Pierwsza pomoc w endo Flashcards
Co jest ideą pierwszej pomocy u pacjenta zgłaszającego się z bólem?
- przyniesienie ulgi
- usunięcie istniejących ognisk zapalnych lub infekcji
- przygotowanie pacjenta do dalszego leczenia
Jak dzielimy procesy patologiczne powodujące ból ze względu na stan miazgi i ozębnej, sposób powstania i nasilenie bólu?
A. nadwrażliwość
B. związane ze stanem zapalnym
• przekrwienie miazgi
• ostre stany zapalne
I. ostre zapalenie miazgi
II. ostre zapalenie miazgi z ostrym zapaleniem tkanek okołowierzchołkowych
III. ostre ropne zapalenie tkanek okołowierzchołkowych
• zapalenia objawiające się bólem przy zmianach ciśnienia
C. związane z czynnikiem mechanicznym
• zgryz urazowy
• urazy zębów i miękkich tkanek twarzy
• pęknięcia zębów
Jakie wyróżniamy rodzaje przekrwienia miazgi?
- czynne - nadmierny dopływ krwi do miazgi (poszerzenie naczyń tętniczych i włosowatych)
- bierne - utrudniony odpływ krwi przez naczynia żylne przy stałym dopływie krwi przez naczynia tętnicze
Który rodzaj przekrwienia miazgi występuje częściej?
przekrwienie czynne = zwiększony napływ krwi do miazgi
Czym charakteryzuje się ból spowodowany przekrwieniem miazgi?
- stłumiony i przedłużony ból na ciepło (wzrost ciśnienia krwi w miazdze)
- krótki i ostry ból na zimno
W jakiej pozycji ciała często pojawia się ból spowodowany przekrwieniem miazgi?
w poziomej pozycji ciała (zwiększony napływ krwi do miazgi)
Przekrwienie miazgi - badanie reakcji:
reakcja prawidłowa lub obniżenie progu pobudliwości w stosunku do zęba jednoimiennego
pomocniczym badaniem może być ocena krążenia krwi w miazdze za pomocą laserowego dopplerowskiego przepływomierza (LDF)
Przekrwienie miazgi - leczenie:
usunięcie przyczyny jego wystąpienia (najczęściej próchnicy)
po usunięciu próchnicy do ubytku zakłada się nietwardniejący Ca(OH)2 / TCE / środek antybiotykowo-sterydowy na tydzień → po tygodniu należy zbadać reakcję zęba (przy braku nieprawidłowości - dalsze leczenie zacho)
przekrwienie jest często stanem poprzedzającym zapalenie miazgi zęba, dlatego należy jak najszybciej usunąć czynnik patogenny, by miazga mogła powrócić do stanu fizjologicznego
Jakim bólem charakteryzuje się początkowe ostre zapalenie miazgi?
- silna reakcja bólowa w trakcie posiłków (zwłaszcza słodkich i zimnych)
- ciepło z reguły łagodzi ból
- trudny do zlokalizowania
- trwa nie dłużej niż 2-3 dni
- brak dolegliwości ze strony ozębnej
Ostre zapalenie miazgi - zmiany w RTG:
brak zmian
Jak zmienia się próg pobudliwości zęba z ostrym zapaleniem miazgi?
próg pobudliwości może być normalny lub nieznacznie obniżony
Ostre zapalenie miazgi - leczenie:
proces odwracalny → zachowanie miazgi zęba
po usunięciu próchnicy (przyczyny stanu zapalnego) do ubytku zakłada się nietwardniejący Ca(OH)2 / TCE / środek antybiotykowo-sterydowy na tydzień → po tygodniu należy zbadać reakcję zęba (przy braku nieprawidłowości - dalsze leczenie zacho)
Jak zmienia się reakcja na temperaturę wraz z pogłębianiem stanu zapalnego miazgi?
początkowy stan zapalny - ząb wrażliwy na zimno; ciepło - łagodzi
zaawansowany stan zapalny - zmniejszenie wrażliwości na zimno; zwiększona reakcja na ciepło
Jakim bólem charakteryzuje się zaawansowane zapalenie miazgi?
