Leczenie endodontyczne Flashcards
1
Q
Jakie wyróżniamy stadia ochrony w leczeniu endodontycznym? Jaka jest celowość tej ochrony i w jaki sposób jest ona zapewniana?
A
- ochrona odsłoniętej zębiny → zachowanie żywej miazgi przez przykrycie pośrednie
- ochrona odsłoniętej miazgi → zachowanie żywej miazgi przez przykrycie bezpośrednie
- ochrona tkanek okołowierzchołkowych → profilaktyka w stosunku do tkanek okołowierzchołkowych i zachowanie żywej tkanki mieszanej i ozębnej
2
Q
Na co narażona jest odsłonięta zębina?
A
- wnikanie bakterii do kanalików zębinowych
* cytotoksyczne działanie na miazgę produktów ich przemiany i rozpadu
3
Q
Dlaczego należy chronić zębinę na jak najwcześniejszym etapie jej odsłonięcia?
A
izolujemy ją od wpływów ogniska próchnicowego i środowiska ju oraz chronimy przed dalszym postępem procesu patologicznego w tkankach twardych
4
Q
Dlaczego należy chronić miazgę na jak najwcześniejszym etapie jej odsłonięcia?
A
wczesne zaopatrzenie preparatami odontotropowymi w warunkach aseptycznych pozwala na zachowanie jej przy życiu i przyczynia się do ustąpienia ewentualnych, początkowych stanów zapalnych → miazga wcześnie i odpowiednio zaopatrzona zdolna jest do pełnienia swoich fizjologicznych funkcji
5
Q
Dlaczego należy chronić tkanki okołowierzchołkowe przez leczenie nieodwracalnych stanów chorobowych miazgi?
A
by zamknąć wrota zakażenia z jamy ustnej (przez jamę zęba do tkanek okw)
6
Q
Od czego zależy wybór metody leczenia endo?
A
od stanu zaawansowania procesu chorobowego zębiny, miazgi i tkanek okw
7
Q
Czego może wymagać zwlekanie z leczeniem endo i doprowadzeniem do powikłań ze strony tkanek okw?
A
wspomagania antybiotykami lub nawet zabiegów chirurgicznych
8
Q
Jak nazywamy preparaty stosowane do biologicznego leczenia miazgi?
A
preparaty odontotropowe
9
Q
Jakie działanie mają preparaty odontotropowe?
A
- antyseptyczne
- przeciwzapalne
- pobudzają procesy reparacyjne miazgi
10
Q
Jakie wyróżniamy materiały odontotropowe?
A
- preparaty tlenkowo-cynkowo-eugenolowe (TCE)
- preparaty wodorotlenkowo-wapniowe (WW)
- MTA (Mineral Trioxide Aggregate)
- Biodentine
- pośrednie systemy wiążące do zębiny i materiały złożone
11
Q
Do czego służy TCE w endodoncji?
A
do pośredniego przykrycia miazgi
12
Q
W jakiej formie dostępne są preparaty TCE i co one zawierają?
A
proszek (tlenek cynku) + płyn (eugenol)
13
Q
Jakie właściwości ma tlenek cynku?
A
właściwości higroskopijne → wyciąga płyn z kanalików zębinowych, zmniejszając w ten sposób ciśnienie
14
Q
Jakie właściwości ma eugenol?
A
właściwości bakteriobójcze → przy zetknięciu z tkanką wywiera nieznaczne działanie cytotoksyczne
15
Q
Pochodną jakiego związku jest eugenol?
A
mniej toksyczna pochodna fenolu
16
Q
Jakie właściwości ma TCE?
A
- umiarkowana wytrzymałość mechaniczna
- obojętne pH
- dobra izolacja termiczna i elektryczna
- działanie przeciwbakteryjne i lekko znieczulające
- niewielka szkodliwość dla miazgi (wg Jańczuka) lub nieszkodliwość dla miazgi (wg Arabskiej-Przedpełskiej)
- stymulacja odkładania zębiny wtórnej i reparacyjnej
- ustępowanie początkowych stanów zapalnych miazgi
- stosunkowo duża trwałość (do 6 msc)
- goździkowy posmak
- zaburza polimeryzację kompozytów!!!!
- wielokrotnie zakładany do ubytku lub długotrwale w nim pozostawiony przebarwia tkanki zęba na żółty kolor
17
Q
Jak dzielimy preparaty zawierające wodorotlenek wapnia?
A
- nietwardniejące (wodne)
* twardniejące
18
Q
Do czego można stosować twardniejące preparaty Ca(OH)2?
A
- jako cienki podkład w ubytkach (liner) i zakładany bezpośrednio na nietwardniejący preparat Ca(OH)2
- uszczelniacz kanałowy (sealer)
19
Q
Do czego można stosować nietwardniejące preparaty Ca(OH)2?
A
- do bezpośredniego przykrycia miazgi lub w metodzie przykrycia pośredniego
- jako wkładka lecznicza do kanału
20
Q
Jakich materiałów nie możemy używać razem z TCE?
A
kompozytowych (TCE zaburzają ich polimeryzację)
21
Q
Jaka wartość zasadowego pH jest krytyczna dla większości endodotopatogenów?
A
> 12,5
22
Q
Jakie pH wykazują preparaty WW?
A
12,5 - 13
23
Q
Co zawierają preparaty wodorotlenku wapnia dające kontrast na RTG?
A
siarczan baru
24
Q
Jakie działanie wykazują preparaty Ca(OH)2?
A
- alkalizujące → pobudzają aktywność fosfataz i wpływają na enzymatyczny przebieg mineralizacji
- bakteriobójcze → wyjaławiają powierzchnię miazgi
- zobojętnia środowisko → łagodzą odczyn zapalny
- w zetknięciu z miazgą wywołują powierzchowną martwicę
- pobudzają miazgę do wytwarzania blizny zębinowej
25
Jakimi właściwościami różnią się twardniejące i nietwardniejące preparaty WW?
* nietwardniejące → silne i długotrwałe działanie alkalizujące i bakteriobójcze, uwalniają Ca2+ i OH- natychmiast
* twardniejące → słabe i krótkotrwałe działanie alkalizujące i nieznaczne działanie bakteriobójcze, uwalniają Ca2+ i OH- z opóźnieniem, wykazują lepsze przyleganie do zębiny i większą odporność na działanie mechaniczne
26
W jakiej formie dostępne są nietwardniejące preparaty WW?
* gotowe preparaty w postaci past
| * proszek Ca(OH)2 + woda
27
W jakiej formie dostępne są twardniejące preparaty WW?
dwie pasty (podstawa + katalizator)
28
W jaki sposób należy przechowywać nietwardniejące preparaty WW? Dlaczego?
w szczelnie zamkniętych pojemnikach, Ca(OH)2 chłonie z powietrza CO2 i powstaje nierozpuszczalny węglan wapnia, zmniejszający rezerwy alkaliczne preparatu
29
Jakie rodzaje twardniejących preparatów WW dostępne są na rynku?
* chemoutwardzalne
| * światłoutwardzalne
30
O czym należy pamiętać korzystając z światłoutwardzalnych preparatów WW?
PRZECIWWSKAZANE w głębokich ubytkach próchnicowych, przy przykryciu pośrednim i bezpośrednim oraz w amputacji przyżyciowej → przegrzanie miazgi może wywołać jej podrażnienie, zapalenie lub martwicę
31
Z czym związane jest lecznicze działanie preparatów WW?
uwalnianie jonów OH- i Ca2+
* OH- → obniżenie ciśnienia tlenu i wzrost pH zapalnie zmienionych tkankach → (niskie ciśnienie tlenu i zasadowe środowisko) sprzyjające warunki dla procesów mineralizacji i naprawy
* Ca2+ → stymulacja fosfatazy zasadowej do produkcji zębiny i naprawy kości oraz wpływ na miejscowe reakcje immunologiczne
32
Jakie znaczenie ma alkalizujące działanie preparatów WW?
* większość znanych endodontopatogenów nie przeżywa w takim środowisku
* silne działanie przeciwbakteryjne
* neutralizuje tworzony przez osteoklasty kwas mlekowy
* aktywuje fosfatazę alkaliczną, odgrywającą rolę w powstawaniu tkanek twardych
33
Do tworzenia jakiej zębiny stymulują preparaty wodorotlenku wapnia?
