go adhezyjnie
- odbudowa utraconych tkanek (pokrycie odsłoniętej zębiny jak najszybciej GJ lub kompozytem)
Klasyfikacja złamań korony zęba:
klasa I - złamanie w obrębie szkliwa
klasa II - złamanie w obrębie szkliwa i zębiny
klasa III - złamanie korony z obnażeniem miazgi
klasa IV - złamanie w okolicy szyjki zęba
Niewielka utrata tkanek zęba w wyniku urazu, która nie pogarsza wyglądu estetycznego - postępowanie:
wygładzenie ostrych brzegów zęba (można ze względów estetycznych wykonać również w zębie jednoimiennym) i pokrycie powierzchni szkliwa prep F
Ząb po urazie - wizyty kontrolne:
przez pół roku co 6-8 tyg ze względu na możliwy fałszywy wynik reakcji miazgi lub obumarcie początkowo żywej miazgi w wyniku urazu
Powikłane złamanie korony - co to?
złamanie w obrębie szkliwa i zębiny z obnażeniem miazgi
Powikłane złamanie korony - diagno:
- badanie wrażliwości miazgi nie jest konieczne → miazga może być oceniona wizualnie
- RTG w trzech projekcjach (wierzchołkowej, okluzyjnej i ekscentrycznej) → wykluczenie przemieszczenia lub złamania korzenia + ocena etapu rozwoju korzenia
- RTG tk miękkich jeśli złamaniu towarzyszą rany szarpane policzka lub warg → wykluczenie obecności fragmentu złamanego zęba lub ciał obcych w tkankach
Powikłane złamanie korony - leczenie:
- młodzi z niedokończonym rozwojem korzenia → pokrycie miazgi (MTA lub WW) lub częściowa amputacja miazgi
- młodzi z dokończonym rozwojem korzenia → pokrycie miazgi (MTA lub WW) lub częściowa amputacja miazgi
- dorośli → endo z wyboru; pokrycie miazgi (MTA lub WW) lub częściowa amputacja miazgi mogą być zastosowane
- zbyt długi czas od urazu lub martwa miazga → tylko endo (w celu zachowania zęba)
- rozległe złamanie korony → ekstrakcja do rozważenia
Kiedy leczenie powikłanego złamania korony przez pokrycie miazgi należy zamienić na endo?
- przebarwienie zęba
- brak prawidłowej reakcji miazgi
- wystąpienie dolegliwości bólowych
- obecność przetoki
- zmiany w tk okw
- resorpcja
Czym jest apoksogeneza?
formowanie wierzchołka zęba przy współudziale wszystkich struktur tkankowych (przy obecności w kanale chociaż części żywej miazgi; niezmieniona zapalnie miazga + pochewka Hertwiga + woreczek zębowy indukuje dalsze formowanie wierzchołka korzenia)
Zębina reparacyjna po zastosowaniu MTA:
jest grubsza i bardziej jednorodna (niż po zastosowaniu WW)
MTA czy WW - co zapewnia lepszą szczelność?
MTA (nie ulega resorpcji)
Powikłane złamanie korony - czy leczenie przez amputację przyżyciową jest leczeniem docelowym?
to zabieg tymczasowy → po stwierdzeniu uformowania się wierzchołka (na podstawie RTG) → leczenie kanałowe
Jak długotrwałe stosowanie WW wpływa na zębinę?
osłabia ją (w odróżnieniu od MTA) → może prowadzić do złamania zęba
Leczenie kanałowe zębów z nieukształtowanym wierzchołkiem korzenia za pomocą WW:
- nietwardniejący WW
- opatrunek należy zmieniać co 4-6 tyg do uformowania się wierzchołka - zmineralizowanej bariery tej okolicy (6-24 msc) = długie leczenie
- po uformowaniu wierzchołka (na podstawie RTG) → ostateczne wypełnienie
- pozwala uzyskać zazwyczaj stabilną tk twardą
- długotrwałe stosowanie WW osłabia zębinę
Leczenie kanałowe zębów z nieukształtowanym wierzchołkiem korzenia za pomocą MTA:
- na tydzień opatrunek z WW
- po tygodniu okolicę wierzchołkową wypełnia się 4-5 mm MTA, do pozostałej części kanału wprowadza się wilgotny wacik lub sączek papierowy (by MTA stwardniało)
- po 1 dniu kontroluje się MTA i wypełnia ostatecznie
• krótki czas leczenia
Rewaskularyzacja - co to i na czym polega?
= ponowne unaczynienie jamy zęba
po odkażeniu systemu kanałowego, stworzeniu szkieletu (matrix) dla miazgi i szczelnym zamknięciu dostępu do kanału w świetle jamy zęba dochodzi do wytworzenia tkanki miazgowej lub miazgopodobnej (umożliwia prawidłowe funkcjonowanie wierzchołka i ścian kanału)
Leczenie kanałowe zębów z nieukształtowanym wierzchołkiem korzenia przez rewaskularyzację:
- trepanacja jamy zęba i wykonanie poszerzenia ułatwiającego
- usunięcie martwej tkanki przez płukanie 5,25% podchlorynem (zapobieganie osłabieniu ścian niedojrzałego korzenia)
- wkładka antyseptyczna na 14 dni (z metronidazolem, ciprofloksacyną i amoksy)
- po 14 dniach ponowne płukanie 5,25% NaOCl i wypełnienie krwią poprzez skrwawienie okolicy wierzchołkowej
- po wytworzeniu skrzepu (15 min) założenie MTA na wysokości szyjki, pokrycie wilgotnym wacikiem i czasowe zamknięcie ubytku
- po upływie doby - ostateczne zamknięcie ubytku
Postępowanie po rewaskularyzacji:
kontrola co poł roku
A. klinicznie i radiologicznie - brak zmian w porównaniu z zębem jednoimiennym → nie wkraczamy do jamy zęba
B. dolegliwości bólowe lub na RTG obserwujemy obliterację komory i kanału → leczenie kanałowe
Złamanie koronowo-korzeniowe - kiedy o nim mówimy?
linia złamania obejmuje szkliwo, zębinę i struktury korzenia, a miazga może być lub nie jest obnażona
Złamanie koronowo-korzeniowe - diagno:
- można stwierdzić ruchome, ale wciąż przytwierdzone segmenty zęba
- konieczne więcej niż jego RTG → określenie przebiegu linii złamania
Jakie wyróżniamy rodzaje złamań korzeni ze względu na przebieg linii złamania?
- poprzeczne
- pionowe
- skośne