- obniżenie wrażliwości na zimno i zwiększenie na ciepło
- dłuższe ataki bólu i krótsze przerwy między nimi
- brak objawów bólowych na opukiwanie lub nagryzanie (zapalenie nie obejmuje tk okw)
- ból promieniujący, trudny do zlokalizowania
Jak zmienia się próg pobudliwości wraz ze wzrostem zaawansowania zapalenia miazgi?
obniża się
Jakie objawy świadczą o poszerzeniu się stanu zapalnego na ozębną?
- ząb staje się wrażliwy na opukiwanie
* zimno może łagodzić ból
Nieodwracalne zapalenie miazgi - pacjent bólowy - leczenie przy braku czasu:
- całkowite opracowanie ubytku próchnicowego
- trepanacja komory
- usunięcie miazgi komorowej i kanałowej (zwłaszcza z najszerszego kanału)
- założenie jałowego wacika (można zastosować preparat antybiotykowo-sterydowy) i szczelne zamknięcie
u pacjentów nadmiernie pobudzonych lub u których analgezja jest niemożliwa zakłada się środek dewitalizujący
Jakich zasad należy przestrzegać zakładając środek dewitalizujący?
- środek umieszczać na strepanowaną komorę na watce bez ucisku
- wypełnienie tymczasowe musi być szczelne (by preparat nie przedostał się do okolicznych tkanek)
Czym charakteryzuje się ból w ostrym zapaleniu miazgi z ostrym zapaleniem tk okw?
- bardzo silny, długotrwały ból o zmiennym natężeniu
- w większości przypadków ciepło wzmaga reakcję bólową, a zimno - łagodzi
- dodatnia reakcja na opukiwanie
- może pojawić się zwiększenie wrażliwości na nagryzanie i nieznaczne wysunięcie zęba z zębodołu (z powodu przenoszenia się stanu zapalnego na ozębną i gromadzący się wysięk)
Jak zmienia się próg pobudliwości w ostrym zapaleniu miazgi z ostrym zapaleniem tk okw?
próg pobudliwości jest podwyższony (miazga jest żywa, ale ze względu na liczne ogniska martwicy i zaawansowany stan zapalny prób pobudliwości odbiega od prawidłowej reakcji)
Jakie zmiany na RTG można zaobserwować w przypadku ostrego zapalenia miazgi i tk okw?
brak zmian lub nieznaczne poszerzenie szpary ozębnej
Ostre zapalenie miazgi i tkanek okw - leczenie:
wyłuszczenie miazgi komorowej i kanałowej wraz z szerokim chemo-mechanicznym opracowaniem kanałów
- z powodu żywej reakcji miazgi, zwłaszcza w części przywierzchołkowej kanałów - konieczne jest znieczulenie
- po strepanowaniu komory niezbędne jest dokładne wypłukanie 2,5% podchlorynem → działanie bakteriobójcze + rozpuszcza warstwę organiczną
- do opracowania kanałów (zwłaszcza ich części przywiechołkowej) zalecane są techniki rotacyjne → zmniejszają ryzyko przepchnięcia resztek miazgi, wiórków zębiny i bakterii do tk okw
Jak radzić sobie z problemami z analgezją pacjentów z ostrym stanem zapalnym?
zaleca się podanie większej dawki znieczulenia lub zastosowanie różnych technik (domiazgowe, śródwięzadłowe, nasiękowe, przewodowe)
Ostre zapalenie miazgi i tkanek okw - leczenie przy braku czasu:
wyłuszczenie miazgi z najszerszych kanałów + wprowadzenie preparatu antybiotykowo-sterydowego (lub jałowa watka / nasączona antyseptykami parującymi) i szczelne zamknięcie tymczasowe
należy się spodziewać szybkiego ponownego pojawienia się dolegliwości bólowych → konieczne jak najszybsze wyznaczenie kolejnej wizyty
Z czym należy różnicować ostre ropne zapalenie tkanek okw?
z ropniem przyzębnym
Czym charakteryzuje się ból w ostrym ropnym zapaleniu tk okw?