* przy pokryciu pośrednim → stymulują tworzenie zębiny wtórnej patologicznej (trzeciorzędowej reakcyjnej)
* przy pokryciu bezpośrednim i pulpotomii → stymulują tworzenie zębiny reparacyjnej (trzeciorzędowej)
34
Do jakich zmian prowadzi kontakt nietwardniejącego preparatu wodorotlenku wapnia z żywą miazgą?
prowadzi do powstania powierzchownej martwicy miazgi poniżej miejsca bezpośredniego kontaktu składającej się z trzech warstw, która oddzielona jest od żywej tkanki linią demarkacyjną → poniżej powstaje ostre zapalenie przechodzące w przewlekłe i tworzenie mostu kolagenowego przez fibroblasty, który ulega mineralizacji
35
Z jakich warstw składa się powierzchowna martwica miazgi powstająca w kontakcie z preparatem WW?
* zewnętrznej = kontaktowej = uciskowej
* środkowej = rozpływnej = obrzękowej
* wewnętrznej = skrzepowej
36
W jaki sposób powstaje most zębinowy na skutek działanie Ca(OH)2?
poniżej linii demarkacyjnej rozwija się zapalenie → zapalenie przewlekłe → pojawiają się fibroblasty → most kolagenowy → odkładanie na nim soli mineralnych → bezkanalikowa zębina włóknista → wyróżnicowanie się na obwodzie nowych komórek odontoblastopodobnych → zębina reparacyjna o nieregularnej strukturze = most zębinowy
37
Do jakich zmian dochodzi w żywej miazdze w odpowiedzi na twardniejące preparaty wodorotlenku wapnia?
nie obserwuje się nekrozy a tylko krwawienie i nagromadzenie leukocytów → w ciągu kilku dni następuje rozpuszczanie skrzepu i rozpoczęcie gojenia tkanki → stopniowe zmniejszanie stanu zapalnego → liza martwej tkanki → tworzenie włókien kolagenowych w bliskim sąsiedztwie strefy martwicy lub w bezpośrednim sąsiedztwie przykrywającego miazgę materiału → mineralizacja powstającej amorficznej tkanki (przebiega nieregularnie i zawiera wiele wtrętów komórkowych) → tkanka zębinopochodna z kanalikami w wyniku działania wyróżnicowanych komórek odontoblastopodobnych = most zębinowy
38
W co przekształca się most kolagenowy powstały dzięki stymulacji przez preparaty wodorotlenku wapnia?
most zębinowy (zmineralizowany) odbudowujący sklepienie komory miazgi lub tworzący nowe sklepienie w wyniku działania komórek odontoblastopochodnych
39
Jakie bioaktywne czynniki z matrycy zębiny są uwalniane pod wpływem działania preparatów wodorotlenku wapnia?
* BMP = morfogeniczne białko kości
* TBF-β1 = transformujący czynnik wzrostowy beta 1
czynniki stymulujące proces naprawczy miazgi, które pośredniczą w procesach gojenia
40
Czy most zębinowy wytworzony na skutek działania twardniejących Ca(OH)2 zapewnia szczelność miazdze?
nie → często zawiera wtręty komórkowe i tunele → przepuszczalność dla bakterii → ryzyko zakażenia miazgi
41
Z czego składa się agregat mineralnych trójtlenków (MTA)?
PROSZEK: trójtlenki wapnia, krzemu i glinu oraz tlenek krzemu
PŁYN: woda destylowana
42
W jakim stosunku miesza się proszek z płynem w przypadku MTA?
proszek do wody jak 3:1
43
Jakie właściwości wykazuje MTA mające znaczenie dla jej zakładania w ubytku?
* plastyczność w ciągu 5 min
| * czas wiązania 4-6 h
44
Jakie właściwości ma MTA?
* alkaliczne pH
* działanie antybakteryjne
* działanie przeciwzapalne
* indukcja procesów naprawczych w miazdze
* stymulacja tworzenia tkanki zmineralizowanej
45
Jak wypada MTA w porównaniu z preparatami wodorotlenku wapnia?
* powoduje szybsze powstanie grubszego mostu zębinowego
* lepsze działanie biologiczne
* długotrwała szczelność
* ma mniejszy efekt antybakteryjny
46
Jakie pH ma MTA?
po zarobieniu 10,2 i wzrasta po 3 godzinach do 12,5
47
W jaki sposób nakładamy MTA bezpośrednio na miazgę (obnażoną lub amputowaną)?
postępowanie dwuetapowe:
1. zarobiona, plastyczna masa przenoszona jest na ranę miazgi i rozprowadzana zwilżoną jałową kuleczką waty, którą pozostawia się w ubytku i pokrywa szczelnym materiałem tymczasowym
2. usunięcie kuleczki waty, MTA pokrywa się podkładem glass-jonomerowym i wykonuje się stałe wypełnienie ubytku
48
Z czego składa się biodentine?
= cement wapniowo-krzemowy
prekapsułkowany materiał:
PROSZEK: krzemian trójwapniowy, węglan wapnia i dwutlenek cyrkonu
PŁYN: chlorek wapnia, rozpuszczalny polimer i woda
49
Jakie właściwości ma biodentine?
- twardnieje w ciągu 12 minut
- biokompatybilny i bioaktywny materiał do tworzenia zębiny reparacyjnej
- substytut zębiny
- działanie antybakteryjne
50
Jakie zastosowanie ma biodentine?
- pośrednie przykrycie miazgi
- długoterminowe czasowe wypełnienie zęba
- podkład pod wypełnienie ostateczne
- przykrycie bezpośrednie miazgi
- pulpotomia i apeksyfikacja
- zamknięcie ubytków resorpcyjnych w korzeniu
- naprawy perforacji
- wsteczne wypełnianie kanału korzeniowego
51
W jakich warunkach możliwe jest prawidłowe gojenie miazgi?
odizolowanie miazgi od drażniących bodźców i zapewnienie szczelności przed wnikaniem bakterii
52
Jakie są argumenty za stosowaniem systemów wiążących i materiałów złożonych do przykrycia miazgi?
* zapewniają doskonałą szczelność i izolują miazgę od czynników zewnętrznych
* (według zwolenników) nie wywiera działania toksycznego na miazgę → stany zapalne obserwowane w miazdze związane są z zakażeniem bakteryjnym, a nie toksycznością systemów wiążących
* nie jest potwierdzone czy systemy wiążące działają odontotropowo i stymulują powstawanie mostów zębinowych
53
Stosowanie jakich preparatów na obnażoną miazgę nie przyniosło oczekiwanych efektów?
* wiórki zębinowe
* proszek zębinowy
* tlenek cynku z eugenolem?
* cement polikarboksylowy
* akrylany cyjankowe
* preparaty kolegenowe
* fosforan trójwapniowy
* hydroksyapatyt
54
Jakie są ujemne skutki stosowaniu preparatów z antybiotykami do pokrycia miazgi?
* zmniejszają aktywność fosfatazy zasadowej → enzym, który sprzyja gojeniu i jest niezbędny do tworzenia zębiny
* miejscowe stosowanie → niebezpieczeństwo uczuleń i wytwarzania szczepów opornych na ich działanie
55
Jakie są za i przeciw stosowaniu preparatów z kortykosteroidami do pokrycia miazgi?
ZA:
• zmniejszają przepuszczalność naczyń krwionośnych → zmniejszają ilość wysięku
• osłabiają reakcje zapalne → znoszą dolegliwości bólowe
PRZECIW:
• hamują mechanizmy obronne miazgi i zdolność odbudowy tkankowej → zaburzają metabolizm fibroblastów
• hamują tworzenie włókien kolagenowych (które stanowią zrąb organiczny dla tkanki twardej)
• zaburzają procesy immunologiczne
56
Jak długo mogą być stosowane preparaty na bazie kortykosteroidów (i antybiotyków?) do przykrycia miazgi?
na okres kilku dni w celu złagodzenia objawów zapalnych
57
Jakie wyróżniamy sposoby leczenia endodontium?
1. leczenie zachowawcze = leczenie biologiczne - pulpopatie odwracalne
2. leczenie polegające na usunięciu miazgi - pulpopatie NIEodwracalne
58
Jaki jest główny cel leczenia biologicznego?
zachowanie żywej miazgi (w części lub całości)
59
Dlaczego zależy nam na utrzymaniu żywej miazgi?
