Epidemiologia Flashcards
Jakie oznaczenia zębów stosujemy powszechnie?
wg FDI (Międzynarodowa Federacja Stomatologiczna)
stałe:
18 17 16 15 14 13 12 11 | 21 22 23 24 25 26 27 28
48 47 46 45 44 43 42 41 | 31 32 33 34 35 36 37 38
mleczne:
55 54 53 52 51 | 61 62 63 64 65
85 84 83 82 81 | 71 72 73 74 75
W jakich grupach wiekowych przeprowadza się najczęściej badanie próchnicy?
7, 12 i 15 lat oraz 35-44 lata, 55-64 lata, 65-74 lata i >74 lat
wg Piątowskiej: 7, 12, 18, 34-44 i 65-74
Ile powinna wynosić liczba badanych jednej płci w jednej grupie wiekowej?
25-50 osób
W jaki sposób przeprowadza się badanie obecności próchnicy dla oceny PUW?
za pomocą zgłębnika i lusterka, przy odpowiednim oświetleniu (dziennym lub elektrycznym)
PUW - oznaczenie P:
- ząb z jednym lub kilkoma ubytkami próchnicy pierwotnej i/lub wtórnej, na pow żującej lub gładkiej, dno ubytku badane zgłębnikiem jest bardziej miękkie niż tk zęba, a miazga może być żywa lub martwa
- zęby z opatrunkiem czasowym
• NIE OZNACZA SIĘ JAKO “P” zębów z plamami i przebarwieniami innego pochodzenia oraz z niedorozwojem szkliwa
PUW - oznaczenie U:
- ząb utracony lub usunięty z powodu próchnicy
- “u” w uzębieniu mlecznym, gdy brak zęba przed okresem fizjologicznej eksfoliacji
- w ogólnych badaniach epidemiologicznych oznacza się również utratę w wyniku urazu, utraty podparcia kostnego oraz z powodu orto, prot zmian w przyzębiu brzeżnym i/lub okw
PUW - oznaczenie W:
- ząb z jednym wypełnieniem lub większą ich liczbą, ale BEZ próchnicy wtórnej
- ząb pokryty koroną
Czym się różni PUW od puw?
PUW - zęby stałe
puw - zęby mleczne
Jak obliczyć średnią wartość PUW dla kilku osób?
(P + U + W) wszystkich osób / liczba osób
Do jakich struktur można odnosić PUW?
- PUWZ - zębów
* PUWP - powierzchni zębów
Czym jest DMF?
PUW po ang = decayed, missing, filling
- DMFT - tooth
- DMFS - surface
Która wartość PUW jest dokładniejsza: PUWZ czy PUWP?
PUWP, ale w międzynarodowych badaniach stosuje się PUWZ
Gdzie są gromadzone dane wyrażone jako PUWZ lub puwz?
w Banku Danych Światowej Organizacji Zdrowia
O czym świadczy PUW > 0?
dana osoba jest lub była dotknięta próchnicą
Czy PUW daje jasny obraz stanu uzębienia?
nie
Od czego zależą liczby P, U, W?
- aktywność próchnicy
- wiek
- płeć
- świadomość, przekonania i zachowania zdrowotne
- zaawansowana promocja zdrowia i działań profi
- dostępność, osiągalność, akceptacja i solidność opieki stom
W jaki sposób można osiągnąć obniżenie wartości PUW?
tylko przez działania profi
O czym świadczy przyrost P w PUW?
o dynamice (aktywności) choroby
O czym świadczy przyrost W w PUW?
wskaźnik interwencji leczniczej
Częstość występowania próchnicy - wzór:
liczba osób z próchnicą • 100 / liczba badanych osób
Intensywność próchnicy - wzór:
PUW / x
x - liczba osób z PUW>0
Do jakich struktur można odnieść intensywność próchnicy?
do zębów, powierzchni zębów lub do ubytków próchnicowych
Czym się różni wskaźnik PUW od średniej liczby PUW?
wskaźnik PUW wyrażający intensywność - tylko osoby z próchnicą
średnia liczba PUW - cała badana populacja
Ze względu na jakie zjawisko analiza wyników badań epidemiologicznych opartych na wskaźniku PUW jest niewystarczająca?
ze względu na zjawisko polaryzacji próchnicy
Czym jest istotny wskaźnik próchnicy?