- silne bóle samoistne, pulsujące, ciągłe, nasilające się przy poziomym położeniu ciała i pod wpływem ciepła
- ząb przyczynowy jest wrażliwy na opukiwanie i nagryzanie
- wysadzanie zęba z zębodołu i rozchwianie
Ropień przyzębny - objawy:
- ropień okołowierzchołkowy - zaczerwienienie błony śluzowej
- ropień podokostnowy - zaczerwienienie błony śluzowej + obrzęk; nasilenie dolegliwości bólowych; objawy ogólnoustrojowe (złe samopoczucie, gorączka);
- ropień podśluzówkowy - zaczerwienienie błony śluzowej + obrzęk; zmniejszenie dolegliwości bólowych
Ropień przyzębny - obraz RTG:
mniejsze lub większe poszerzenie szpary ozębnej (resorpcja blaszki kostnej zębodołu i cementu korzeniowego przez wysięk ropny)
w zaostrzonych stanach przewlekłych - obraz taki sam jak w zapaleniach zianinowych
Objawy zapalenia tkanki łącznej (cellulitis) vs ropnia:
cellulitis: ostry przebieg, silny, rozlany ból z dużym obrzękiem, ze słabym odgraniczeniem od otoczenia z początkowo ciastowatym, a następnie deskowatym naciekiem i ciężkim stanem ogólnym
ropień: łagodniejszy przebieg i przewlekły charakter; obrzęk dobrze odgraniczony od otoczenia; objaw chełbotania (obecność jamy wypełnionej ropą); dobry stan ogólny; mniej groźne
Czym jest spowodowane zapalenie tkanki łącznej (cellulitis)?
bakterie tlenowe (w odróżnieniu od ropnia, za którego powstanie odpowiadają bakterie beztlenowe)
Pacjenta z jakimi objawami należy skierować do chirurga szczękowo-twarzowego?
- problemy w połykaniu, oddychaniu
- gwałtowny rozwój zakażenia
- temperatura powyżej 38,8°C
- szczękościsk
- upośledzenie odporności (ciężka cukrzyca, mocznica, alkoholizm, niedożywienie, choroby nowotworowe, przyjmowanie leków immunosupresyjnych i przeciwnowotworowych)
- zajęcie przestrzeni powięziowych
Ropień - leczenie przy braku obrzęku:
drenaż przez jamę zęba; w celu minimalizacji drgań i doznań bólowych należy trzymać leczony ząb w palcach
po dokładnym odsączeniu, opracowaniu i osuszeniu, kanał wypełnia się nietwardniejącym Ca(OH)2 - w przypadku stałej obecności wysięku do komory zakłada się jałowy gazik lub nasączony parującym antyseptykiem - i szczelnie zamyka ubytek
w przypadku obfitego, długotrwałego wysięku dopuszczalne jest pozostawienie otwartego zęba na max 24 h, ale należy dążyć do zamknięcia jamy zęba na pierwszej wizycie, by zapobiegać wtórnej infekcji z jamy ustnej
Kiedy mamy do czynienia z jedynym przypadkiem gdy celowo przechodzimy poza otwór anatomiczny narzędziem kanałowym?
w przypadku odbarczania ropnia przez jamę zęba, gdy nie doszło do ewakuacji treści po trepanacji komory
W jaki sposób dokonujemy przejścia poza otwór anatomiczny w celu odbraczenia ropnia?