* żywa miazga stanowi najlepszą barierę obronną przed powikłaniami miejscowymi i ogólnymi wynikającymi z obecności w ustroju miazgi zainfekowanej
* obecność żywej miazgi w jamie zęba (nawet tylko w obrębie delty korzeniowej) chroni tkanki przyzębia przed powstawaniem zębopochodnych ognisk zakażenia
60
Jakie funkcje wspomagają leki stosowane w leczeniu biologicznym?
wspomagają siły obronne i reparacyjne miazgi → wygojenie odwracalnych zmian chorobowych i wytworzenie warstwy ochronnej (zębiny trzeciorzędowej reakcyjnej - wtórnej patologicznej lub reparacyjnej = most zębinowy)
61
Jakie wyróżniamy wskazania ogólne do leczenia biologicznego?
* młody wiek = młoda, dobrze unaczyniona i bogatokomórkowa miazga = duże zdolności obronne
* zdrowy organizm = dobra odporność i zdolności reparacyjne i obronne miazgi
* stan jamy ustnej (dobra higiena, dobry stan przyzębia brzeżnego, przydatność zęba w planowanym zespołowym leczeniu stomatologicznym)
62
Jakie wyróżniamy wskazania miejscowe do leczenia biologicznego?
* głęboka próchnica zębów
* głębokie ubytki niepróchnicowego pochodzenia
* przypadkowe obnażenie miazgi
* przypadkowe zranienie miazgi
* powikłane złamanie korony zęba
* próchnicowe obnażenie miazgi
63
Jakie są przeciwwskazania do leczenia biologicznego?
pulpopatie nieodwracalne i przeciwieństwa wskazań ogólnych i miejscowych
64
Czy do leczenia biologicznego wykorzystujemy specjalne narzędzia?
nie, posługujemy się typowym zestawem narzędzi
65
Czy podczas leczenia biologicznego miazgi możemy zachować dostęp śliny?
* zaleca się stosowanie koferdamu
* ale podczas początkowych faz preparowania ubytku i częściowego usunięcia zębiny próchnicowej, można zachować dostęp śliny (zabieg jest mniej bolesny)
66
Dlaczego podczas początkowych faz preparowania ubytku leczenia biologicznego można zachować dostęp śliny?
zabieg ten, przy dostępie śliny jest mniej bolesny
67
Jaki wpływ na komórki ma długotrwały brak wilgoci i z jakimi czynnościami to się wiąże?
długotrwały brak wilgoci wpływa niekorzystnie na funkcje żywej komórki → ubytek płucze się wodą destylowaną lub roztworem soli fizjologicznej używają strzykawki ze zgiętą igłą i osusza go suchym powietrzem pod ciśnieniem lub lepiej kuleczką waty (od tego momentu zakładamy koferdam)
68
Na którym etapie leczenia biologicznego należy rozpocząć izolowanie zęba przed dostępem śliny?
przed rozpoczęciem usuwania zębiny próchnicowej z dna ubytku
69
Co pogarsza widoczność dokomorowej ściany ubytku podczas usuwania zębiny próchnicowej?
wysokie obroty wiertarki i stały prąd wody
70
Co należy wykonać po całkowitym opracowaniu ubytku podczas leczenia biologicznego?
ponownie wypłukać ubytek i osuszyć → następnie przechodzimy do kolejnych etapów w zależnie od wybranej metody leczenia biologicznego
71
Co powinno znajdować się w zasięgu ręki lekarza podczas pracy w głębokim ubytku w pobliżu miazgi?
dodatkowy sterylny zestaw narzędzi, których użycie będzie wskazane np. w przypadku niezamierzonego obnażenia miazgi
72
W jakich warunkach wykonuje się zabiegi w pobliżu miazgi lub w miazdze odsłoniętej?
w warunkach aseptycznych
73
Jakie wyróżniamy metody leczenia biologicznego miazgi?
* przykrycie pośrednie
* przykrycie bezpośrednie
* amputacja miazgi w znieczuleniu
74
Na czym polega pośrednie przykrycie miazgi?
na zaopatrzeniu preparatami odontotropowymi cienkiej warstwy zębiny zdrowej lub częściowo odwapnionej (o powierzchni nie większej niż 2 mm2) znajdującej się na ścianie dokomorowej głębokiego ubytku
75
Jakiej zębiny NIE wolno pozostawić na dnie głębokiego ubytku w pobliżu miazgi?
zębina może być przebarwiona, ALE NIE ROZMIĘKŁA
76
Jakie preparaty wykorzystujemy do pośredniego przykrycia miazgi?
* WW nietwardniejące i twardniejące
* TCE
* MTA
* Biodentine
77
Od czego zależy czy pośrednie leczenie miazgi będzie leczeniem jedno- czy dwuseansowym?
* cienka warstwa zdrowej zębiny → leczenie jednoseansowe (pokrycie pełni funckję izolującą miazgę przed szkodliwym działaniem materiałów stosowanych do wypełnienia ubytku oraz pobudza ją do tworzenia zębiny wtórnej)
* zębina odwapniona → leczenie dwuseansowe (1. remineralizacja odwapnionej zębiny i 2. stymulacja do tworzenia zębiny wtórnej)
78
Jakie wyróżniamy wskazania do pośredniego przykrycia miazgi?
* próchnica głęboka
| * ubytki niepróchnicowego pochodzenia
79
Który materiał jest PREFEROWANY i dlaczego do pośredniego przykrycia miazgi?
* TCE (wg Arabskiej) → szybciej niż WW doprowadzają do remineralizacji zębiny
* twardniejący Ca(OH)2 (wg Jańczuka) → ze względu na koszt i właściwości fizykochemiczne
80
TCE - jakiego materiału nie można wykorzystać do wypełnienia ubytku na podkładzie TCE?
* TCE nie można stosować pod wypełnienia z materiałów złożonych → utrudniają proces wiązania i powodują przebarwienia
* można je wykorzystać pod wypełnienia amalgamatowe
81
Od jakich reakcji miazgi, stanu ściany dokomorowej i doleglowości zależy sposób postępowania w przykryciu pośrednim miazgi?
1. brak dolegliwości / reakcja miazgi prawidłowa / na dnie ubytku cienka warstwa twardej, niezarysowującej się zgłębnikiem zębiny
2. brak objawów klinicznych, ewentualnie nieznaczne bóle / reakcja miazgi prawidłowa lub nieco przedłużona / zębina na ścianie dokomorowej punktowo zdemineralizowana, nie dające się usunąć wydrążaczem → należy unikać opracowania mechanicznego z użyciem wiertarki, gdyż mogłoby to spowodować obnażenie lub zranienie miazgi
3. brak dolegliwości bólowych lub nieznaczne bóle / reakcja miazgi prawidłowa lub nieznacznie przedłużona / zębina zdemineralizowana na powierzchni nie większej niż 1 mm2, ale nie odłuszczająca się wydrążaczem → maszynowe opracowanie spowodowałoby obnażenie albo zranienie i zainfekowanie miazgi
82
Jak postępujemy w przypadku: brak dolegliwości / reakcja miazgi prawidłowa / na dnie ubytku cienka warstwa twardej, niezarysowującej się zgłębnikiem zębiny?
1. standardowe opracowanie, wypłukanie (+ ewentualnie dezynfekcja 0,2% roztwór chlorheksydyny) i osuszenie ubytku jałowym tamponem waty
pasta z tlenkiem cynku z eugenolem lub twardniejącym Ca(OH)2
→ 2. założenie preparatu odontotropowego na ścianę dokomorową ubytku
3. podkład z cementu polikarboksylowego lub szkło-jonomerowego
4. wypełnienie stałe z materiału złożonego
MTA
→ 2. pokrycie większej powierzchni dna ubytku
3. założenie wilgotnego wacika
4. czasowe zamknięcie ubytku do związania materiału (co najmniej kilka godzin)
NA NASTĘPNEJ WIZYCIE: 5. usunięcie wypełnienia czasowego i kontrola związania preparatu
6. ostateczne zamknięcie ubytku
Biodentine
→ 2. pokrycie większej powierzchni dna ubytku
3. po 12 minutach (związanie materiału) wypełnienie ostateczne ubytku
lub 2. wypełnienie całego ubytku
NA NASTĘPNEJ WIZYCIE (co najmniej po 24h): 3. usunąć część wypełnienia
4. odtworzyć tkanki zęba
TAK NIE ROBIMY: cement z tlenku cynku z eugenolem
→ 2. założenie tlenku cynku z eugenolem na ścianę dokomorową
3. stałe wypełnienie amalgamatowe
83
Jak postępujemy w przypadku: brak objawów klinicznych, ewentualnie nieznaczne bóle / reakcja miazgi prawidłowa lub nieco przedłużona / zębina na ścianie dokomorowej punktowo zdemineralizowana, nie dające się usunąć wydrążaczem?