SiC - significant caries index
średnia wartość PUW/Z dla 1/3 osób badanych z największą liczbą zębów dotkniętych próchnicą; ta grupa powinna być objęta szczególnymi działaniami profi
Jaką wartość PUW WHO ustaliła jako globalny cel dla dzieci 12-letnich?
PUW <1
Narodowy program zdrowia PUW u 12-latków <2
Jaką wartość SiC WHO ustaliła jako globalny cel dla dzieci 12-letnich?
SiC <3
Narodowy program zdrowia SiC u 12-latków <4
Wskaźnik przyrostu próchnicy:
- oblicza się w odniesieniu do określonego czasu, najczęściej roku
- jeden z najlepszych wskaźników oceny aktywności
Szczyty największej aktywności próchnicy:
- 4-8 lat dla uzębienia mlecznego
- 11-18 lat dla koron zz stałych
- 55-65 lat dla korzeni zz stałych
Wskaźnik redukcji próchnicy:
- wyraża zmniejszony przyrost częstości występowania lub intensywności próchnicy w porównaniu z grupą kontrolną
- ocena skuteczności określonego programu profi
Wskaźnik leczenia uzębienia - wzór:
W / (P+W)
Wartość wskaźnika leczenia uzębienia:
waha się od 0 do 1
0 - żaden z ubytków próchnicowych nie został wyleczony
1 - wszystkie ubytki próchnicowe zostały wyleczone
Jakie czynniki determinują stan zdrowia JU?
- styl życia (wzorce zachowań w odniesieniu do NŻ) - 50%
- uwarunkowania środowiskowe (społeczne, polityczne, ekonomiczne, naturalne) - 30%
- system opieki zdrowotnej - 10%
- uwarunkowania osobnicze - 10%
Wzór na wskaźnik ekstrakcji:
U / W
Na co może wskazywać wysoki wskaźnik ektrakcji?
- niepomyślne wyniki leczenia endo (niskie kwalifikacje zawodowe dentysty)
- miernik negatywnych wzorców zachowań jednostki lub populacji → brak troski o uzębienie
Jaki wskaźnik wskazuje część populacji najbardziej potrzebującą opieki dentystycznej?
SIC (1/3 z najgorszym stanem uzębienia)
W krajach o jakim rozwoju cywilizacji zapadalność na chorobę próchnicową jest większa?
w krajach o niskim rozwoju cywilizacji
Jakie działania prozdrowotne konieczne są by ograniczyć kariogenne działanie nawet wysokiej konsumpcji cukrów?
- mycie zębów co najmniej 2x dziennie
- profi F-
- regularna kontrola stom
Kiedy stwierdza się zachowanie funkcji żucia w badaniu osób starszych?
kontakt zwarciowy co najmniej 20 zębów przeciwstawnych (naturalnych lub sztucznych)
Czynniki wpływające na ograniczenie powstawania i przebieg próchnicy:
- pełna dostępność na rynku past, preparatów kariostatycznych, nici dentystycznych i innych akcesoriów niezbędnych do utrzymania higieny JU
- bardzo wysoki poziom kadry w sektorze prywatnym
- dostępność usług stomatologicznych
- poprawa prozdrowotnych zachowań stomatologicznych
- poprawa ogólnozdrowotnych zachowań
- świadczenie usług profilaktycznych przez stomatologów
- akcje profilaktyczne zlecane przez terenowe instytucje pozarządowe
Zjawiska społeczne sprzyjające powstawaniu próchnicy:
- niskie zarobki (pacjentów nie stać na korzystanie z usług sektora prywatnego)
- redukcja zasobów kadrowych sektora publicznego
- niskie nakłady na system ochrony zdrowia, a na opiekę dentystyczną szczególnie
- niska edukacja społeczna