poszerzenie otworu fizjologicznego do 25 wg ISO, a następnie przechodzimy poza otwór narzędziem endo (pilnikiem lub poszerzaczem)
- należy ciągle odsączać wydzielinę
- w trakcie poszerzania należy delikatnie płukać kanał letnią wodą destylowaną lub solą fizjologiczną - użycie podchlorynu i wody utlenionej na tym etapie doprowadzi do zbijania się elementów wysięku w bryłki → może dojść do blokowania okolicy otworu anatomicznego
Jak zmienia się wydzielina ewakuowana z ropnia w miarę uwalniania?
ropna → ropno-krwista → krwista → czysto surowicza
Kiedy do płukania kanału można użyć podchlorynu sodu czy wody utlenionej jeśli ewakuujemy zawartość ropnia przez jamę zęba?
dopiero po całkowitej ewakuacji wydzieliny ropnej i uzyskaniu krwistego wysięku
Kiedy można zastosować leczenie otwarte ropnia?
wyłącznie gdy nie ma szans na uzyskanie sukcesu leczeniem zamkniętym
Ropień - leczenie przy obecnym obrzęku:
drenaż przez tkanki miękkie i twarde (ropień podokostnowy lub podśluzówkowy)
Jakie znieczulenie jest zalecane do nacięcia ropnia?
- przewodowe lub powierzchniowe (na 5-10 min)
- alternatywę stanowi nasiękowe wokół miejsca nacięcia
- dodatkowe zamrożenie nacinanej powierzchni chlorkiem etylu skutecznie zmniejsza dolegliwości bólowe
W jaki sposób można ułatwić ewakuacje ropnia ze wszystkich obszarów (ewakuacja przez tkanki miękkie i twarde)?
poprzez wprowadzenie w nacięcie kleszczyków naczyniowych i ich otwarcie
Czym należy wypłukać otwartą jamę ropnia?
0,02% rr-em chlorheksydyny i 0,5% rr-em metronidazolu
Jakie warunki powinien spełniać dren wprowadzony przez nacięcie do jamy ropnia?
- zapewnić swobodny odpływ wydzieliny (ropy i bakterii) z niżej położonych tkanek
- zmniejszać napięcie tkanek (co poprawia lokalne ukrwienie i zwiększa możliwości obronne)
- uniemożliwić zasklepienie się rany do momentu całkowitego opróżnienia
- pozostawać przez 2-5 dni
Jak często na kontrolę powinni się zgłaszać pacjenci z założonym drenem do jamy ropnia?
codziennie do kontroli i toalety rany
Co należy wdrożyć w przypadku zaostrzenia się dolegliwości lub braku poprawy w walce z ropniem przyzębnym?
włączyć antybiotykoterapię zgodnie z obowiązującymi zasadami
Kiedy należy włączyć antybiotykoterapię w leczeniu endo?
- wysoka gorączka, dreszcze i złe samopoczucie
- silny, utrzymujący się lub narastający obrzęk twarzy
- szczękościsk
- brak poprawy pomimo leczenia chiru lub zacho
- zajęcie przestrzeni powięziowych
- zapalenie kości i szpiku kostnego
- obniżenie odporności organizmu
Kiedy należy rozważyć zmianę antybiotyku?
przy braku poprawy w ciągu 24-48 h
idealnym rozwiązaniem byłoby pobranie zawartości wysięku z jamy zęba lub ropnia przed przystąpieniem do opracowania kanału w celu wykonania antybiogramu (antybiotykoterapia celowana)
Kiedy należy pobrać materiał na posiew z jamy zęba lub z ropnia?
- zawsze na pierwszej wizycie w przypadku pacjentów z wysokim ryzykiem IZW, upośledzonym systemem odpornościowym i niekontrolowaną cukrzycą
- u pacjentów w ogólnym dobrym stanie zdrowia - gdy pomimo prawidłowego leczenia endo nadal utrzymuje się stan zapalny w tk okw (bolesność na opukiwanie, obrzęk, przetoka, wysięk z kanału korzeniowego)
W jaki sposób pobiera się posiew z jamy zęba?