A. można zastosować leczenie jednoetapowe jak w przypadku cienkiej warstwy twardej, niezarysowującej się zgłębnikiem zębiny na dnie ubytku
B. po osuszeniu wypełnić ubytek czasowo preparatem na bazie tlenku cynku z eugenolem na okres 2 tygodni w celu obserwacji
1. jeśli podczas drugiej wizyty pacjent nie zgłasza dolegliwości i miazga reaguje prawidłowo → pozostawiony na ścianie dokomorowej preparat pokrywa się podkładem z cementu polikarboksylowego lub szkło-jonomerowego i wykonuje się wypełnienie stałe (pod amalgamaty TCE należy zastępować WW)
2. jeśli dolegliwości się nasiliły należy zmienić metodę leczenia na ekstrypację w znieczuleniu
84
Jak postępujemy w przypadku: brak dolegliwości bólowych lub nieznaczne bóle / reakcja miazgi prawidłowa lub nieznacznie przedłużona / zębina zdemineralizowana na powierzchni nie większej niż 1 mm2, ale nie odłuszczająca się wydrążaczem?
PIERWSZA WIZYTA: po opracowaniu ubytku na ścianie dokomorowej pozostawia się częściowo zdemineralizowaną zębinę, płukanie i osuszenie, wypełnienie tymczasowe
```
DRUGA WIZYTA (po 3 miesiącach): usunięcie całkowite zastosowanego materiału i doczyszczenie dna ubytku (usunięcie odwapnionej zębiny - często zębina pod wpływem zastosowanego preparatu ulega remineralizacji i wymaga usunięcia w mniejszym stopniu lub wcale)
A. brak dolegliwości i prawidłowa reakcja miazgi i twarda zębina na dnie ubytku (remineralizacja) lub zębina rysująca się pod uciskiem zgłębnika (odłożenie zębiny wtórnej patologicznej) → zastosowanie preparatu odontotropowego, podkład z cementu i wypełnienie stałe
B. wystąpienie dolegliwości i pogłębienie procesu próchnicowego świadczy o przejściu pulpopatii odwracalnej w nieodwracalną i wymagana jest zmiana postępowania leczniczego
```
85
Czy pośrednie przykrycie miazgi metodą dwuseansową jest często stosowaną metodą? Dlaczego?
jest obecnie rzadko stosowane →
* preferowane jest całkowite usunięcie rozmiękłej zębiny i w przypadku obnażenia miazgi bezpośrednie jej pokrycie (dopuszcza się również częściową amputację)
* przedłużanie leczenia przez kilkakrotne wkraczanie do ubytku niesie niebezpieczeństwo wnikania drobnoustrojów przez nieszczelny opatrunek i pogłębiania procesu próchnicowego
86
Którym stadium ochrony tkanek zęba jest bezpośrednie przykrycie miazgi?
drugie stadium ochrony tkanek zęba
87
Na czym polega bezpośrednie przykrycie miazgi?
na zaopatrzeniu obnażonej lub zranionej miazgi stałym opatrunkiem biologicznym
88
Do wytworzenia jakiej zębiny dochodzi w wyniku leczenia metodą pokrycia bezpośredniego?
zębiny reparacyjnej = naprawczej (uzupełniającej brakującą część sklepienia komory)
89
Jakie są wskazania do bezpośredniego pokrycia miazgi?
* przypadkowe obnażenie miazgi
* przypadkowe zranienie miazgi
* powikłane złamanie korony zęba
90
Jakie są przeciwwskazania do bezpośredniego pokrycia miazgi?
* pulpopatie z próchnicowym obnażeniem miazgi
| * pourazowe odsłonięcie miazgi większe niż 1mm2 po upływie 24 godzin po urazie
91
Czy w przypadku pulpopatii objawowej można zastosować bezpośrednie pokrycie miazgi?
dopuszcza się stosowanie tej metody, gdy po usunięciu zębiny próchnicowej ustąpią objawy
92
Jakich preparatów możemy użyć do bezpośredniego przykrycia miazgi?
* WW nietwardniejące i twardniejące
* TCE
* MTA
* Biodentine
93
Jak postępujemy w bezpośrednim przykryciu miazgi?
1. częściowe opracowanie ubytku
2. płukanie wodą destylowaną lub solą fizjologiczną
3. izolacja od dostępu śliny
4. całkowite opracowanie ściany dokomorowej nowym jałowym zestawem narzędzi
5. wypłukanie ubytku podgrzanym do 37°C roztworem soli fizjologicznej
6. tamowanie krwawienia i suszenie za pomocą sterylnego tamponu z waty (a w przypadku obecności skrzepu - usunąć go)
Ca(OH)2
7. pokrycie miazgi nietwardniejącym WW przeniesionym do ubytku w miejscu obnażenia / zranienia zgłębnikiem lub upychadłem i rozpłaszczene (bez ucisku) jałową kulką waty
8. liner z twardniejącego WW
9. podkład z cementu polikarboksylowego lub szkło-jonomerowego
10. wypełnienie stałe
MTA
7. pokrycie miazgi MTA przeniesionym do ubytku w miejscu obnażenia / zranienia zgłębnikiem lub upychadłem i rozpłaszczene (bez ucisku) jałową kulką waty
8. założenie wilgotnego wacika z waty i wypełnienie czasowe (odroczenie wypełnienia ubytku do związania materiału)
DRUGA WIZYTA: 9. usunięcie wypełnienia czasowego i kontrola związania MTA
10. podkład z cementu szkło-jonomerowego
11. wypełnienie stałe
Biodentine
7. pokrycie większej powierzchni dna ubytku
8. po 12 minutach (związanie materiału) wypełnienie ostateczne ubytku
lub 7. wypełnienie całego ubytku
NA NASTĘPNEJ WIZYCIE (co najmniej po 24h): 8. usunąć część wypełnienia
9. wypełnienie stałe
94
Jakie jest rokowanie w przypadku pośredniego przykrycia miazgi?
dobre
95
Jakie jest rokowanie w przypadku bezpośredniego przykrycia miazgi?
dobre w 90% wykonanych w warunkach aseptycznych
96
Jakich cementów nie stosuje się jako podkładów w leczeniu biologicznym miazgi? Dlaczego?
cementów fosforanowych → zakwaszają zasadowe środowisko preparatów odontotropowych i uszkadzają miazgę
97
Kiedy ustalamy wizyty kontrolne w bezpośrednim przykryciu miazgi?
1. po 3 msc → badanie kliniczne i radiologiczne w celu sprawdzenia żywotności miazgi i utworzenia mostu zębinowego
2. po 6 msc
3. po roku
4. później
98
Na czym polega przyżyciowa amputacja miazgi?
na częściowym lub całkowitym odcięciu miazgi komorowej
99
Jakie wyróżniamy rodzaje amputacji przyżyciowej miazgi?
* częściowa
| * całkowita
100
Na czym polega częściowa amputacja miazgi?
na częściowym usunięciu miazgi komorowej na głębokość do 2-3 mm (najczęściej rogu miazgi)
101
Jakie są wskazania do częściowej amputacji miazgi?
* pulpopatie odwracalne przebiegające z obnażeniem lub zranieniem miazgi (przypadkowym, urazowym, później niż 24 godziny po urazie, próchnicowym) gdy nie ma wskazań do bezpośredniego przykrycia
* wystąpienie powikłań w leczeniu metodą przykrycia bezpośredniego w zębach z nieukształtowanymi korzeniami
102
Dlaczego usuwamy fragment miazgi w amputacji przyżyciowej?
dzięki temu zostaje usunięty fragment miazgi prawdopodobnie nieodwracalnie uszkodzonej
103
W jakich warunkach należy przeprowadzać zabieg przyżyciowej amputacji miazgi?
w znieczuleniu w warunkach jałowych
104
Jak postępujemy w częściowej amputacji miazgi?
1. znieczulenie miejscowe
2. izolacja dostępu śliny
3. dezynfekcja pola operacyjnego wodą utlenioną
4. całkowite opracowanie ubytku
5. wypłukanie ubytku podgrzanym roztworem soli fizjologicznej
6. zmiana zestawu narzędzi
7. zdjęcie sklepienia komory
8. usunięcie miazgi (najczęściej rogu miazgi do 2-3 mm) wiertłami diametowymi przy intensywnym chłodzeniu roztworem soli fizjologicznej
9. tamowanie krwawienia za pomocą roztworu soli fizjologicznej i jałowego tamponu waty (usunąć ewentualne skrzepy)
10. zaopatrzenie rany miazgi Ca(OH)2 nietwardniejącym i twardniejącym / MTA (leczenie dwuetapowe) / Biodentine (jedno- lub dwuetapowo)
11. podkład z cementu polikarboksylowego lub szkło-jonomerowego
12. wypełnienie stałe
105
Jakie znaczenie ma metoda przyżyciowej amputacji miazgi w przypadku próchnicowego obnażenia miazgi i dłużej trwającego urazowego odsłonięcia miazgi?
Cvek uważa, że metoda ta daje dobre wyniki, jednak należy liczyć się z tym, że mogło dojść do zakażenia powierzchownych warstw miazgi → bezpośrednie przykrycie nie zapewni więc dobrego wyniku leczenia
106
W jakich przypadkach przyżyciowa amputacja miazgi ma szczególne znaczenie?
w leczeniu dzieci i młodzieży, w zębach przednich stałych z niedokończonym rozwojem korzenia (dzięki szerokiemu otworowi wierzchołkowemu miazga jest dobrze ukrwiona i w związku z tym posiada duże zdolności obronne)
107
Dlaczego w zębach z niezakończonym rozwojem korzenia szczególnie ważne jest utrzymanie jak największej części zdrowej miazgi?
zachowanie żywej miazgi ma istotny wpływ na zakończenie ukształtowania wierzchołka korzenia → im więcej jej będzie tym lepiej
108
Jakie chłodzenie należy stosować podczas odcinania miazgi?
roztworem soli fizjologicznej ze strzykawki zamiast standardowego (niejałowego) chłodzenia wodnego z kątnicy
109
Jaki wpływ na miazgę ma stosowanie diamentowych wierteł podczas jej amputacji?
zastosowanie wiertła diamentowego zapewnia uzyskanie gładkiej powierzchni rany, która goi się znacznie lepiej niż rana szarpana
110
Dlaczego częściowa amputacja miazgi w przypadku próchnicowego obnażenia miazgi na dużym obszarze jest skuteczniejsza (według niektórych badaczy) od bezpośredniego przykrycia?
w przyżyciowej amputacji miazgi jej potencjalnie zmieniona chorobowo część zostaje usunięta oraz możliwa jest bezpośrednia ocena jej stanu
111
Na czym polega całkowita amputacja miazgi?
całkowite usunięcie miazgi komorowej
112
Ile miazgi musi pozostać w zębie by umożliwić prawidłowe kształtowanie korzenia w zębach niedojrzałych?
zachowanie żywej miazgi w kanałach warunkuje prawidłowy rozwój korzenia
113
Jakie są wskazania do całkowitej amputacji miazgi?
* pulpopatie odwracalne z próchnicowym obnażeniem miazgi
* pulpopatie odwracalne z objawami bólowymi w zębach niedojrzałych
* urazowe obnażenie miazgi po okresie 5 do 7 dni po urazie
114
Jak postępujemy w całkowitej amputacji miazgi?
1. znieczulenie miejscowe
2. izolacja dostępu śliny
3. dezynfekcja pola operacyjnego wodą utlenioną
4. całkowite opracowanie ubytku
5. wypłukanie ubytku podgrzanym roztworem soli fizjologicznej
6. zmiana zestawu narzędzi
7. zdjęcie sklepienia komory tępo zakończonym wiertłem w kształcie walca
8. usunięcie miazgi komorowej na poziomie ujść kanałowych wiertłami diametowymi lub za pomocą ostrego wydrążacza przy intensywnym chłodzeniu roztworem soli fizjologicznej - nie należy poszerzać ujść kanałowych!
9. tamowanie krwawienia za pomocą jałowego tamponu waty nasączonego adrenaliną, płucze się roztworem soli fizjologicznej i suszy się jałowym tamponem waty (usunąć ewentualne skrzepy)
10. zaopatrzenie rany miazgi Ca(OH)2 nietwardniejącym i twardniejącym / MTA (leczenie dwuetapowe) / Biodentine (jedno- lub dwuetapowo)
11. wypełnienie komory cementem podkładowym polikarboksylowym lub glass-jonomerowym
12. wypełnienie stałe
115
Jakie jest ryzyko związane z używaniem wiertarki do całkowitej amputacji miazgi?
nawinięcie miazgi na wiertło może spowodować niezamierzone usunięcie jej z kanałów
116
W jaki sposób usuwamy nawisy sklepienia komory?
dużym wiertłem różyczkowym prowadząc je w kierunku od dna komory do sklepienia
117
Czy w całkowitej amputacji miazgi poszerzamy ujścia kanałów? Dlaczego?
nie wolno tego robić → znoszenie anatomicznego przewężenia w kanale opóźnia i utrudnia tworzenie mostu zębinowego
118
Jakie jest rokowanie w przypadku amputacji przyżyciowej miazgi?
pozytywne wyniki leczenia w około 40% przypadków
119
Jakie powikłanie często występuje przy stosowaniu całkowitej amputacji miazgi?
* resorpcja wewnętrzna rozwijająca się w ścianie kanału korzeniowego → świadczy o przewlekłym procesie zapalnym miazgi
* obumarcie miazgi
* obliteracja jamy zęba
120
Czy leczenie metodą amputacji przyżyciowej jest leczeniem ostatecznym?
* nie, jest leczeniem przejściowym do ukształtowania wierzchołka korzenia → Weine poleca zaopatrzenie miazgi kanałowej pastą TCE i formokrezolu → proces kształtowania wierzchołka korzenia przebiega prawidłowo, ale nie dochodzi do powstania mostu zębinowego → po ukształtowaniu wierzchołka - ekstrypacja miazgi (która jest pewniejszą metodą)
* tak (wg niektórych), jeśli nastąpiło ukształtowanie wierzchołka korzenia, powstał most zębinowy i pacjent nie zgłasza żadnych dolegliwości
121
Co jest warunkiem koniecznym do zakwalifikowania zęba do leczenia metodą amputacji przyżyciowej?
analiza RTG
122
Kiedy pacjent, u którego zastosowaliśmy leczenie metodą biologiczną musi zgłosić się na wizytę?
1. pierwsze 2 tygodnie
2. 3 msc
3. 6 msc
4. rok
5. i później
123
W jakim stanie musi być miazga by przyżyciowa amputacja mogła zakończyć się sukcesem?
powinna być klinicznie zdrowa
124
Dlaczego do bezpośredniego przykrycia miazgi preferujemy nietwardniejące WW zamiast twardniejących?
* wydzielają dłużej jony hydroksylowe
| * nie zawierają w swoim składzie akceleratorów, które mogą być potencjalnie szkodliwe dla miazgi
125
Czy możemy wykonać amputację przyżyciową jeśli występują dolegliwości bólowe?