- izolacja zęba koferdamem
- wymycie zęba preparatem odkażającym
- wymiana narzędzi na jałowe
- trepanacja komory
5A gdy wysięk obecny jest w kanale - pobranie wysięku za pomocą jałowego sączka lub igły ze strzykawką i umieszczenie we wcześniej przygotowanym przez laboratorium podłożu transportowym
5B gdy brak wysięku - wstrzyknięcie do kanału specjalnego rr-u podłoża transportowego i opracowanie kanału jałowym narzędziem endo → uzyskane wiórki zębinowe wraz z rr-em wprowadza się na podłoże transportowe i jak najszybciej przesyła do labo
W jaki sposób pobiera się posiew z ropnia?
- odkażenie bł śluz
- wprowadzenie w jamę ropnia grubej igły
- aspiracja do małej strzykawki niewielkiej ilości ropy (1-2 ml)
- przeniesienie do specjalnego podłoża / bezpośrednie przewiezienie do labo
Jakie zabiegi mogą powodować przejściową bakteriemię?
- leczenie endo zainfekowanych kanałów
- nacięcie ropnia
- ekstrakcja
- usuwanie kamienia nazębnego
U jakich pacjentów należy zastosować profilaktykę antybiotykową przed przejściową bakteriemią?
- sztuczna zastawka serca
- choroba reumatyczna serca
- większość wad wrodzonych serca (przede wszystkim sinicza wada serca)
- serce płucne
- nabyta wada zastawkowa
- kardiomiopatia przerostowa
- wada zastawki mitralnej połączona z niewydolnością
- niekontrolowana cukrzyca
- leczenie immunosupresyjne
- endoprotezy stawowe
Jaki poziom w osoczu powinien osiągnąć antybiotyk stosowany profilaktycznie?
wyższy niż podczas tradycyjnego leczenia kilkudniowego → należy zaaplikować dwukrotnie wyższą dawkę niż zalecane jest dla dawki terapeutycznej
Jakie cechy powinny mieć antybiotyki stosowane profilaktycznie?
- niskotoksyczne
- jak najmniejsze działanie uboczne
- działanie tylko na wybrane szczepy
Antybiotyki pierwszego i drugiego rzutu:
Pierwszy rzut: penicyliny (amoksycylina bez kwasu klawulonowego lub łącznie z tym kwasem)
Pierwszy rzut w przypadku uczulenia: makrolidy
Drugi rzut: tetracykliny i linkozamidy (klindamycyna)
→ o szerokim spektrum działania i dobrze przenikające do tkanki kostnej
Penicyliny - charakterystyka i przedstawiciele:
amoksycylina, ampicylina / z inhibitorami β-laktamaz (amoksy z kwasem klawulonowym lub ampi z sulbaktamem)
- wąskie spektrum (działa na większość szczepów odpowiedzialnych za infekcje zębopochodne, a przy tym nie wywiera większego wpływu na naturalne kultury bakteryjne przewodu pokarmowego - dobrze tolerowana)
- możliwość wywołania reakcji alergicznych - konieczność potwierdzenia braku uczulenia
Makrolidy - charakterystyka i przedstawiciele:
erytromycyna, roksytromycyna, klarytromycyna, azytromycyna, spiramycyna
- spektrum podobne do penicyliny - nie są natomiast skuteczne wobec niektórych beztlenowców Gram-ujemnych
- dobra penetracja do tkanek objętych procesem zapalnym
- zalecane jest stosowanie ich w postaci powlekanej (uwalnianej w jelitach)
Tetracykliny - charakterystyka i przedstawiciele:
doksycyklina, tetracyklina
- szerokie spektrum
- zmniejszają ryzyko występowania resorpcji → zalecane po urazach, replantacjach i zabiegach chiru endo
- zakaz stosowania u kobiet w ciąży i dzieci < 12 rż (odkładanie w rosnących zębach i tk kostnej → ryzyko hipoplazji i przebarwień)
- szereg pokarmów zmniejsza ich wchłanianie - zwłaszcza mleko (powinny być przyjmowany na czczo)
Linkozamidy - charakterystyka i przedstawiciele:
klindamycyna
- skuteczne zwłaszcza przeciwko ziarenkowcom Gram-dodatnim i niektórym Gram-ujemnym
- dobrze penetrują do tkanki objętej procesem zapalnym (w szczególności kostnej) - leki z wyboru w leczeniu zapaleń kości
Metronidazol - charakterystyka:
- przydatny w zakażeniach wywołanych przez bakterie beztlenowe
- najczęściej stosowany jako lek drugiego rzutu w skojarzeniu z innymi antybiotykami
- nie wolno spożywać alkoholu → ryzyko reakcji disulfiramowej
Czym jest barodontalgia / aerodontalgia?