* tak (według niektórych) - jeśli występują dolegliwości bólowe świadczące o odwracalnym uszkodzeniu, np. jednodniowy ból samoistny, krótkotrwały z długimi przerwami → autorzy tej teorii przyjmują, że usunięcie przyczyny (zainfekowanej próchnicy) i izolacja od środowiska zewnętrznego zapewni wygojenie miazgi
* nie (inni autorzy) → zaleca się zastosowanie na ubytek preparatów zawierających glikokortykosteroidy i antybiotyki na okres 2-3 dni (do ustąpienia dolegliwości), a następnie zastosować przykrycie pośrednie lub bezpośrednie
126
W jaki sposób dochodzi do powstania martwicy kontaktowej w odpowiedzi na preparaty WW?
przez ucisk wywołany nałożeniem materiału na obnażoną miazgę oraz przez ucisk pochodzący z obrzmiałej warstwy środkowej
127
W jaki sposób dochodzi do powstania martwicy obrzękowej w odpowiedzi na preparaty WW?
chemicznym wpływem jonów hydroksylowych pochodzących z Ca(OH)2 → następuje neutralizacja większej części jonów wodorotlenowych, przez co zmniejsza się działanie alkalizujące preparatu na tkanki głębiej położone
128
W jaki sposób dochodzi do powstania martwicy skrzepowej w odpowiedzi na preparaty WW?
w wyniku ucisku warstwy rozpływnej (obrzękowej) oraz pod wpływem działania niezneutalizowanych jonów wodorotlenowych
129
W jakim czasie tworzy się martwica skrzepowa i jakie to ma znaczenie dla gojenia miazgi?
martwica skrzepowa tworzy się w pierwszej godzinie → po trzech godzinach tworzy się wyraźna linia demarkacyjna oddzielająca martwicę od żywej tkanki
130
Jakie znaczenie ma utworzenie martwicy kontaktowej?
wraz z powstaniem martwicy powierzchownej ustępuje krwawienie, zmniejsza się utrata płynów i dochodzi do nieznacznego zapalenia w żywej miazdze
131
W jaki sposób reaguje miazga "poniżej" linii demarkacyjnej i kiedy to następuje?
3h → linia demarkacyjna
6-12h → ostre zapalenie wysiękowe, w naciekach znajdują się granulocyty wielojądrzaste i makrofagi
24h → zanikają granice pomiędzy strefami martwiczymi, ale pozostaje linia demarkacyjna
zapalenie ostre → zapalenie przewlekłe, pojawiają się fibroblasty, limfocyty, plazmocyty, makrofagi i komórki tuczne + tworzenie tkanki ziarninowej
tworzeniu tkanki ziarninowej towarzyszy uprzątanie warstw martwicy i strefy zapalenia
w obrębie tkanki ziarninowej powstają liczne włókna kolagenowe (wytwarzane przez fibroblasty)
7 dni → fibroblasty ułożone są brzeżnie z nową warstwą kolagenową będącą w bezpośrednim kontakcie z linią demarkacyjną = most kolagenowy
odkładanie soli mineralnych → pierwsza warstwa zębiny reparacyjnej = bezkanalikowej zębiny włóknistej (tworzona przez fibroblasty)
miesiąc → na obwodzie zębiny włóknistej, po likwidacji stanu zapalnego z niezróżnicowanych komórek mezenchymalnych powstają odontoblasty, a w ich sąsiedztwie tworzy się kanalikowa część zębiny reparacyjnej
3 miesiące → bariera tkanek twardych składająca się ze zmineralizowanej tkanki twardej o nieregularnej strukturze (od strony ubytku) i z substancji podobnej do zębiny, zawierającej kanaliki i wypustki odontoblastów (od strony miazgi) - widoczna jest również prezębina i szeregowo ułożone odontoblasty
132
Czym charakteryzuje się tkanka ziarninowa (w miazdze)?
dużą ilością młodych naczyń krwionośnych i rozplemem fibroblastów
133
Czym jest most kolagenowy?
warstwa kolagenu bezpośrednio kontaktująca się z linią demarkacyjną, oddzielająca strefę zapalenia od zdrowej miazgi, stanowi organiczny zrąb dla zębiny reparacyjnej (naprawczej)
134
Jak długo trwa tworzenie zębiny reparacyjnej w leczeniu biologicznym?
do wytworzenia mostu zębinowego
135
Kiedy w odpowiedzi na preparaty WW występuje najbardziej intensywne odkładanie zębiny?
w pierwszych tygodniach po zastosowaniu preparatu
136
Jaka jest zależność pomiędzy szybkością wytwarzania zębiny reparacyjnej a jej jakością?
* im wolniej przebiega ten proces tym zębina ma bardziej regularną budowę
* jednak im dłużej ten proces trwa tym większe ryzyko, że działanie preparatów oraz mechanizmów obronnych i regenracyjnych będzie niewystarczające, aby zębina mogła być odkładana i nie wytworzy się kompletny most zębinowy
137
Czy miazga dotknięta stanem zapalnym może ulec wyleczeniu?
w zasadzie to nie nie, ale zdarzają się przypadki, np. po złamaniu korzenia bez przemieszczenia odłamów, że występujący po urazie niewielki proces zapalny samoistnie ulega likwidacji
138
Co jest warunkiem by niewielki proces zapalny miazgi mógł samoistnie ustąpić?
brak kontaktu miazgi ze środowiskiem ju (ślina, płyta bakteryjna)
139
Jakie czynniki są przeszkodą dla zwalczania zapalenia w miazdze?
* warunki anatomotopograficzne
| * słabo rozwinięty układ żylny i chłonny → aparat odprowadzający produkty przemiany materii nie jest zbyt sprawny
140
Jaki wpływ na miazgę w stanie zapalnym ma obecność licznych anastomoz tętniczo-żylnych?
miazga dzięki nim jest w stanie wyrównać ciśnienie i przeciwdziałać zaciskaniu naczyń odprowadzających
141
Czy zaopatrzenie miazgi w krew jest duże czy małe? Do jakich narządów można je przyrównać?
(w przeciwieństwie do dawnych poglądów) zaopatrzenie miazgi w krew przypadające na jednostkę masy jest wysokie i dorównuje ważnym dla życia narządom
142
Dlaczego miazga zęba ma duże skłonności do procesów zapalnych i zwyrodnieniowych?
* miazga otoczona jest tkankami twardymi → nie jest w stanie wyrównać gromadzącego się wysięku obrzękiem tkanki
* zaopatrywana jest w produkty odżywcze tylko przez wąski otwór szczytowy → odpływ produktów przemiany materii jest również utrudniony
143
Jak długo w miazdze mówimy o zapaleniu ostrym? Czym to jest uwarunkowane?
w miazdze okres zapalenia ostrego trwa 2 tygodnie → warunki anatomiczne przyczyniają się do tego, że odczyn naczyniowy charakterystyczny dla zapalenia ostrego, w znacznie krótszym czasie schodzi na drugi plan, wobec zmian zwyrodnieniowych, rozplemu lub zaniku
144
Jakie znaczenie ma krótka faza ostra zapalenia miazgi?
nieleczone we wczesnym okresie zapalenie przechodzi w fazę nieodwracalną → w wyniku długotrwałego, silnie działającego czynnika drażniącego miazga ulega martwicy → martwa miazga ulega zakażeniu droboustrojami
145
Dlaczego żywa miazga nie ulega zakażeniu?
mimo warunków anatomicznych, miazga ma duże właściwości odtwórcze i łatwo ulega wygojeniu po usunięciu czynnika patogennego
146
Jaka jest zależność pomiędzy powstającą zębiną a siłą i długością trwania czynnika szkodliwego?
im czynnik szkodliwy jest silniejszy i trwa dłużej, tym zębina wtórna jest bardziej nieregularna i nie może stanowić już dostatecznej ochrony dla miazgi
147
Jakie elementy budowy miazgi mają wpływ na możliwość jej przeżycia?
* zamknięta komora (nawet mikroropnie mogą ulec samowyleczeniu przez ziarninowanie, zwłóknienie lub zwapnienie)
* obecność tkanki mieszanej (naczynia tkanki miazgowo-ozębnowej biorą udział w regulacji ukrwienia miazgi)
* niezróżnicowane komórki tkanki łącznej, które mają zdolność przekształcania się w fibroblasty i odontoblasty
148
Do którego stadium ochrony zaliczamy leczenie polegające na usunięciu miazgi zęba?
trzecie stadium (ochrona tkanek okołowierzchołkowych)
149
Co jest głównym celem leczenia polegającego na usunięciu miazgi?
usunięcie źródła patologicznych podrażnień, odpowiednie opracowanie i szczelne wypełnienie kanałów materiałem biologicznym, pobudzającym tkankę mieszaną do utworzenia twardej blizny i zamknięcia otworu anatomicznego
150
Jakie wyróżniamy rodzaje leczenia polegającego na usunięciu miazgi?
* wyłuszczenie miazgi
| * antyseptyczne leczenie kanałowe
151
W jakich warunkach możemy wykonać wyłuszczenie miazgi?