ból zęba pojawiający się przy znacznej zmianie ciśnienia (np. podróż samolotem, nurkowanie głębinowe, przebywanie na dużych wysokościach)
Klasyfikacja Raucha (występowanie bólu podczas zmian ciśnienia)
klasa I - miazga będąca w ostrym stanie zapalnym; nagły spadek ciśnienia → nagły, ostry, kłujący ból; wzrost ciśnienia → ustąpienie reakcji bólowej
klasa II - miazga będąca w przewlekłym stanie zapalnym; spadek ciśnienia → tępy, pulsujący ból; wzrost ciśnienia → ustąpienie reakcji bólowej
klasa III - miazga martwa; spadek ciśnienia → nie wywołuje bólu; wzrost ciśnienia pulsujący, tępy, śmiący ból
klasa IV - przewlekłe zapalenia tk okw (głównie przy torbieli korzeniowej); spadek i wzrost ciśnienia → przewlekły, tępy ból zębów przyczynowych
spadek ciśnienia - wznoszenie samolotu; wzrost ciśnienia - lądowanie
Kiedy stosujemy leczenie interwencyjne?
- stany manifestujące się bólem
* obrzęk tkanek mimo braku innych dolegliwości
W jaki sposób postępujemy w leczeniu zębów z pulpopatiami nieodwracalnymi z żywą miazgą i dolegliwościami bólowymi?
jeżeli nie jest możliwe jednoseansowe - a staramy się by, jednak było jednoseansowe (np. brak czasu lub ból mimo znieczulenia) →
- znieczulenie
- opracowanie ubytku i wytworzenie dostępu do jamy zęba
- izolacja od dostępu śliny i dezynfekcja
- zdjęcie sklepienia komory, amputacja miazgi komorowej i opracowanie światła komory
- umieszczenie w komorze preparatu zawierającego antybiotyki i kortykosteroidy (Pulpomixine, Dexadent, Ledermix)
- przykrycie preparatu małą kuleczką z waty
- czasowe wypełnienie do ustąpienia dolegliwości bólowych
DRUGA WIZYTA: wypełnienie ostateczne
W jaki sposób postępujemy w leczeniu ostrego lub zaostrzonego zapalenia tkanek okołowierzchołkowego?
PIERWSZA WIZYTA: leczenie antyseptyczne, jeśli po usunięciu zawartości kanałów i ich opracowaniu:
→ wysięk zostaje opanowany (zazwyczaj w ostrym lub zaostrzonym zapaleniu tkanek okołowierzchołkowych występuje wysięk w kanale) → założenie wkładki dezynfekującej i wskazane jest zastosowanie wkładki z antybiotyków i kortykosteroidów
→ mimo kilkuminutowego drenażu z kanału wydostaje się wysięk i nie jest możliwe założenie wkładki dezynfekującej → leczenie otwarte (sytuacja stosunkowo rzadka) = wstępne opracowanie kanału i pozostawienie kanału otwartym (bez wkładki dezynfekującej i czasowego zamknięcia ubytku) → kontynuacja leczenia po 24h (z reguły nie ma już wysięku i często również dolegliwości bólowych) → dalsze leczenie
Co może być wkładką dezyfekującą?