* po znieczuleniu (metoda z wyboru)
| * po uprzedniej dewitalizacji (metoda alternatywna)
152
Czym jest pulpectomia?
ekstrypacja miazgi = całkowite usunięcie miazgi
153
Jakie są wskazania do wyłuszczenia miazgi?
pulpopatie nieodwracalne z żywą miazgą
154
Jaką metodę leczenia nazywamy ekstrypacją przyżyciową i dlaczego?
wyłuszczenie miazgi → usunięcie miazgi do otworu fizjologicznego pozwala na zachowanie żywej tkanki mieszanej i jej mineralizację → najlepsza ochrona biologiczna tkanek okołowierzchołkowych przed infekcją z jamy zęba
155
Czy ekstrypacja miazgi jest biologiczną metodą leczenia?
nie w stosunku do miazgi, tak w stosunku do tkanek okołowierzchołkowych
156
Jak wykonujemy ekstrypację miazgi?
1. znieczulenie
2. opracowanie ubytku próchnicowego z uwzględnieniem poszerzenia endodontycznego
3. izolacja od środowiska ju
4. dezynfekcja pola operacyjnego wodą utlenioną
5. zmiana zestawu narzędzi
6. wypłukanie ubytku solą fizjologiczną i osuszenie sterylnym tamponem waty
7. opracowanie komory
A. zdjęcie sklepienia komory
B. usunięcie miazgi komorowej
C. opracowanie zachyłków komory
D. odszukanie ujść kanałowych, ocena drożności początkowego odcinka kanału/ów i poszerzenie ujść kanałowych
E. wykonanie ostatecznego poszerzenia ułatwiającego dostęp do kanału/ów
8. usunięcie miazgi kanałowej
9. sprawdzenie drożności i określenie długości roboczej kanału/ów
10. poszerzenie, ukształtowanie kanału/ów i płukanie
11. osuszenie kanału/ów sączkami papierowymi
12. wypełnienie kanału/ów (i czasowe zamknięcie ubytku, jeśli RTG będzie wykonywane gdzie indziej niż leczenie)
13. kontrola radiologiczna wypełnienia
14. stałe wypełnienie
157
W jaki sposób goi się tkanka mieszana po ekstrypacji miazgi?
po opracowaniu i wypełnieniu kanału do otworu fizjologicznego, nieuszkodzona tkanka mieszana jest zdolna do wygojenia rany, przekształcając się w tkankę bliznowatą, kostno- lub zębinopodobną i prowadzi do obliteracji otworu szczytowego blokując bodźcom patogennym dostęp do tkanek okołowierzchołkowych
158
Jakie jest rokowanie dla leczenia metodą wyłuszczenia miazgi?
90 - 95%
159
W jaki sposób środki dewitalizujące wpływają na tkankę mieszaną?
środki dewitalizujące uszkadzają tkankę miazgowo-ozębnową → traci właściwości metaplastyczne i nie stanowi zapory dla bodźców patogennych z jamy zęba → WSPÓŁCZESNA ENDODONCJA NIE POLECA METODY WYŁUSZCZENIA MIAZGI PO JEJ DEWITALIZACJI
160
Czym jest metoda ekstrypacji mortalnej?
wyłuszczenie miazgi po jej dewitalizacji
161
Kiedy zamiast przyżyciowej ekstrypacji miazgi wybierzemy metodę mortalną?
* pacjenci uczuleni na środki znieczulenia miejscowego
| * pacjenci z hemofilią
162
Jakie wady ma stosowane środków dewitalizujących miazgę przed leczeniem?
* szkodliwe dla tkanki mieszanej
* może dojść do chemicznego uszkodzenia tkanek przyzębia wierzchołkowego
* w odgałęzieniach bocznych kanału głównego pozostaje martwa miazga, która może stanowić potencjalne źródło zakażenia
163
Co zawierają w swoim składzie środki stosowane do dewitalizacji miazgi?
paraformaldehyd (Devipasta lub Depulpin)
164
W jaki sposób wykonujemy dewitalizację miazgi?
PIERWSZA WIZYTA:
1. trepanacja komory, w wyniku której dochodzi do wypłynięcia wysięku zapalnego → spada ciśnienie w miazdze i ustępuje ból, stwarza to również warunki do oceny wysięku, stanu miazgi i szybkiego działania środka dewitalizującego
2. przemycie ubytku, osuszenie wacikiem i założenie preparatu dewitalizującego zgłębnikiem dokładnie w miejscu zranienia i przykrycie małym wacikiem, nie wywieracjąc nacisku
3. czasowe zamknięcie ubytku (na wacik) - powinno być szczelne, aby zapobiegać wydostawaniu się środka dewitalizującego, który może doprowadzić do martwicy tkanek przyzębia brzeżnego
```
DRUGA WIZYTA (1-2 tygodnie):
procedury zgodnie z wyłuszczeniem miazgi w znieczuleniu
```
165
W jaki sposób trepanujemy miazgę, gdy podejmujemy leczenie metodą mortalną?
* najczęściej - podczas usuwania zębiny próchnicowej
* jeśli ubytek oddziela cienka warstwa zębiny → zgłębnikiem
* jeśli ubytek oddziela gruba warstwa zębiny → małym wiertłem
166
Czy preparat dewitalizujący można założyć na krwawiącą miazgę?
nie, należy odczekać aż ustąpi
167
Na czym polega antyseptyczne leczenie kanałowe?
leczenie kanałowe, które z zasady zakłada stosowanie środków dezynfekujących
168
Czy w przyżyciowym wyłuszczeniu miazgi stosujemy środki dezynfekujące?
nie i to odróżnia ekstrypację miazgi od antyseptycznego leczenia kanałowego
169
Jakie są wskazania do antyseptycznego leczenia kanałowego?
* pulpopatie nieodwracalne z żywą miazgą z wysiękiem ropnym i ogniskami martwicy
* pulpopatie nieodwracalne z martwą miazgą lub będącą w stanie rozpadu zgorzelinowego
* zapalenia przyzębia wierzchołkowego przebiegające na tle zapalenia miazgi lub zgorzeli
* re-endo
170
Jak wykonujemy antyseptyczne leczenie kanałowe?
PIERWSZA WIZYTA:
1. wykonanie znieczulenia jeśli jest konieczne
2. opracowanie ubytku próchnicowego i wytworzenie dostępu do jamy zęba (ale jeszcze nie znosimy sklepienia komory)
3. izolacja od dostępu śliny i dezynfekcja ubytku
4. zmiana narzędzi na jałowe
5. opracowanie komory
A. zdjęcie sklepienia komory
B. usunięcie miazgi komorowej lub wypłukanie zawartości komory
C. opracowanie zachyłków komory
D. odszukanie ujść kanałowych, ocena drożności początkowego odcinka kanału/ów i poszerzenie ujść kanałowych
E. wykonanie ostatecznego poszerzenia ułatwiającego dostęp do kanału/ów
6. usunięcie miazgi kanałowej (w przypadku wąskich kanałów pozostałości martwej miazgi usuwa się podczas ich opracowania)
7. wstępna ocena długości roboczej
8. poszerzenie i płukanie 2/3 długości kanału
9. sprawdzenie drożności i dokładne określenie długości roboczej kanału/ów
10. poszerzenie, ukształtowanie kanału/ów i płukanie
11. osuszenie kanału/ów sączkami papierowymi
12. wypełnienie kanału/ów (i czasowe zamknięcie ubytku, jeśli RTG będzie wykonywane gdzie indziej niż leczenie)
13. kontrola radiologiczna wypełnienia
14. stałe wypełnienie
lub:
12. zastosowanie wkładki antyseptycznej
13. szczelne wypełnienie tymczasowe
DRUGA WIZYTA:
14. izolacja od dostępu śliny
15. usunięcie tymczasowego wypełniania
16. płukanie kanału naprzemienne z wprowadzaniem MAF na pełną długość roboczą
17. poszerzenie kanału narzędziem większy o rozmiar od MAF
18. osuszenie kanału
19. ostateczne wypełnienie kanału/ów i ubytku (chyba, że RTG będzie wykonywane poza zakładem, wtedy konieczna jest jeszcze jedna wizyta)
171
Co pozostawiamy w kanale gdy podejmujemy się antyseptycznego leczenia kanałowego metodą dwuseansową?
wkładkę dezynfekującą na okres 1-3 tygodni
172
Jakie są zalety jednoseansowego leczenia antyseptycznego?