pasta Ca(OH)2 lub pasta zawierająca jodoform
Jakie działanie ma wkładka antybiotykowo-kortykosteroidowa?
przeciwbakteryjne + przeciwzapalne → szybko eliminuje ból
Co jest celem leczenia otwartego?
zapewnienie odpływu wysiękowi przez niezamknięty kanał
Co należy zrobić zawsze w przypadku ostrego lub zaostrzonego zapalenia tkanek okw?
zapewnić drenaż dla wysięku
Jak należy postąpić w ostrym lub zaostrzonym zapaleniu tkanek okw gdy w kanale o wąskim otworze wierzchołkowym, po usunięciu jego zawartości i wstępnym opracowaniu nie stwierdza się wysięku?
należy poszerzyć otwór wierzchołkowy, włącznie z przejściem narzędziem do tkanek okw na głębokość 1-2 mm (cienkie narzędzie zazwyczaj 20-25) co umożliwi odpływ wysiękowi
Czy w przypadku ostrego ropnia okołowierzchołkowego zawsze będzie wysięk w kanale?
często nie, należy go opróżnić (naciąć)
Po jakim czasie od założenia środka dewitalizującego miazga ulega obumarciu?
zwykle po 1-2 tygodniach
Do jakich dolegliwości może prowadzić przeciążenie zębów w zgryzie urazowym?
- nadwrażliwość
- obecność bólów samoistnych imitujących nieodwracalne zapalenie miazgi
- łagodne zapalenie ozębnej z częściowymi zmianami nekrotycznymi
Jakie objawy przy stwierdzeniu nadwrażliwości lub bolesności na bodźce termiczne i opukiwanie mogą sugerować obecność zgryzu urazowego?
- zwiększona ruchomość zęba
- nietypowe starcie zębów
- obecność festonów McCalla lub szczelin Stillmana
- obecność pojedynczych ropni przyzębnych wywołanych zanikiem pionowym kości
→ w przypadku zgryzu urazowego (zwłaszcza bruksizmu - bolesność zębów po wypoczunku nocnym) podanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych powoduje ustąpienie dolegliwości + dolegliwości mogą dotyczyć również zębów leczonych endo
Co pozwala na stwierdzenie obecności zgryzu urazowego?
badanie kalką warunków zgryzowych → przedwczesne kontakty na zębach przyczynowych
Zgryz urazowy - leczenie:
usunięcie przyczyny
- korekta zgryzu
- szyny relaksacyjne
- eliminacja nawyków zgryzowych
przedwczesne leczenie endo bolących zębów (mimo, że ich miazga może wykazywać objawy zbliżone do zapaleń nieodwracalnych) jest błędem!
Zgryz urazowy - badanie żywotności:
bez zmian lub reakcja typowa dla zębów nadwrażliwych
Czym mogą być spowodowane urazy tkanek miękkich?
urazem zewnętrznym lub nieostrożną pracą dentysty
Co należy ocenić jeśli jesteśmy lekarzem pierwszego kontaktu dla pacjenta z urazem?
- czy może być leczony ambulatoryjnie
- czy wymaga opieki specjalistycznej
- kiedy ostatnio był szczepiony na tężec
- czy wymaga dodatkowej antybiotykoterapii
Jakie są najczęstsze obrażenia tkanek miękkich?
- otarcia
- stłuczenia
- rozerwania
mogą występować łącznie lub samodzielnie
Czym są otarcia?
powierzchowne uszkodzenie skóry lub bł śluz (rzadko obejmują głębsze tkanki) w wyniku tarcia przedmiotu o ich powierzchnię; są bolesne, ale zwykle nie powodują większych krwawień i najczęściej goją się bez powstawania blizn (z wyjątkiem otarć, w których doszło do uszkodzenia skóry właściwej)
Otarcia - leczenie:
dokładne oczyszczenie rany (by nie powstał trwały “tatuaż”) za pomocą jałowych tamponów nasączonych solanką lub solą fizjologiczną i usunięcie wszelkich ciał obcych
głębokie otarcia należy oczyszczać po wcześniejszym znieczuleniu za pomocą szczotki chirurgicznej lub szczoteczki do zębów; przy głębokich otarciach, zwłaszcza na większej powierzchni wskazana jest konsultacja specjalistyczna
ranę należy zabezpieczyć maścią z antybiotykiem (powierzchowne) / opatrunkiem z jałowej gazy (głębokie)
Czym są stłuczenia?
wylew podskórny lub podśluzówkowy bez przerwania ciągłości zewnętrznych powłok ciała spowodowany uderzeniem tępym przedmiotem
może dojść również do urazów tkanek twardych, w chwili podejrzenia złamania kości zawsze należy skierować chorego do chirurga
Stłuczenia - leczenie:
większość nie wymaga specjalnego leczenia; należy przyłożyć zimny kompres i ucisnąć stłuczony obszar (zapobiega dalszemu napływowi krwi do tkanek)
w stłuczeniach w obrębie wyrostków zębodołowych i zębów, w których występuje kontakt krwiaka ze środowiskiem JU, niezbędna jest antybiotykoterapia profilaktyczna
Czym jest rozerwanie?
uszkodzenie tkanek wywołane ostrym przedmiotem (nóż, szkło, wiertło dentystyczne), zwykle penetruje w głębsze struktury (najcięższe urazy tk miękkich)
Rozerwanie - leczenie:
- oczyszczenie rany (mechaniczne usunięcie wszelkich ciał obcych i zanieczyszczeń)
- chirurgiczne opracowanie (usunięcie uszkodzonych mechanicznie, obumarłych tkanek)
- zatamowanie krwawienia (zszycie, uciśnięcie lub koagulacja naczyń, z których obserwuje się krwawienie)
- zaszycie rany (rany głębokie - szycie warstwowe, rany dziąsła i bł śluz - szycie jednowarstwowe, powierzchowne rany szarpane - brak wskazań do szycia)
Pęknięcie zęba - objawy:
- gdy obejmuje zasięgiem szkliwo i powierzchowne warstwy zębiny → objawy bólowe są nieznaczne i mogą być mylone z nadwrażliwością
- z pogłębianiem pęknięcia w zębinie → nieokreślone dolegliwości, głównie podczas żucia pokarmów
objawy mogą utrzymywać się wiele lat, pojawiać się okazjonalnie i być trudne do zlokalizowania
Z czym można pomylić objawy powierzchownego pęknięcia zęba?
z nadwrażliwością
Pęknięcie zęba - RTG:
rzadko widoczne, szczelinę pęknięcia można zaobserwować tylko, gdy występuje w płaszczyźnie przedsionkowo-językowej
Pęknięcie zęba - diagno:
- należy podświetlić koronę za pomocą silnego białego światła → można zaobserwować pęknięcia
- w sytuacjach wątpliwych można posmarować koronę zęba rr-em jodyny → po 2 min dochodzi do zabarwienia na ciemny kolor szczeliny pęknięcia
w celu potwierdzenia: testy termiczne i elektryczne; test nagryzania gumowego drenu / gumy od koferdamu - ostrożnie → ryzyko powiększenia pęknięcia i całkowitego złamania
Czy test na opukiwanie jest przydatny w diagnozowaniu pęknięć zębów?
nie
Pęknięcie zęba - leczenie:
uwarunkowane jest stanem miazgi oraz wielkością pęknięcia
- pęknięcie z zachowaną prawidłową reakcją miazgi → korona na cemencie TCE
- patologiczna reakcja ze strony miazgi → leczenie endo
- pęknięcie całkowite (zwłaszcza w osi długiej) → leczenie zachowawczo-chiru lub chiru