* wydłużenie leczenia
* leczenie jest bardziej pracochłonne
* narażenie na reinfekcję w okresie między wizytami
173
Jakie są zalety dwuseansowego leczenia antyseptycznego?
pozostawienie wkładki dezynfekującej pomiędzy wizytami umożliwia dokładną dezynfekcję, niemożliwą do wykonania na wizycie nawet pomimo odpowiedniego opracowania kanału i stosowania środków → w odgałęzieniach kanału i kanalikach zębinowych pozstają drobnoustroje, które można w mniejszym lub większym stopniu zniszczyć preparatem odkażającym
174
Czy przed antyseptycznym leczeniem kanałowym wykonujemy znieczulenie?
możemy, jeśli jest to konieczne, jednak w większości przypadków miazga jest martwa i nie ma takiej potrzeby
175
Kiedy kanał korzeniowy jest wystarczająco opracowany?
* ściany kanału są twarde i gładkie
* resztki zębinowe na narzędziu kanałowym są jasne
* płyn płuczący wypływający z kanału jest czysty i klarowny
* podchloryn sodu nie pieni się
176
Jakie jest rokowanie w antyseptycznym leczeniu kanałowym?
dobre po usunięciu infekcji i szczelnym wypełnieniu kanału
177
Ile wizyt maksymalnie powinno trwać antyseptyczne leczenie kanałowe?
nie powinno przekraczać 2-3 wizyt
178
O czym świadczy wystąpienie lub utrzymywanie się objawów ze strony tkanek okw po antyseptycznym leczeniu kanałowym?
wskazuje na niedostateczne opracowanie zakażonych kanałów i wymaga powtórnego ich opracowania i wyjałowienia
179
Czym różni się leczenie przewlekłych zapaleń przyzębia okw od ostrych stanów zapalnych?
jest dłuższe, trwa 10-12 dni
180
Jak postępujemy w przewlekłym zapaleniu tkanek okw?
po chemomechanicznym opracowaniu kanału → wypełnienie nietwardniejącym WW
→ jeśli po 10-12 dniach nie stwierdza się żadnych dolegliwości, opatrunek czasowy można zastąpić stałym wypełnieniem kanałowym
→ jeśli dolegliwości nie ustępują → ponowne opracowanie kanału i zastosowanie czasowego opatrunku antyseptycznego
181
Kiedy możemy mówić o dobrym wyniku leczenia antyseptycznego?
po poprawie lub likwidacji zmian okw po kilku miesiącach od zakończenia leczenia
182
O czym świadczy utrzymywanie zmian okw, które nie ulegają zmniejszeniu po kilku miesiącach od zakończenia leczenia? Jakiego postępowania to wymaga?
brak tendencji do gojenia → wskazanie do leczenia zachowawczo-chirurgicznego (ale przedwczesne podejmowanie decyzji o resekcji korzenia jest błędem w sztuce)
183
Czym różni się antyseptyczne leczenie kanałowe od ekstrypacji miazgi?
szersze opracowanie w celu usunięcia zainfekowanej zębiny oraz stosowanie antyseptyków
184
Dlaczego u pacjentów w wieku starszym często niemożliwe jest przeprowadzenie leczenia endo?
z uwagi na zwapnienie jam zębów u starszych pacjentów
185
Czy zęby z miazgą zdewitalizowaną i zmumifikowaną mogą być potencjalnym ogniskiem zakażenia?
tak
186
Czy zęby leczone metodami amputacyjnymi lub amputacyjno-ekstrypacyjnymi mogą być potencjalnym ogniskiem zakażenia?
tak
187
Czy zęby z nieprawidłowo opracowanymi i wypełnionymi kanałami mogą być potencjalnym ogniskiem zakażenia?
tak
188
W jaki sposób miazga poddana dewitalizacji może stać się potencjalnym ogniskiem zakażenia?
pasta pokrywająca miazgę traci z czasem właściwości mumifikujące i bakteriobójcze → w martwej miazdze osiedlają się bakterie i ulega rozpadowi zgorzelinowemu → toksyczne i alergiczne oddziaływanie zawartości kanału niczym nie różni się od nieleczonej zgorzeli miazgi → a naszym zadaniem jest eliminować istniejące ogniska zębopochodne, a nie sprzyjać ich powstawaniu
189
Kiedy stosujemy leczenie interwencyjne?
* stany manifestujące się bólem
| * obrzęk tkanek mimo braku innych dolegliwości
190
W jaki sposób postępujemy w leczeniu zębów z pulpopatiami nieodwracalnymi z żywą miazgą i dolegliwościami bólowymi?
jeżeli nie jest możliwe jednoseansowe - a staramy się by, jednak było jednoseansowe (np. brak czasu lub ból mimo znieczulenia) →
1. znieczulenie
2. opracowanie ubytku i wytworzenie dostępu do jamy zęba
3. izolacja od dostępu śliny i dezynfekcja
4. zdjęcie sklepienia komory, amputacja miazgi komorowej i opracowanie światła komory
5. umieszczenie w komorze preparatu zawierającego antybiotyki i kortykosteroidy (Pulpomixine, Dexadent, Ledermix)
6. przykrycie preparatu małą kuleczką z waty
7. czasowe wypełnienie do ustąpienia dolegliwości bólowych
DRUGA WIZYTA: wypełnienie ostateczne
191
W jaki sposób postępujemy w leczeniu ostrego lub zaostrzonego zapalenia tkanek okołowierzchołkowego?
PIERWSZA WIZYTA: leczenie antyseptyczne, jeśli po usunięciu zawartości kanałów i ich opracowaniu
→ wysięk zostaje opanowany (zazwyczaj w ostrym lub zaostrzonym zapaleniu tkanek okołowierzchołkowych występuje wysięk w kanale) → założenie wkładki dezynfekującej i wskazane jest zastosowanie antybiotyków i kortykosteroidów
→ mimo kilkuminutowego drenażu z kanału wydostaje się wysięk i nie jest możliwe założenie wkładki dezynfekującej → leczenie otwarte (sytuacja stosunkowo rzadka) = wstępne opracowanie kanału i pozostawienie kanału otwartym (bez wkładki dezynfekującej i czasowego zamknięcia ubytku) → kontynuacja leczenia po 24h (z reguły nie ma już wysięku i często również dolegliwości bólowych) → dalsze leczenie
192
Co może być wkładką dezyfekującą?
pasta WW lub pasta zawierająca jodoform
193
Jakie działanie ma wkładka antybiotykowo-kortykosteroidowa?
przeciwbakteryjne + przeciwzapalne → szybko eliminuje ból
194
Co jest celem leczenia otwartego?
zapewnienie odpływu wysiękowi przez niezamknięty kanał
195
Co należy zrobić zawsze w przypadku ostrego lub zaostrzonego zapalenia tkanek okw?
zapewnić drenaż dla wysięku
196
Jak należy postąpić w ostrym lub zaostrzonym zapaleniu tkanek okw gdy w kanale o wąskim otworze wierzchołkowym, po usunięciu jego zawartości i wstępnym opracowaniu nie stwierdza się wysięku?
należy poszerzyć otwór wierzchołkowy, włącznie z przejściem narzędziem do tkanek okw na głębokość 1-2 mm (cienkie narzędzie zazwyczaj 20-25) co umożliwi odpływ wysiękowi
197
Czy w przypadku ostrego ropnia okołowierzchołkowego zawsze będzie wysięk w kanale?
często nie, należy go opróżnić (naciąć)
198
Kiedy ostre lub zaostrzone zapalenie tkanek przyzębia wymaga antybiotykoterapii?
* gdy występują objawy świadczące o bakteriemii → podwyższona temperatura, dreszcze, złe samopoczucie
* rozległy obrzęk
199
Jakie antybiotyki stosujemy w ostrym zapaleniu tkanek okw z objawami bakteriemii lub rozległym obrzękiem?
o szerokim spektrum działania i dobrze przenikające do tkanki kostnej
PIERWSZY RZUT: amoksycylina bez kwasu klawulonowego lub łącznie z tym kwasem
DRUGI RZUT: klindamycyna
